Katılımcı (1. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Bu yapının tasarım parametreleri 5’e ayrılmaktadır. Bunlar dini ölçütler, kentsel dinamikler, İhtiyaç programı, İklim ve psikoloji olarak kategorize edilmiştir. Şehir olarak ise Güneydoğu Anadolu bölgesinin Siirt ili ele alınmış ve özellikle iklim koşullarının etkisi göz önünde bulundurulmuştur.

Dini Ölçütler

İslam dini gösterişten uzak olunmasını ister. Dünyevi amaçlardan sıyrılıp Allah ile kul arasındaki bağlantının en tepede olduğu ibadet mekânı camilerin de bu talepten uzak olması beklenemez. İnsanı ezen, güç gösterisi niteliği de taşıyan devasa kütlelerin yaratıcı ile yaratılan arasındaki ruhani bağlantıyı sağlamaktan çok yapıyı üreten dönem devletinin gücünün sembolü olma amacı kazandırılmıştır. Oysa İslam dini sadeliği, gösterişten uzak olunmasını öğütler. Bu sebeple tasarlanacak kütle için hedefimizin, insanı ezmeyen ve insan ölçeğinde olması, kendini o bölgede var edebilmek için çevre binaların metrelerce yükseğinde olmaması, abartılmış süslemeler barındırmaması gibi minimal ve sadelik esaslı, kendi ölçeğini bilen, çevresiyle uyum halinde bir yapı hedeflenmiştir.

Kentsel Dinamikler

Proje alanı incelendiğinde, ulaşım aksları ve çevre programlar kontrol edildiğinde bu noktanın yayalar açısından bir eklem bölgesi potansiyeli taşıdığı fark edilmektedir. Bu bağlamda batıda bulunan parkın yeşil alan sürekliliği sağlanarak cami kütlesine doğru devam ettirilmesi hedeflenmiştir. Eklem bölgesi olması, çevre fonksiyonlara erişen insanların bu bölgeyi bir geçiş güzergâhı olarak görme fikrini belirginleştirmek için kütle önünde yoğun bir sert zemin dokusu kullanılması öngörülmüştür. Burası bir meydan olarak algılanmış ve İslam dünyasında toplanma alanlarının cami avluları olduğu olgusu geçmişin taşıdığı izlerden bir örnektir. Ana hedef proje alanının batısında bulunan okullar çarşılar gibi yaya sirkülasyonunun yoğun olduğu bölgelerin yolun sonunda birleştiği ve bu meydanı oluşturduğu bir alan hedeflenmiş ve kütle deformasyonu, kütle yerleşimi gibi noktalarda bu fikre bağlı kalınmıştır. Batıdaki birleşik parselde bulunan parkın yeşil doku-insan ilişkisi açısından meydana yaklaştıkça kotlar ile erimesi ve meydana bağlanması hedeflenmiştir. Bu kotlar arasında ise rampalar ile erişim imkânı güçlendirilmiştir. Bazı durumlarda parsel dışındaki yaya yolu ile de buna katkı sağlanmıştır.

İhtiyaç Programı

İhtiyaç programı incelendiğinde bu yapının genel oranda zemin kotunda çözülmesi amacıyla yola çıkılmıştır. Ana kütleden bağımsız bir lojman gerekliliği ve otopark durumları göz önüne alındığında Meydan-Cami-İnsan ilişkilerini zorlaştırmayacak konumlarda olmaları gerektiği kanısına varılmıştır. Bu sebeple Lojman tek katlı bir kütle olarak cami kütlesinin yaslandığı kıble cephesinin tam tersinde bulunan yola paralel ve köşeye konumlanmıştır. Mahremiyet açısından bu noktayı meydana bağlayan 2 cephenin birinde şadırvan, diğerinde ise otopark girişi yerleştirilerek izole bir alan elde edilmiştir. Bu sayede şadırvan gibi yardımcı öğelerin alan merkezinde yüzerek fikri baltalaması engellenmek istenmiştir. Cami kütlesi ele alınacak olursa programda belirtilen gerekliliklerin zemin katta çözülürken tavan yüksekliklerinin farklı olması istenmiştir. Örneğin İbadet mekânının tavanı 7 metreyi bulurken, teknik hacimlerin bulunduğu alanlarda bu yükseklik öngörülmemiş ve yüksekliği değişken çatılı bir kütle öngörülmüştür.

İklim

Tasarlanan kabuğun ısı kontrolü açısından kayba en az derecede uğraması istenmiştir. Kıble kısmında bulunan camların ise geniş açıklıklar değil yarıklar halinde tasarlanması, bu bölgede sıcak günlerde güneşin kavurucu etkisinin cemaate etkimesi azaltılmıştır. Az açıklıklı bir kabuk ısı kaçışını engelleyip enerji giderlerinin düşürme de oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Hakim rüzgar ise Kuzeybatıdan esen hakim rüzgarın kütlenin eğimli yüzeyinde dolanması ve meydanı serinletme etkisine sahip olması bir başka tasarım hedefi olarak öne çıkmaktadır.

Psikoloji ve Maneviyat

Kütlenin tasarım sürecine fazlasıyla etki eden parametrelerden biri de insan psikolojisi ve bu noktaya manevi yaklaşımı olmuştur. Toplanma alanı ve eklem olarak kullanılması beklenen meydana yapışan kütlenin eğriselliği ile içine çekmesi, davet etmesi, alanı sarması ile yola çıkılmıştır. Topoğrafya ya da bağlı olarak eğilen ve toprağa yönelen formun hissettirdikleri açısından, okulların, parkın ve çarşının bulunduğu bölgenin odak noktası sayılabilecek bir yaya yolunun sonunda birçok katmanın birleşmesiyle bütünleşmiştir. Formun sonunda yüksekliğin en düşük olduğu noktada musalla taşı ve cenaze alanının yer alması yaşamın kısa bir özeti niteliğindedir. Ancak İslam inancı için ölüm bir son değil bir başlangıçtır. Formun sonundan, en alçak yükseklikten semaya yükselen minarenin bu hissi çağrıştırması hedeflenmiştir.