Jüri Seçkisi, Acıpayam Otobüs Durakları Uygulamalı Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

S | İMGE

Duraklar, insanların her gün uğradığı bekleme, toplanma, buluşma işlevlerini üstlenen geçiş bölgeleri (ara mekanlar) olarak tanımlanmaktadır. Bu işlevleri üstlendiği kadar aynı zamanda yayalar için birer sığınak haline gelmektedir. Gerek soğuk gerekse sıcak hava koşullarında insanların ilk aradıkları alanlar otobüs durakları olmaktadır. Bu nedenle tasarıma başlarken öncelik çatı saçağının geniş tutulması olmuştur. Durak tasarımının davetkar olması amaçlanarak saçaklar içeriye doğru çekilmiş, yaya sirkülasyonunun sekteye uğratılmadan akması planlanmıştır.

Tasarlanan duraklar, doğal yapı malzemelerinin kullanımı, hava sirkülasyonunun sağlanması, kendi elektrik ihtiyacını kendi üretmesi, yeşil çatının kullanımı, insanların otobüs beklerken aynı zamanda vakit geçirmek için faydalanabileceği kitaplık birimleri, teknolojik aletlerin kullanımı için USB şarj noktaları, geçiş pavyonu, evrensel tasarımın sağlanması gibi birbirinden farklı fonksiyonları barındırmaktadır.

Ergonomi ilkelerine uygun olarak tasarlanan oturma birimleri aynı zamanda kullanıcıların, sosyalleşebileceği, dinlenip okuyabileceği alanlar olarak kurgulanmıştır.

Acıpayam ilçe merkezinden başlanarak Acıpayam Kanyonu’nda son bulan rotanın 2 ucunda tasarlanan durak çatı formlarının mevcut duraklara göre farklılık göstermesinin bir diğer amacı korunaklı bir yapı sağlanmasının yanı sıra ilçenin birer simgesi haline gelmesi yani bir landmark oluşturulması amaçlanmıştır.

Çatı malzemesi seçiminde, deprem yükü altında toprak duvarlara gelen yükü minimumda tutmam amaçlandığından ahşap çatı kullanımı tercih edilmiştir.

Durak tasarımları ile, fiziksel (biçim, malzeme, doku, renk) ve işlevsel olarak çevre karakterinin güçlenmesine katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Dezavantajlı bireyleri ayrı bir kategoriye koyarak, durak içerisindeki yerlerini ayırmak yerine, durağın oturma birimlerini onların da kullanabileceği şekilde tasarlayarak fırsat eşitliği sağlanmaya çalışılmıştır.

Durakların çatı kurgusu; çatı strüktürü CLT ahşap kirişler ile oluşturulmuştur. Kirişlerin üstünde kayın lambri kaplama, membran için zemin oluşturmaktadır. Su yalıtımı sağlamak için membran döşendikten sonra, çatıdaki çakıl filtre katmanının eğimli çatıda kaymaması için kaymayı önleyici gridal sistem yerleştirilmiştir. Üstüne çakıl katmanı yerleştirilip, çakıl üzerinde tutunabilen, bakım gerektirmeyen bitkiler dikilecektir. Böylece yağmur suları çakıl filtre katmanından süzülerek, yağmur zinciri boyunca yapıdan uzaklaştırılacaktır. Merkez durakta, yağmur suları durağın arkasında parkın sulanmasına katkı sağlaması kurgulanmıştır.

Kanyon Durağı:

Kanyonun katmanlı yapısından referansla duvar malzemesinde sıkıştırılmış toprak duvarın, kaplamasız yalın halde kullanımı tasarım kararı olarak belirlenmiştir.

Kanyon bölgesi bağlam kapsamında incelendiğinde, renk skalasındaki değişim, durak yapısında referans olarak kullanılmış olup, bu sayede doğa ile diyalog kurması amaçlanmıştır.

Kanyon durağının, kanyondan izler taşıması, kullanıcıların mekan deneyiminde hem o yere ait olma hissini tetiklemekte hem de kanyona giriş yapmadan önce ilk izlenimi oluşturmaktadır.

Malzeme seçimi: Durakta kullanılan yapı malzemelerinde, yapı bütününde doğal malzeme kullanımı ve bölgede bulunabilen malzemelerin kullanılmasına dikkat edilmiştir. Durağın bağlam içinde, mekanda uyum sağlaması, ‘o yere’ ait olma hissi vermesine dikkat edilmiştir. Sıkıştırılmış toprak duvar ve tuğla kullanımının seçilmesinde, toprağın yaygın olarak bulunması ve sürdürülebilir bir kaynak olması, aynı zaman da diğer yapı malzemelerine göre uygun maliyetle inşa edilebilmesi etkili olmuştur.

Güneşten faydalanılması amaçlanan kanyon durağında tasarım Güney cepheye doğru eğimli çatı kullanılarak yerleştirilmiş, bu sayede güneş panelleri aracılığı ile kendi elektriğini üretmesi sağlanmış ve hem öğle güneşinin direk durağa gelmesini önlemek hem de hava sirkülasyonunu sağlamak için yarı geçirgen tuğla duvar kullanılmıştır.

Kullanıcı Senaryosu: Acıpayam Kanyon ziyareti için gelen ziyaretçiyi karşılayan ilk mekan olan durak yapısında, kanyonu tanıtan vaziyet planı ve kullanıcıların kanyon hakkında genel bir izlenim edinebilmeleri için bilgilendirme panosu yer almaktadır. Kullanıcılar için dijital panel aracılığıyla öğrenebilecekleri, bir sonraki otobüs geliş saati bilgisi yer almaktadır. Kullanıcıların yalnızca otobüs bekleyeceği bir alan değil, aynı zamanda bölgede önemli bir nokta olmasından dolayı, buluşma noktası olması da amaçlanmıştır. Kullanıcılar için korunaklı bir alan oluşturmakla birlikte, bölgede yönlendirici görevi de görmektedir.

Çarşı – Merkez Durağı:

Çarşı Durağının bulunduğu alan, cadde boyunca ilerleyen aksın ve parktan gelen aksın kesişim noktasında bulunmaktadır. Bu alanda boşluğu tanımlayarak, kullanıcılar için korunaklı bir mekan sağlanırken, cadde boyunca devam eden yaya sirkülasyonunu da kesintiye uğratmadan devam edebilmesini sağlayan, geçirgen bir mekan olarak tasarlanmıştır.

Çarşı durağının yeşil alan önünde konumlanmasını avantaja çevirerek, o alana sırtımızı dönmek, kapatmak yerine daha şeffaf olarak tasarlanan oturma birimi ile parkı da tasarıma dahil eden bir yol izlenmiştir.

Mevcut konumda kamusal alanların fazla olmasının getirmiş olduğu yeşil alan yoğunluğu, tasarımda ilk (öncü) olarak doğal yapı malzemesi açısından ahşap kullanımı ön planda tutulmuştur.