Jüri Katılım Ödülü, DEGİAD – Yaşayan Pamukkale Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

...Dolayısıyla kentsel mekan, kolektif bellek ve kent kimliğinin oluşmasında, “şimdiki zamanda geçmişi keşfetmemizi sağlayacak” temel düzlemi sunmaktır. (Halbwachs, 1980, s.167).

Proje Raporu

1- Proje Alanının Ele Alınışı ve Değerlendirilmesi

Proje alanı Denizli Pamukkale Mahallesi Bölgesi ve Atatürk Caddesi’nin mekânsal niteliğinin geliştirilmesine katkı sunmak, Pamukkale Mahallesinin var olan yaşam alışkanlıklarını kırsal bir imge olarak kullanmak ve mevcutta bulunan kentsel boşlukların ulusal ve uluslararası etkileşim alanı olarak tasarlamak amaçlanmıştır.

Bağlam, Pamukkale Mahallesi’ndeki ve dolayısıyla Atatürk Caddesi’ndeki dokuya uyum sağlama üzerine kurgulanmıştır. Tasarımda ana felsefe var olanın bize sunduğu ve günümüzde ihtiyaç duyulan mekanların, kaynaştırılması temel öğe olarak alınmıştır. Dolayısıyla kentsel mekan, kolektif bellek ve kent kimliğinin oluşmasında, “şimdiki zamanda geçmişi keşfetmemizi sağlayacak” temel düzlemi sunmaktır. (Halbwachs, 1980, s.167). Bu düzlemde kimliği yok sağmamak ve tasarımı bu yönde şekillendirmek yerin kendine özgünlüğünü genius loci olarak adlandırılan mekanın ruhunu tasarım ile beraber yürütmek temel amacımız olmuştur.

Norberg-Schulz’a göre “yer”, varoluşun ayrılmaz bir parçasıdır ve soyut bir konumdan öte biçimi, dokusu, rengi ve malzemesi ile bulunduğu yerelliğe karakter kazandırmaktadır.

Bu düzlemde Pamukkale Mahallesi ve Atatürk Caddesi düşünüldüğünde:

1. Pamukkale Mahallesi sakinlerinin mevcut yaşam alışkanlıkları incelendiğinde; konut alanlarına girişlerinin belirli kotlarla sağlandığı ve konuta erişim sırasının yol-bahçe-konut ile oluştuğu görülmektedir.
2. Mevcut ticari mekanların kentsel boşlukları kullanma çabaları ve dolayısıyla niteliksiz dahil olunamayan mekanların ortaya çıktığı görülmüştür.

Bu iki unsur üzerinde komşuluk ilişkisi adı altında konut-konut, ticari-ticari, konut-ticari; ulusal ve uluslararası etkileşime elverişli mekanların geçmiş ile günümüz arasındaki çarpışması ile tasarım üzerindeki ana tartışma konusunu oluşmuştur.

2- Kırsaldaki Turizm Bölgelerinin Güncel Sorunları

Turizm potansiyeli olan bölgelerin ticari amaçlar uğruna var olan kimliklerini daha fazla maddi getiri getirmesi amacıyla yok saymaları ve sadece daha fazlası için mekanların oluşturulması kimliklerinin kaybolmasına veya unutulmasına sebep olmaktadır. Ulusal ve uluslararası turizm mekanları olan bu alanlarda kent kimliğinin yok sayılmadan onla bütünleşik mekanların sunulması hem gündelik yaşam pratiklerini sağlama hem de turistler için deneyim mekanları oluşmasında pozitiflik sağlayacaktır.

3- Atatürk Caddesi, Kültürel Yaşam ve Turizm Tartışması

Pamukkale Mahallesi ve Atatürk Caddesi’ne gelen ziyaretçi profilinin günübirlik ve hatta birkaç saatliğine yakın çevre turizm bölgelerinden (Karahayıt, Aydın, İzmir vb.) gelen yabancı turistler oluşturmaktadır. Ziyaret sırasında Pamukkale Travertenlerini görüp Pamukkale Mahallesi’nden ayrıldıkları görülmektedir. Temel sebep olarak mahalle çevresinde sosyal, kültürel mekanların eksikliği görülmektedir.

Bu tartışma konusunda Atatürk Caddesi ölçeğinde mevcut kentsel boşlukları nitelikli mekanlara dönüştürmek ve Pamukkale Mahallesi’ne yaymak hedeflenmiştir. Kentsel boşlukların atölye alanları, kentsel kimlik sunum alanları, ticari mekanların sunma-sergileme alanları, konuta giriş alanları, kamusal dinlenme-vakit geçirme alanları olarak düzenlenmesi öngörülmüştür. Böylelikle Pamukkale Mahallesinde Atatürk Caddesi’nin komşuluk düzleminde ulusal ve uluslararası etkileşim mekanı olarak tasarlanması öngörülmüştür. Öngörme sayesinde performatif mekanların oluşumu-düzenlenmesi-değiştirilmesi yaşam pratiğine göre değiştirilebilecek ve Pamukkale Mahallesi’ne yayılabilecektir.

4- Tasarım Kararları

Mehmet Akif Ersoy Bulvarı’nın Pamukkale Mahallesi ve Pamukkale Travertenleri arasındaki ilişkiyi zayıflatması nedeniyle trafiğe kapatılması öngörülmüştür.

Pamukkale Mahallesi’ndeki yoğun araç konumlandırılması bireylerin kent ile iletişimini zayıflattığı sebebiyle mahallenin trafiğe kapatılması ve belli aralıklarla ticari mekanların ihtiyaçları, acil durumlar vb. senaryolarda açılması öngörülmüştür.

Etap-1

Atatürk Caddesi

Atatürk Caddesi’ndeki merdivenlerin kentsel kimlik öğesi olarak kullanılması ve mevcut kentsel boşlukların performatif mekanlar olarak tasarlanılması öngörülmüştür.

Merdivenlerde malzeme farklılaştırılarak (Taş, metal, ahşap, tuğla vb.) kullanıcıların mekan deneyimleri özelleştirilir. Röper oluşturmak hedeflenmiştir. Merdivenlerin sadece düşey sirkülasyonu sağlamak amacıyla kullanılmayıp bunun yanı sıra sergileme alanı, yarı açık alanı tanımlama, ticari işletme girişlerine kanopi oluşturmak gibi görevler üstlenmiştir.

Mevcut kentsel boşluklar ticari yapıların ortak kullanım alanları, sergileme-sunma alanları, atölye alanları olarak değerlendirilmiştir.

Zemin katlar restoran, satış birimi, atölye 1. Katlar konut birimi olarak kurgulanmıştır.

Kentsel kimliğin göze çarptığı Atatürk Caddesi, Pamukkale Mahallesi değişiminin başlangıcı, Pamukkale travertenleri ve Pamukkale Mahallesi arasındaki bağlantıyı sağlayacak unsur olarak öngörülmüştür.

Etap-2

Atatürk Caddesi-Kuzey Sokak-Ak Sokak-Traverten Sokak doğrultusu arası

Mevcut yolları bozmayacak şekilde alternatif yol güzergahları öngörülerek Pamukkale Mahalles’ne dahil olma-kaybolma alanları oluşturulmuştur. Öngörülen alanda kırsal alanın çarşısı, kamusal kent boşluğu, kent müzesi ve atölye alanları oluşturulmuştur.

Etap-3

Kuzey Sokak-Değirmen Sokak-Mehmet Akif Ersoy Bulvarı arası

Denizli için önemli olan su öğesini kentsel kimlik öğesi olarak kullanmak ve festival, toplanma, sunma ve dinlenme alanı olarak Pamukkale Mahallesi’nin içine almak hedeflenmiştir. Bu alan çevresinde atölye alanlarının devamı niteliğindeki mekanlar öngörülmüştür.

Mevcut konaklama, pansiyon, otel gibi nitelikli mekanların eksikliği nedeniyle Kuzey Sokak-Değirmen Sokak arasına konaklama birimleri öngörülmüştür.