Kadıköy Yeldeğirmeni Kentsel Analiz ve Tasarım Projesi

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Bölümü'nde, koordinatörlüğünü Doç. Dr. Emine Köseoğlu’nun yaptığı, öğretim üyeleri Prof. Dr. Hüseyin Cengiz, Doç. Dr. Emine Köseoğlu ve Öğr. Gör. Müge Yorgancı yürütücülüğünde sürdürülen MIM19352 Kentsel Tasarım ve Şehir dersi kapsamında, 2020-2021 Güz döneminde, Elif Şenel, Goncagül Aydın, Zehra Nur Kılıç ve Seyyit Tayyip Arı tarafından hazırlanan Kadıköy Yeldeğirmeni Kentsel Analiz ve Tasarım Projesi.

‘Yaya Kültürü’

Kentsel mekanı deneyimlemenin en yalın hali yürümedir ve her kentli bu deneyimi doğru bir şekilde yaşama hakkına sahiptir. Kentlinin kent yaşamına dahil olmasında etkili olan yürünebilirlik, aynı zamanda kentlerin sürdürülebilir olmasının da temel yoludur. Bu bağlamda Yeldeğirmeni ve çevresi makro ve mikro ölçekte analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda bölgenin daha çok trafik odaklı olduğu ve yaya konforunun ikinci planda olduğu belirlenmiştir.

Tasarım Kararları

Yeldeğirmeni bölgesinin tarihi geçmişi gözetilerek güncel veriler ışığında yaya dostu kent yaklaşımıyla kentte iyileştirme hedeflenmiştir. Öneriler iki grupta incelenmiştir;

1.Yeldeğirmeni genelinde; mahalle çeperi olan rıhtımdan sorunlu yaya geçişleri ve mahalle genelindeki sorunlar ele alınmıştır.

2.Halitağa Caddesi özelinde; mahallenin en işlek ve insan sirkülasyonunun en yoğun olduğu cadde, mahalledeki merkezi ulaşım ağının kesişim noktasıdır. Mahalle genelinde önemli bir konumu olmasından dolayı buradaki mevcut sorunlar ele alınmıştır.

Konum ve Sınırlar

Kadıköy, İstanbul’un Anadolu yakasında yer alan ilçesidir. Batısında ve güneyinde Marmara Denizi, kuzeybatısında Üsküdar gibi önemli sınırlarla çevrilidir. Kadıköy ilçesi aynı zamanda kent ulaşımı açısından önemli bir konuma sahiptir. İstanbul’un çeşitli semtlerini birbirine bağlayan bazı ana ulaşım yolları Kadıköy ilçesinden geçer.

Yeldeğirmeni İstanbul’un Anadolu yakasında bulunan Kadıköy’ün Rasimpaşa Mahallesi’ni oluşturan beş semtinden biridir. Yeldeğirmeni, kuzeyinde Haydarpaşa Çayırı, güneyinde Söğütlüçeşme Caddesi, batısında Marmara Denizi ve doğusunda ise Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ile sınırlanan bir semtidir.

Yeldeğirmeni Sorunları

Mahallenin konut bölgelerinde park ve kaldırım sorunları, kent mobilyalarının eksikliği ve yanlış yerleşimleri, yol sorunları gibi; ticari fonksiyonların bulunduğu bölgelerde ise kaldırım malzemesinin kalitesizliği ve zemin seviye farklılıkları, araç yolu problemleri, engelli kullanıcılar için erişilebilir yolların olmaması gibi belirli sorunların olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca Yeldeğirmeni’ne Rıhtım Caddesi’nden sınırlı ve yetersiz sayıda geçişler bulunmaktadır. Halitağa Caddesi ve Söğütlüçeşme Caddesi’nden tanımsız geçişler bulunmaktadır.

Rıhtım

Rıhtımdaki trafik yoğunluğu yaya hareketlerini kısıtlamaktadır. Rıhtımdan Yel değirmeni’ne yaya geçişleri otobüs ve havabüs peronlarının konumu nedeniyle tanımsızdır.

Halitağa Caddesi

Halitağa Caddesi’nde genel olarak taşıta kapalı yolda motorlu taşıtların yaya aksını işgal ederek sürekli olarak bu caddeden geçmesi temel sorunlardan biridir. Aydınlatma elemanlarının bazı kısımlarda yeterli sayıda olmaması, yeşil alan eksikliğinin hissedilir oluşu, engelli kullanıcılar için yürünebilir bir cadde olmaması, düğüm noktası olan Karakolhane Caddesi, Yavuztürk Sokak, Misakı Milli Sokak ve Halitağa Caddesi’nin kesişiminde kaldırımların genişliğinin yetersizliği ve minibüs aksından dolayı yoğun bir alan olması gibi belirli sorunlar mevcuttur.

Bu sorunlara tasarım çözümü olarak;

Rıhtımda peronlar yeniden düzenlenip yaya geçişleri tanımlı hale getirilmiştir.

Kaldırımlarda şerit düzenlemeleri yapılıp bisiklet aksı,yeşil aksı ve yaya aksları oluşturulmuştur. Rıhtım sahildeki yürüyüş güzergahını kesen donatılar tek bir aksta toplanmıştır.

Halitağa Caddesi’nde yeterli sayıda olmayan kent mobilyaları ve yeşil alanların sayılarının artırılması, görme engelli kullanıcılar için sarı şeritli bantların yerleştirilmesi, kaldırımların genişliğinin artırılması, taşıta kapalı caddede motosiklet ve bisiklet aksı oluşturulması önerilmiştir.

Halitağa Caddesi’nde minibüs aksı Yavuztürk Sokak’tan Misakı Milli Sokak’a doğrudur. Bu aks sebebiyle yoğunluk yaşandığı için aksın Elmalıçeşme Sokak’tan Misakı Milli Sokak’a doğru olması önerilmiştir.