Katılımcı, 7 İklim 7 Bölge Ulusal Mimari Proje Yarışması (Marmara Bölgesi)

MİMARİ PROJE RAPORU

Yarışma ilanında ifade edilen amaç; ……….” kent kimliğinin varlığının ve devamının bilincinde olarak günümüz koşullarına uygun yeni yapılaşmanın geleneksel mimariden ilham alarak oluşmasını teşvik etmektir” şeklinde ifadelendirilmiştir. Ayrıca Bellek, Kimlik, Doku, (Geleneksel Türk Mimarisi kent dokusu) gibi anahtar kavramlara vurgu yapılmıştır.

Toki – Emlak Konut Gyo A.Ş.’nin açmış olduğu bu yarışma projesi, son zamanlarda artan ancak yaklaşık 50 yıldır süre gelen şehirleşme politikalarının kamu ölçeğinde masaya yatırılması olarak okunmalıdır. Ancak kronikleşmiş şehir ölçeğindeki problemlere yönelik yarışmacılardan beklenen çözüm, verilen imar planı ve parseller üzerinden çözülemeyecek kadar büyük olduğu gözden kaçmamalıdır. Bu noktadan hareketle, meseleyi ev ve site ölçeğine indirgemenin eksik olduğunu düşünüyoruz. Dolayısı ile çalışma alanını büyüterek makro ölçekte mahalle dokusu ve planlaması önerilmiş ve konut ölçeğine inilmiştir.

Planlama kriterleri

Amaçlanan hedefe ulaşmak için öncelikle şehir ölçeğinde planlama yapmak gerektiğini düşünerek 4 mahalle ölçeğinde 900-1200 hektarlık alanda doku önerisi sunulmuştur.

Doku odaklı planlama anlayışı güdülmüş çünkü kentleri algılamanın ve onlara kimliğini veren temel unsurun doku olduğu bilinmektedir. Ayrıca şehirlerimizde zannedildiği gibi bölgelere göre doku farklılığının çok belirgin olmadığı, iklim, malzeme ve yaşam biçiminden kaynaklanan kısmen mimari ve yapı tipolojisinin farklılaştığını görürüz.

7 Bölgenin tamamı için verilen örnek dokulara baktığımızda organik şehir dokusunu rahatlıkla görebiliriz. Dokuyu veren yollar kıvrılarak çoğalan ve bazen çıkmaz sokaklarla son bulan topografyaya uyumlu organik bir ağ oluşturmaktadırlar.

Bu anlayışla dokuyu ifade edebilmek için mahalle ölçeğinde planlama önerisi getirilmiş ve proje alanına yaklaştıkça detaylandırılmıştır. Hedeflenen şehir kimliği ve dokusunun ancak bu ölçeklerden bakılarak anlaşılabileceği kanaatindeyiz. Dolayısı ile proje sınırları dikkate alınarak daha büyük ölçekte çalışma yapılmıştır.

Dünyada Apartmanlaşma anlayışının sosyal bunalımlara neden olduğu görülmüş ve terk edilmiştir.

Ortak bahçe, park anlayışı toplum yapısında örtüşemediğinden, Kamusal alanı artırmak yerine özel mülkiyeti yaygınlaştırmaktan geçer. Bu ilksel tavır geleneksel şehirlerin özünü oluşturur, aynı zamanda komşuluk ilişkilerinin artmasına, sosyal ve yöresel problemlerin aza indirgenmesini sağlar. Bu nedenlerden dolayı çok küçük ebattan büyük ebada kadar çok çeşitli ev tipleri önerilmiştir.

Geleneksel Osmanlı konut mimarisinin tipik örneğini teşkil eden hafif ahşap sütrüktürünü yapı geleneğini günümüz yapım teknikleri ile sürdürülmesi ülkemiz ve dünya mirası açısından önemlidir. Osmanlı ahşap sürtüktür kurgusu mühendislik açısından örnek alınabilecek be sürdürülebilecek değere sahiptir. İskelet sistemi dünyadaki benzer malzeme örnekleri ile kıyaslandığında çok narindir. Tüm taşıyıcı elemanların kesit, ağırlık ve uzunluk değerleri itibariyle tek insanın taşıyabileceği ölçülerde olması inşaa kolaylığı açısından günümüz endüstriyel üretim mantığı ile örtüşmektedir. Dolayısıyla malzeme kaynak ve temin problemleri dışında bir konut üretim çözümü olarak geçerliliğini korumaktadır.

Yukarıda ifade edilen değerler esas alınarak dünyada ve Türkiye’de yaşanan sürdürülebilir konut üretimi meselesine ışık tutacak endüstriyel üretimleri başarabilecek ülkenin Türkiye olduğunu düşünüyoruz. Esasında benzer endüstriyel teknikler kullanılarak konut üretimleri günümüzde yapılmaktadır. Ancak bu üretimler barınma ihtiyacını karşılamak dışında mimari çeşitlilikten yoksundur. Çünkü yapı tipleştirilerek çoğaltılmaktadır. Hâlbuki bizim geleneksel konut üretimimizde yapıdan ziyade yapıyı oluşturan mimari elemanlar tipleştirilerek standardize edilmiştir. Yani geleneksel İstanbul ahşap konut mimarisi incelendiğinde mimari elemanlarında (pencere, pervaz, kapı, merdiven, dikme, kiriş v.s) konut stoku değerlendirildiğinde çok sınırlı sayıda çeşitlilik mevcuttur. Ancak buna rağmen şehri oluşturan ve şehre kimliği veren dokuyla birlikte oluşan değişken geometrilerdeki parselasyon tip ev algısını ortadan kaldırmaktadır. Oluşturulan bu standardizasyon ve malzeme bütünlüğü üslup ve kimlik birliğini meydana getirmektedir.

Bütün bu değerler göz önünde bulundurularak günümüzde konut üretimi; hafif çelik sürtüktür ve paneller, betonarme iskelet taşıyıcı sürtüktür ve paneller, ahşap karkas sistem (veya çelik karkas sistem) ve paneller, ile geleneksel şehir dokusu göz önünde bulundurularak endüstriyel üretim ve standardizasyon oluşturulması önerilmektedir. Bu bağlamda oluşturulan 9 tip plan çözümü modüler panel üretimi anlayışı ile sonsuz tip ve çeşitlilikte konut üretimine imkân sağlayacaktır. Bu öneri daha büyük ölçekte yerleşim alanları ve ihtiyaçlar için detaylı çalışmaya açıktır.