Katılımcı (2. Kategori) (Taştan Mimarlık), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

Giriş

Dini yapılar geçmişten günümüze diğer yapılardan ayrı özelliklere sahip olmuştur. Gerek merkezi konumları, gerek anıtsal özellik taşımaları, gerekse şehir siluetine etkileri bu aykırı duruşlarını destekler niteliktedir

Günümüzde ise cami mimarisinin birbirini taklit etmesi söz konusudur. Neredeyse tüm camilerde ezber form ve süslemeler mevcuttur. Bu tekdüzelik kullanıcı algısına da belli bir cami formu olarak yerleşmiştir ve kalıplaşmıştır. Projede bu kalıplaşmayı yok saymak yerine, nispeten yumuşak bir geçiş ile modernleşmeyi hedefleyerek; geleneksel algıların yeniden yorumlaması tercih edildi.

Yerleşim

Verilen ihtiyaç programı ve arazide algılanabilir bir cami formu oluşturmak için alınan ilk karar arazide bir boşaltma yaparak alt kota inmekti. Sonrasında kıble hattı paralelinde lineer bir yerleşim düzeni belirlendi. Caminin konumu, çevre meydanlar arası görsel bağlantıyı kesmeyecek şekilde arazinin doğusunda belirlendi.

Algılanabilirlik

Tüm birimlerin alt kota alınması sayesinde üst kotta yalnızca cami kütlesi kaldı ve algı güçlendirildi. Ayrıca bir kat yüksekliği alt kota alınarak daha mütevazi bir cami yüksekliği algısı oluşturuldu.

“Yalnızlık ve Yalınlık”

İbadetin en güzel hali tüm dünyevi duygulardan, koşturmadan, gösterişten arınarak “yalnız kalarak” yapılanıdır. Gösterişe, süse ihtiyacı yoktur ibadetin; yalın olmak ister. İnsanların ellerini semaya açtığı an, en mahrem anlarıdır ve Allah ile arasındadır.

“Yalnızlık ve Yalınlık” tasarımın çıkış noktasını bu olgu oluşturdu. Yalnızlık üst kotta algılanan tek kütlenin ibadethane birimi olmasıyla, yalınlık da sade form kurgusuyla yansıtıldı.

Formsal Oluşum

İbadethane bölümü topraktan yükselip sonra tekrar toprakta biten kıvrımlı bir örtü ile kapatılmıştır. Bu örtü beş parçadan oluşur. Parçalardan birincisi giriş ve ayakkabılık bölümünü, ikincisi son cemaat alanını, sonraki üçü ibadet alanını, beşincisi ise mihrap ve minber bölümlerini oluşturur. Batı tarafında örtü yerden yükseltilerek kadınlar mahfeli alanı tanımlanmıştır.

Plan Kurgusu

Camiyle doğrudan ilişkide bulunan (Şadırvan-WC-Çay Sohbet Salonu vb.) birimler; ibadethaneye kolay ulaşılabilir şekilde konumlandı. Cami girişi karşısında şadırvan, şadırvanın arkasında ise WC yer almaktadır.

Kadınlar mahfeli, lojman, teknik birimler ve Kuran Kursu gibi gerek mahremiyet gerektiren, gerekse gizlenmek istenen birimler önünde yeşil akslar bırakılarak izole edildi.
Ayakkabılık bölümleri ibadet alanından ayrılarak çift kapılı girişler düzenlendi. Kıble yönündeki örtüde açılan bant pencere ile alınan ışıkla kıble yön algısı güçlendirildi.
Cenaze alanı 2. girişin önünde konumlandırılarak; cenaze aracının kapalı otoparkı kullanarak doğrudan ulaşabileceği cenaze aracı alanı ayrıldı.

Çay sohbet salonu yanına havuz tasarlanarak su öğesi kullanıldı. Böylelikle namaz vaktini bekleyen kullanıcıların su şırıltıları eşliğinde çay içip, sohbet edebilecekleri bir mekan öngörüldü.

Çok amaçlı salon cenazelerde taziye mekanı, kurs öğrencilerinin etkinliklerinde etkinlik mekanı yada sohbet verilebilecek bir mekan olması sebebiyle hem camiye hem Kuran kursuna hem de cenaze alanına ilişkili olarak konumlandırıldı. Gerekli durumlarda kullanılabilecek sahne alanı ve gerektiğinde bölünebilecek özellikte arkadan sahne girişi de bulunan çok yönlü bir mekan olarak tasarlandı.

İhtiyaç programı harici önerilen kafeterya, ana sirkülasyon hattı üzerinde bir durak niteliğinde düşünüldü. Aynı zamanda kütüphane birimine de hizmet etmesi hedeflendi.

Arazinin doğu ve batı uçlarında iki adet açık otopark ve ticari birimlerin arkasında kapalı otopark tasarlandı.

İkincil sirkülasyon hattı üzerinde cami ve kurs kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılayacak ticarethaneler öngörüldü ve buradan kazanılacak olan gelir ile caminin ekonomik sürdürülebilirliği sağlanarak kurs talebelerine de burs sağlaması hedeflendi.

Simge Yapı

Camiler üstlendikleri işlev ve form olarak şehirlerin simge yapılarıdır ve siluetine etki ederler. Tasarımda kullanılan net form ve seçilen brüt beton malzeme anıtsal özellikleri güçlendirir ve şehrin sembolü olmaya adaydır.

Sosyal ve Dini Odak Noktası

İhtiyaç programı dışında konumlandırılan ticarethaneler ve kafeterya, oluşturulan yeşil alanlar, istenen kütüphane ve satış birimleri, çok amaçlı salon vb. bölümler ile proje sosyal ve dini bir odak noktası olma özelliği taşır. Alt kotta oluşturulan mini çarşı ve meydan da bir çekim merkezinin gerekliliklerini üstlenir.

Modülerlik

Kurgulanan tasarımın farklı arazilere uygulanabilir olması için parçalı çalışılmıştır ve her birim farklı bir modülü oluşturmaktadır. Farklı bir şehirde farklı boyutlarda bir arazi belirlenmesi durumunda küçük oynamalar ile verimli sonuçlar alınabilir.

Ulaşılabilirlik

Ana kararlardan biri olan alt kota inmek sonucunda oluşan ulaşım sorunu; camiye en yakın noktada kurgulanan merdivenli rampa, cami meydanına kotlanarak inen merdivenler ve Kuran Kursu yanına konumlanan merdivenle çözülmüştür.