Katılımcı (1. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

Mimari Rapor

Giriş ve Yaklaşım:

 İhtiyaç programında istenilenler ışığında arazi eğimi, iklimsel incelemeler, Güneydoğu Anadolu bölgemizdeki halkın sosyo kültürel yaşantısı gibi analizlerin yapılması sonucu gerek malzeme kullanımı gerek açık ve yarı açık mekanların oransal kullanımına karar verilmiş. Arazinin eğimi, ana yol ve tali yol yaklaşımları dikkate alınarak cami kütlesine olan yaya ulaşımları, lojman ve otoparkın koordinatlarının şekillenmesi sağlanmıştır.

Gösterilen bu yaklaşımlar ve mekanların konumlanmasında belirttiğimiz verilerin yanında en önemli etkenlerden birisi de kıble yönü olmuştur. Belirtilen bu kıble yönü ışığında cami kütlesinin lokasyonu, ibadet eden insanların huşu içerisinde bu ibadetlerini tamama erdirmelerini hedeflemiş, doğrultuları boyunca dikkat dağıtan ve gürültü yapan ögelerden soyutlanmıştır.

Yaklaşımlarda en çok dikkat edilen ve önemle üzerinde durulan konulardan birisi de engelli ulaşımı olmuştur. Başlı başına konsept sayılabilecek detaylı çözümlerle her noktadan kolayca ulaşım sağlayabilecekleri yaklaşımlar ortaya konulmuş.

 Fikirler ve Çözümler:

Yapılan tasarımlar, kullanılan fikirler camideki bütünlüğü ve birleştiriciliği aynı zamanda eşitlik duygusunu vurgulamayı hedeflemiştir.

 Aktarmış olduğum bu sözün somut örneklerini projenin her bölümünde rahatlıkla görebilmekteyiz.

 1- Parçadan Bütüne

 Hz. Ali’nin “Parça bütünü simgeler” sözünden hareketle parçalardan oluşmuş cami dış kabuk kütlesi bir bütünü simgelerken aynı zamanda gökyüzünü görebilmek amacı ile bu parçaların araları cam doku ile doldurmuştur.

 Bu cam doku istenilen düzeyde gün ışığından faydalanmamızı, gece ise evrenin sonsuzluğunu idrak edip bizi yaradanın yüceliği bilinci ile huşu içerisinde ibadetin gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.

2- İç Bahçe ve Güçlü Kadın Mahfili

Dinimizin kadına verdiği önemi göstermek ve eşitliği simgelemek fikri doğrultusunda kadınlar ve erkekler mahfili arası iç bahçe ile bölünmüştür. Bu bölme doğaya ve yeşile verdiğimiz önemin yanında geçmişten günümüze karşılaştığımız birçok örnekteki kadınlar mahfilinin bir köşede bazen de eklentiymiş gibi gösterilmesine karşı çıkarak kadınlara özel güçlendirilmiş mekan olgusunu yansıtmış, eşitliği vurgulamıştır.

Tasarımımızda bu denli rastlanmamış bir fikri işlerken, dinimizce mezhepsel bütünlük çerçevesinde hiçbir hataya yol açmamak için ölçülerdeki en ince dokunuşlar bile Diyanet İşleri Başkanlığı fetva bürosuna danışılarak uygulanmış, gerek saf hizaları gerek akustik açıdan herhangi bir ek çözüme ihtiyaç duyulmayacak şekilde mimari çözümlere kavuşturulmuştur.

3- Cam-Taş-Çelik Uyumu

Tasarım yapılırken dikkat ettiğimiz kriterlerden birisi de yerin ruhu kavramıydı. Projemizin uygulanacağı Güneydoğu Anadolu bölgesinde ağırlıklı yapı malzemesi olarak taş kullanılmakta ve bu yapılar kentin mimari sembolü niteliği taşımaktadır.

Buradan yola çıkarak kentin kimliğine uygun tasarım yaparken bir yandan da teknolojik gelişmelere entegre bir şekilde gerek strüktürel gerek çevreye duyarlı ve dönüşümlü malzemeler kullanılmaya özen gösterildi.

Bunun en güzel örneğine cami kütlesinde rastlamaktayız. Çelik strüktür ile geniş açıklıkların kolayca geçildiği mekanda, parçalı sistemi dolduran çift katlı dış cephe camı “Pearl Nehri Kulesi” uygulamasında kullanıldığı gibi hem zararlı ışınları uzaklaştırıp hem de güneş enerjisinden faydalanıp elektrik üretmeyi sağlamaktadır.

Belirli bir desen taşıyan profiller arasına yerleştirilmiş bu camlar, cami içerisine çok hoş bir gölge efekti düşürerek tabanda güzel motifler oluşmasını sağlamaktadır.

Dışardan bakıldığında taş ve cam malzemelerinin bütünlüğü ve uyumu içerisinde, geçmişini unutmayan gelecekten bağını koparmayan güçlü bir yaklaşım ortaya konulmuştur.

4-Özgün Minare Tasarımı

Yapılan araştırmalardan ve incelemelerimizden ulaştığımız sonuç neticesinde bir camiyi dini mekan sembolü yapan, fark edilmesini sağlayan en önemli noktalardan biri de minare olmuştur. Bu tespitler sonucu minarenin tasarımımızdaki yeri ve şekli özenle değerlendirilmiş ayrıca işlenmiştir.

Minare iç bahçenin merkezinden, doğanın ve insanların içinden göklere yükselmesinin yanında bölgenin geleneksel dokusuna uygun günümüz teknoloji ve yapım malzemeleri ile birlikte tasarlanmıştır.

Minare tasarımı yapılırken üzerinde düşülen önemli bir nokta da minaremizin verdiği mesaj ve toplum üzerinde göstereceği algı olmuştur.

Caminin içerisinden yükselişi yani çıkış noktası ile bütünlük ve birlikteliği simgelemekte, üzerindeki desenler ve bunların etimolojik yapısı itibari ile tanışmak, kaynaşmak manasına gelen yaşadığımız bölgede de dosdoğru olup dimdik durmayı simgeleyen “Elif” gibi motiflerden yararlanılmıştır.

5- Kur’an Kursuna Bakış

İhtiyaç programında istenilenler doğrultusunda tasarlamamız beklenen Kur’an kursuna farklı bir bakış açısı ile yaklaşıldı. Dinimizin ilme verdiği önem ışığında peygamberimize gelen ilk emrin “oku” olmasıyla giriş kısmında tasarlanmış, ilmi yüceltmek amacıyla Kur’an kursu yukarda yani üst kotta çözüme kavuşturulmuştur.

6- Meydan, Saçak ve Sirkülasyon

Giriş kısmında belirttiğim şekilde detaylı incelemer sonucu ifade edilmiş yaklaşımlar ile tasarımın her kesimin sıklıkla kullanabileceği bir merkez haline getirmeyi hedefleyerek merkez olgusu oluşturulmuştur.

Yoğunluğun sık olduğu akslardan meydana üç adet geçiş sağlanmış, bölgenin iklimsel verileri sonucu bu üç geçişin ikisinde yarı açık mekanlar ile özelleştirilmiş bir aks boyu ulaşım sağlanmıştır. Tasarlanan yarı açık mekan yani “saçak” caminin kütlesel algısına gölge düşürmeyecek kadar saydam, olumsuz çevre ve hava koşullarını önleyecek kadar iklimsel, cami kütlesiyle uyumu ile de bütüncül bir yaklaşım benimsenerek tasarlanmıştır.

Güneş ışınlarının geliş açıları hesaplanarak uygulanan saçakta, gündüzleri desenli gölgelendirme geceler özel ışıklandırma ile aydınlatmada farklı bir boyuta geçilmiştir.
Ayrıca saçak tasarımında meydanın merkezine doğru daralmalarla yönlendirici etki oluşturulmuştur.

Meydana ulaşımın sağlandığı üçüncü diğer geçiş ise eğimin net bir şekilde fark edildiği aksta konumlandırılmıştır. Bu bölgeden, caminin bodrumunda konumlanmış olan abdesthaneye doğrudan ulaşım sağlanmaktadır. Engelli bireyler de düşünülerek yapılmış eğim hesabı sonucu rampa ile meydana geçilebilmektedir.

TASARIMIN ÖGELERİ

A- Peyzaj Düzenlemesi

Yapılan incelemeler sonucu Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin bazı yerleşimleri hariç genellikle yeşile hasret olduğu görülmekteydi. Bizde yaptığımız uygulamada mekanların ayrıştırılmasında ve bölünmesinde yeşili ve ağaçlandırılmış bölgeleri tercih ederek doğaya verdiğimiz hassasiyeti yansıtmak istedik.

Bunun yanında çocukların eğlenerek vakit geçireceği oyun alanı tasarlayarak onlara özel mekanlar oluşturmayı hedefledik. Oyun alanı, konumu itibari ile Kur’an kursu ve cami ile doğrudan iletişim kurulabilecek yakınlıktayken, dış mekanlardan ve olası tehlikelerden uzak tutmak ve korumak için de aşağı kotta dış kısımlardan soyutlanmış bir şekilde tasarlandı.

B- Lojman

Cami görevlisinin kalacağı mekan olan lojmanın tasarımını etkileyen önemli bir etken bölgede zaman zaman hakim olan Irak ve Suriye gibi bölgelerden gelen sıcak samyeli rüzgarı olmuştur. Bu rüzgar belirtilen bölgelerden ve çöllerden gelerek istenmeyen bir etki oluşturmakta ve lojman kütlesinin araziye yerleşimi de bu rüzgarı kırarak önlemeyi amaçlamaktadır.

C- Abdesthane ve Çekirdekler

Abdesthane, cami kütlesinin altına yani bodrum katına konumlanmış ve buraya ulaşımlarda incelikle hesaplanmıştır. Kadınlar ve erkekler olmak üzere iki kısımdan oluşan abdesthaneye, kadınlar ve erkekler mahfiline doğrudan ulaşımın sağlandığı 2 ayrı çekirdekle ulaşım sağlanabilmektedir. Bunun yanında mahfile çıkmadan doğruca meydana yönelmeyi veya meydandan abdesthanenin ortak alanına inmeyi hedefleyenler için ayrı bir çekirdek daha çözülmüştür. Bu çözümlerle sirkülasyon yoğunluğunu azaltmayı hedeflerken bir tüp geçit ve 3 adet çekirdek ile engelli bireylerin her türlü lokasyondan kolayca ulaşım sağlayabilmeleri hedeflenmiştir.

Bir abdesthane için düşünülmesi en temel noktalardan birisi de havalandırmadır. Tasarımımızda alt kotta kalan bu bölümün havalandırılmasında kuranglezler ile doğal havalandırma yapılması planlanmıştır

D- Teknik Birimler

Camimizin teknik hacimleri jeneratör ve su deposu gibi bölümlerin optimum ölçüleri düşünülerek yapılan hesaplar sonucu bodrum katta çözüme kavuşturulmuştur.