Katılımcı (1. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

ANA TASARIM KARARLARI

İslam kelimesi sözlükte itaat etmek, boyun eğmek, bağlanmak, bir şeye teslim olmak, esenlikte ve barışta olmak gibi anlamlara gelir. İslam’ın terim anlamı ise, yüce Allah’a teslim olup ona itaat etmek, Hz. Muhammed’in tebliğ ettiği her şeyi bütün varlığıyla benimsemek ve bunu yaşantısında göstermek anlamına gelir. İslam dininin mensubu olan ve bu dinin hükümlerini uygulayan kişiye de Müslim ya da Müslüman denir. İslam’ın beş şartı vardır. Bu şartlardan kelime-i tevhid İslam’ın inanç esasını ortaya koyar. Namaz kılmak ise en önemli ibadetlerdendir. Peygamberimiz, namazı dinin direği olarak nitelendirmiştir.

İslam dinine mensup Müslümanların namaz ibadetlerini yerine getirdikleri mekana cami denir. Cami kelimesi, Arapça cem kelimesinden türeyen cemaatleri ‘toplayan’, ‘bir araya getiren’ mescid anlamına gelmektedir. İslam’ın ilk mescidi Kuba Mescidi’dir. Kuba Mescidi, sade ve basit bir yapı olarak inşa edilmiştir. Ana tasarım kararları alınırken İslam’ın da tavsiye ettiği gösteriş ve lüksten uzak bu ‘sadelik’ ve ‘basitlikten’ yola çıkılmıştır.

ARAZİ YERLEŞİM KARARLARI

Yarışma alanı olarak verilen bölgenin en alt ve en üst kotları arasında 7 mt’lik kot farkı bulunmaktadır. Kotlar arasında merdiven ve rampalarla ana yapı (cami), alanın kuzeydoğusunda nispeten daha düz bir alanda topoğrafyanın saracağı şekilde kıble yönünde konumlandırılmıştır. Kur’an kursu, cami görevlisi lojmanı, tuvalet ve abdesthanenin bulunduğu yapı ise ana yapı (cami) ile ilişkili olacak şekilde alanın kuzeybatısında konumlandırılmıştır. Ana yapı (cami) girişi, bir araya gelme ve toplanma fonksiyonları gözönünde bulundurularak kullanıcıları güney, güneydoğu, kuzeydoğu ve kuzeybatı yönlerinden alana alan yolların kesişim noktasında düşünülmüştür.

ANA YAPI (CAMİ)

Eni 20 mt, boyu 22,5 mt olan kareye yakın basit bir geometrik formda tasarlanmıştır. Yapıda dört giriş düşünülmüştür. Ana giriş yapıya kuzeybatı yönünden olacak şekilde düşünülmüştür. Yapının diğer girişleri batı ve doğu yönlerinde tasarlanmıştır. Kadınlar mahfili girişi dördüncü giriş olarak yine alanın batısında yer almaktadır. Cami içi (kubbe altı) 195 kişi, son cemaat mahali ise 52 kişinin namaz kılabileceği şekilde tasarlanmıştır. Topoğrafyanın ana yapıyı (cami) güneydoğu yönünden sarması sebebiyle mihrap nişi gömülü bir şekilde düşünülmüştür. Minber, mihrabın sağında bulunmaktadır. Mihrabın solunda ise vaaz kürsüsü konumlandırılmıştır. Yapı içerisinde, namaz kılmak için fiziksel engeli olan kişiler için bir alan ayrılmıştır. Cami görevlisi için 13 metrekarelik bir oda düşünülmüştür.

HARİM (DIŞ AVLU) ve ŞADIRVAN

Alanın ana girişi olan kuzeybatı yönünden ana yapıya (cami) giriş için mevcut arazi eğiminden faydalanarak anıtsal bir avlu oluşturulması düşünülmüştür. Alana ulaştıran farklı yolların kesişim noktasında bulunan avlu bir odak noktası oluşturmaktadır. Saçak kurgusu ile birlikte kullanıcıların ana yapıya (cami) aynı şekilde anıtsal bir giriş ile alınması tasarlanmıştır. Avluda aynı zamanda ana yapı (cami) kütlesi ile uyumlu şadırvan tasarlanmıştır.

KADINLAR MAHFİLİ

Ana yapı (cami) giriş kotundan 4 mt yükseklikte olacak şekilde tasarlanmıştır. Sirkülasyon çift kollu merdiven ile sağlanmıştır. Mahfilin girişi ana yapının (cami) batısında tuvaletler ile ilişkili olacak şekilde düşünülmüştür. Mahfilde Kur’an ve tesbih odası ile bebek bakım odası ihtiyaç olarak tespit edilerek tasarlanmıştır.

KUBBE

Ana yapıda (cami) klasik kubbe yapısı yorumlanarak tasarlanmıştır. Cami içi (kubbe altı) orta noktası ilahi yüceliği temsil amacıyla en yüksek nokta olarak belirlenmiştir. Alanın kuzeyine doğru daha düşük kotlarda, hiyerarşik bir düzende kademeli bir şekilde ana yapıyı (cami) enine saran döşemeler kubbeyi oluşturmaktadır. Döşemeler arasında güney ve kuzey yönünde ana yapıya daha çok ışık alabilmek amacıyla şeffaf yüzeyler tasarlanmıştır. Güney yönünde şeffaf yüzeyler daha geniş tutulmuştur.

SAÇAK

Anlamından da çıkarılacağı üzere camiler toplanma, bir araya gelme mekanlarıdır. Bu doğrultuda tasarlanan ana yapıyı (cami) ve merdiven/rampalarla sağlanan arazi minimum ve maksimum kotları arasında yer alan sirkülasyon aksını birlikte saran bir saçak kurgusu oluşturulmuştur. Saçak, ana yapının (cami) bulunduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin iklimsel koşulları da göz önünde bulundurulduğunda çeşitli gölgelendirme elemanlarıyla kullanıcılara daha konforlu dış mekanlar sağlaması amacıyla tasarlanmıştır.

MİNARE

Ana yapıyı (cami) saran saçak kurgusunun içinde yükselen yine ‘sade’, ‘basit’ bir yapı olarak düşünülmüştür. 15 mt yüksekliği olan yapının alemi cam yüzeylerden oluşan şeffaf bir küpün içinde yer alacak şekilde düşünülmüştür. Camilerin sadece ibadet edilen mekanlar olmadığını yanı sıra huzur ve birliğe fener olacak bir yapı olduğunu tasvir etmesi düşünülmüştür.

PEYZAJ

Tasarlanan ana yapı (cami), Kur’an Kursu, cami görevlisi lojmanı ve tuvaletlerin bulunduğu ikincil yapı, minare ve saçağın sahip oldukları katı düzgün geometrik formlara kontrast oluşturacak şekilde organik bir peyzaj tasarımı önerilmiştir. Dış avlu ve kentsel sirkülasyon alanlarında mevcut sert zemin ile dengeli bir ilişki kurabilmek ve ana yapıyı (cami) vurgulamak tasarımda ikincil amaçtır. Ana yapının (cami) batısında yer alan su ögesi, alan minimum ve maksimum kotlarını güçlü bir şekilde bağlayan saçak aksında Güneydoğu Anadolu Bölgesi geleneksel yapı tiplerinde de gözlenen suya atıfta bulunmakta ayrıca bölge de özellikle yaz aylarında serinletici bir etki oluşturmak amacıyla düşünülmüştür.

KUR’AN KURSU, CAMİ GÖREVLİSİ LOJMAN, TUVALET ve ABDESTHANE

Alanın batısında yer alan yapı, ana yapıyla (cami) ilişkili olarak tasarlanmıştır. İki kottan oluşan yapıda erkek kadın wcleri ile teknik hacimler yer almaktayken, üst kotta Kur’an Kursu ve cami görevlisi odası yer almaktadır.