Katılımcı (2. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

Yüzü her iki dünyaya dönük olan cami, ”Temel bir kurumdur, hayatın, çevresinde daire daire toplanacağı öz yuvadır.” (Karakoç,1989:362)

Yeryüzünü mescid kılan İslam, belli bir mekanla bu ilkeyi somutlaştırmıştır. İslam şehrinin karakteristik yapısını belirleyen en önemli mekan olan cami, şehrin mührüdür.

 Günde beş kez kılınan namaz, caminin canlı, kanıksanan, hayatla yoğrulan bir mekan olmasının ana nedenidir.

 YERLEŞİM

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Mardin şehrinde tasarlanan projede, bölgenin iklim koşulları göz önünde bulundurularak güneşin etkisini azaltmak hedeflendi. Bunun için doğu-batı yönlü, zeminden bodrum kata uzanan eğimli bir alan oluşturuldu. Bu alanla birlikte gölge ve doğal havalandırma sağlandı.

İKLİM

Güneydoğu Anadolu bölgesinde seçmiş olduğumuz Mardin şehrinde sıcak-kuru iklim olduğu için ibadet alanı Doğu-Batı aksından yarıklar açılarak bol avlulu doğal havalandırma sağlanarak gölgeli alanlar oluşturulmuştur. Bu gölge alanları, güneş alanları arasında yüzey farklılığı yaratacağı için bırakılan açıklıklara doğal havalandırma sağlanmıştır. Yapıların üstünde oluşturulan yırtıklar ibadet alanını doğal aydınlanma sağlarken diğer yapılarda güneş panelleriyle kendi enerjisini üretmesi sağlanmıştır.

KÜTLE OLUŞUMU

Sunulan arsada her köşeden beş metre çekilerek maksimum inşaat alanı belirlendi. Mevcut durumda yollar ve meydanlar için sınır olan proje alanı, tasarımla birlikte sürekliliği sağlayarak bölgeye entegre edildi. Zemin kattaki fonksiyonlara göre sınırlar belirlenerek ana merkez noktasında ibadet alanı oluşturuldu.

Doğu ve batı girişlerinde, sosyalleşmek,eğitim almak ya da namaz vaktini beklemek isteyen insanları sergi alanları karşılamaktadır. Doğu batı yönüne uzanan avlular kullanıcılara revaklarıyla gölgeli alanlar sunmakla birlikte doğal hava sirkülasyonu sağlar. Bu alanlarda abdest alanları, konferans salonları, sergiler, kafeler, kütüphane, itikaf odaları, atölye alanlarına girişler bulunur.

Tasarım genelinde kullanılan eğrisel formlarla, akıcılık ve esneklik sağlanarak, hareketliliğin sürekliliği desteklenmektedir.

TASARIM KARARLARI

Yüzü her iki dünyaya dönük olan cami, ”Temel bir kurumdur, hayatın, çevresinde daire daire toplanacağı öz yuvadır.” (Karakoç,1989:362)

Namaz ibadetinin dindeki merkeziliği, camiyi de merkez haline getirmektedir. Önerilen cami bu merkeziliği vurgulamak adına diğer farklı işlevlerle birlikte alanın odağı haline gelmiştir.

Müminlerin Rabb’inin huzuruna maddi ve manevî kirlerden arınarak çıkması düşüncesiyle, cami girişine şadırvan yerleştirilmiştir. Cami, süslemelerden ve renklerden arındırılmış haliyle, Allah’ın huzuruna çıkan müminin dünyanın tüm karmaşasından arınmasını simgelemektedir.

Zemin katta proje alanı sosyal donatıların arasında olduğu için minimum inşaat maksimum yeşil doku amaçlanmıştır.

Ana giriş şadırvan ve çekirdeğe bağlanan abdesthaneyle vurgulanmaktadır.

Ana ibadet mekânına zemin kotundan erişim sağlanmaktadır. Mahfil katına yine aynı kottan merdiven ve engelli asansörüyle ayrı kapıdan erişim sağlanmıştır.
Mimari üslup nasıl olursa olsun anlamı ve önemi değişmeyen mihrap, minber ve kürsü bütünlük içinde tasarlanmış olup; şehadeti simgeleyen Allah ve Muhammed yazılarıyla birlikte, girişte cemaati karşılamaktadır.

Tasavvufta ‘vav’ secde ‘elif ‘ ise kıyamı temsil eder. Bu nedenle girişin solunda ‘elif ‘, sağında ise ‘vav’ harfi vardır.

Camilerin en önemli problemlerinden olan başta ayakkabılık ve askılık gereksinimi, girişteki yüzeylerde, içerisinde ayakkabılık, askılık, cemaatin üzerine çanta ve benzeri eşyasını koyabileceği “modül”lerle çözülmüştür.

Toplam inşaat alanı 3563m2 olarak oluşturuldu. Bunun içinde avlu, sirkülasyon alanı, açık ve kapalı sergi, atölyeler ve barınma şehrin odak noktası olması için toplam inşaat alanına dahil edilmedi. Açık ve kapalı otopark girişleri yoğunluğun az olduğu yerden verilip 36 araçlık park yeri tasarlandı.

KUBBE VE MİNARE

Yaratılış, Yaradan’dan itibaren açılmaya başlar. Merkezde ve her şeyin başında O vardır, her şey O’na doğrudur. Ancak bu asla ulaşılamayacak bir merkezdir. İslam dinindeki merkez sembolüne vurgu yapmak ve tarihi belleği desteklemek adına cami tasarımında kubbe kullanılmıştır. Kubbenin dönme hareketiyle oluşmuş hissi veren yarıklar, hem odağı hissettirmiş hem süzülen doğal ışıkla ruhani bir ortam oluşturulmasını sağlamıştır.

Minareler kubbedeki yatay hareketin dikeye taşınmasıyla oluşturulmuştur. Günümüzde şerefenin kullanılmamasıyla birlikte, minarelerden bu işlev çıkarılıp, modern görünüme kavuşulmuştur. Ayrıca minare yüksekliği kubbenin yüksekliğine paralel her ikisi de yerden %45 eğim ile minarenin yüksekliği 42.20 metre olarak tasarlandı.

TAŞIYICI SİSTEM

Sekizgen planlı ibadet alanı betonarme altyapı üzerinde çelik konstrüksiyon olarak geçiş formu revak formuna uygun olarak bir araya getirilen çelik kirişler kubbeye bağlanmaktadır. M çapında ve bu kısımda yer alan ana çelik kubbenin en üst noktasında uzay kafesleri taşımaktadır. Yapılan bu çelik konstrüksiyonlara içten ve dıştan mimari tasarıma göre örtülmüştür. Bunlarla beraber ibadet alanı 34,40 çapında ve 25,20 metre yüksekliktedir. Minare betonarme kolon ankrajlarla çelik konstrüksiyonlarla beraber ana formu oluşturuldu. Diğer tüm yapılar betonarme olarak çözüldü. Yapıların gerekli yerlerinde dilatasyon yapıldı.

Elektrik ve Mekanik sistem

Cami uzay kafes için yapılan içten ve dıştan örtünün içine gerekli olan mekanik, elektrik, aydınlanma ve yangın vb. sistemler bu alan içinde çözüldü. Ayrıca gerekli olan su deposu ve hidrofobik bölümü alt katta diğer teknik birimler mimari forma göre üst kata yerleştirildi.