Katılımcı, Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Master Planı Proje Önerisi

Proje Raporu

Mimari Yaklaşım

Kullanıcıların eğitim ve sosyal yaşantılarına yönelik olanaklarının geliştirilmesi, üniversite ve kampüsün kentin diğer işlevsel unsurları ile ilişkilendirilerek etki alanının genişletilmesi ve bu kurgunun yaşantıya aktarılması, tasarımın temel düşünceleri olarak öne çıkmaktadır.

Eğitimde ve sosyal alanda eşitlik, şeffaflık ve katılımcılık kavramlarının güçlendirilerek vurgulanması tasarımın ana kriterleridir.

Yerleşke genelinde iletişimin ön planda tutulduğu, üniversitenin kent ve kentli ile olan ilişkisinin güçlü olarak ele alındığı, iklim ve çevre verilerine dayanan, etaplanabilir, modüler plan kurgusu ile insan ölçeğini dikkate alan ve mutluluk verici bir mimari dil benimsenmiştir.

Konum

Şehrin doğu yönündeki gelişme alanında kalan yerleşke, doğu, batı ve güney yönlerde kentle temas etmektedir. Kuzeyde yeralan çevreyolu aynı zamanda doğal bir bariyer olarak, arsanın kuzeyindeki Çukurova Üniversitesi (Ç.Ü.) arazisi ile ortak sınırı oluşturmaktadır

Kentin gelişme alanında bulunan kampüsün orta ve uzun vadede şehirle bütünleşerek kentin yeni odak noktasını oluşturması hedeflenmektedir.

Ana Tasarım Kararları

Tasarım, A.B.T.Ü. Rektörlüğü’nün ortaya koymuş olduğu temel kavramlar doğrultusunda “kent parkı” teması ile bir “peyzaj alanı” olarak ele alınmıştır.

A.B.T.Ü ‘nün oluşum süreci ile knetin bu parçasının yeni bir ” kent merkezi” olması yolunda gerek fiziksel formun geliştirilmesi gerekse mekansal kalienin arttırılması hedeflenmektedir.

Çevresel ve topografik veriler doğrultusunda kampüs programlamasında “Doğrusal/Lineer Planlama” modeli benimsenmiştir. Yapılaşma aksları hakim rüzgar doğrultusunda oluşturulmuştur. Yapılaşmanın artması ile iç sokaklarda, hakim rüzgarın kontrollü olarak içeri alınması planlanmıştır. Yapılar içinde oluşacak olan hava akımının pasif havalandırma çözümlerine destek sağlaması öngörülmüştür.

Kampüs planlaması iki ana kurgu etrafında geliştirilmiştir :
“Kent Merkezi odaklı kampüs”
“Rekreasyon/Kent Parkı odaklı kampüs”

Kent Parkı

Kampüs alanının güney sınırının kentlinin yararlanabileceği, üniversite ile biraraya gelebileceği, meydanı, parkı ve spor alanları ile bütünlesşik sosyal bir yeşil alan olarak ele alınmıştır. Bu alanın kent parkına dönüşmesi aşamasında belediyenin katkısı da beklenmektedir.

Kent Ormanı

Mevcut turunç bahçelerinin ekonomik ömürlerine parallel, planlı dikim ile orman niteliğine dönüştürülmesi sayesinde kente kazandırılması önerilmektedir. Bu yaklaşım ile; mevcut yeşil doku korunurken su öğesi etrafında planlanan botanik parkıyla bütünleşen bir yeşil dönüşüm planlanmaktadır.

Akademik Alan

Akademik binaların yer alacağı kampüs alanının odağını oluşturmaktadır. Rektörlük merkezli olarak kongre ve kültür merkezi, kütüphane, müze ve oditoryumlarla çevrelenmiş olan meydanın sosyal ve kültürel bir kent odağı olması kurgulanmıştır.

Barınma Alanları

Yurtların bulunduğu bu alanın, akademik bölge ve teknokent arasında, iki tarafa da hitabeden bir bölge olması hedeflenmiş ve teknokent kullanıcılarına yönelik barınma imkanlarının da sunulacaktır.

Teknokent

Üniversitenin temel felsefesini oluşturan teknoloji ve bilim kavramının kentli ile yakın ilişkiye girmesi hedeflenerek, yerleşim ve ticaret alanları ilekomşuluk oluşturacak şekilde konumlanmıştır. Teknokent, kavramsal ve mekansal ifadesi ile A.B.T.Ü’nde üretilen teknolojik ve bilimsel birikimin dışa vurumu olacaktır.

Spor Alanları

Bu alanların dışarıdan kullanıma elverişli olarak planlanmıştır. Kapalı spor salonu, yüzme havuzu ve açık spor alanları bu alanlar dahilindeyer almaktadır. İlk yapım etapları boyunca hafriyatın arsa içinde depolanarak yapay bir tepe oluşturulması ve son etapta yapılacak olan stadyumun tribünlerin bu yapay tepe üzerine konumlanması önerilmektedir.

Etaplama

Verilmiş olan program ve etaplama kriterleri doğrultusunda yapılaşma programı oluşturulmuştur. Kampüs programının 4 ana etapta bitirilmesi hedeflenirken, Teknokent oluşumunun bu etaplardan bağımsız ve kendine özgü yatırım süreclerine bağlı olarak gelişeceği öngörülmüştür.

Kampüs yerleşiminde, etaplama kriterlerine bağlı olarak, proje alanının zorlukları olan “Ç.Ü. Arazisi” ve “Konut Yerleşkesi” problemlerinin çözümüne olanak tanıyacak zaman kazanımı içeren planlama yapılmıştır. Bu bağlamda Ç.Ü. Arazisi probleminin 2. Etaba kadar çözümleneceği öngörülmüştür. Konut yerleşkesi ile ilgili çözümünün ise uzun vadeye yayılacağı öngörülerek, bu alan park alanı içinde değerlendirilmiştir.

Proje Kurgusu

Proje alanı, hakim rügar yönünde, birbirine parallel iki ana yapılaşma aksı etrafında gelişen yapı grupları olarak kurgulanmıştır. Bu yapılaşma aksları “kampüs omurgası” ve “teknokent omurgası” olarak tanımlanabilir. Omurgalar ve sosyal hayatın gelişimi bu omurgaları gündüz (kampüs) ve gece (teknokent) olarak da tanımlar. Bu bağlamda kampüsün gece ve gündüz yirmi dört saat boyunca yaşayacak bir kentsel odak olması kurgulanmıştır. Yaya yolları her iki omurgaya da farklı açılarla bağlanır ve kesişim noktalarında ortaya çıkan meydanlar sosyal odak noktalarını oluşturmaktadır.

Yaya erişimi, güvenlik kaygılarından bağımsız olarak arazinin pek çok noktasında oluşturulmuş olan girişler ile kuvvetlendirilmiştir. Kampüsün kamusal alanda yaptığı geri çekilmeler ve sunduğu sosyo-kültürel olanaklar ile bir çekim noktası oluşturması hedeflenmektedir.

Yapılaşma aksları/omurgalar, aynı zamanda üzerindeki servis mekanlarıyla sosyal donatıları da içeren sokak oluşumunu hazırlamaktadır. Yapılaşma aksı üzerinde konumlanmış olan yapıların kimi zaman geri çekilerek, kimi zamansa girişim yaparak omurga ile bütünleşmesi kurgulanmıştır. Ortaya konan bütünleşik sokak oluşumu geleneksel sokak dokusunun modern bir yorumudur.

Önerilen gölge elemanı ile yapıların birbirine bağlanması ve bu örtünün iklimle dengeli cephe tasarımları oluşturmak üzere yapıların cephelerde sürekliliğinin sağlanması kurgulanmıştır. Önerilen çok katmanlı örtü geleneksel mimarimizde “Osmanlı kafesi” olarak da bilinen paravan elemanının modern bir yorumudur.

Yapıların avlu ve meydanlar ile omurgaya bağlanması kurgulanmıştır.

Kampüs dahilindeki tüm yapıların erişimi kolay, sosyal donatıları ile kullanıcılarına farklı olanaklar sunan bir mimari dili olması hedeflenmiştir. Geleneksel mimarinin önemli bir unsuru olan avluların, bahçeler halinde kurgulanması ile yaşam ve mekan kalitesini arttırmak üzere avlular etrafında gelişen yapılar düşünülmüştür.

Yapıların ortak alanlarının iletişimi odaklayarak, galerilerle tüm katlardan algılanır şekilde kurgulanması ve gün ışığının kontrollü olarak iç mekanı doldurması planlanmıştır. İç boşluk kurgusu, zeminde oluşturulacak iç bahçeler ile zenginleşmektedir.

Yerleşke dahilindeki tüm yapıların modüler, etaplanabilir olması konusunda planlama ve metodlar geliştirilecektir. Ortaya konacak olan mimarinin gelişime açık olması ileriye yönelik değişiklik taleplerini karşılayabilecek nitelikte olması hedeflenmektedir.

İklimsel verilere parallel olarak, Yapılar arası mesafelerin rüzgar geçişlerine olanak sağlaması, kimi yapıların ayaklar üzerine alınması ve cephe açıklıklarının yönlenmeyle beraber düzenlenmesi proje kurgusu dahilinde ele alınacaktır.

Ulaşım ve Otopark Çözümü

Yerleşkeye girişler kentle olan sınır boyunca alternatifli olarak oluşturulmuştur. Ana giriş, güneydeki kavşak noktasına yakın bölgede konumlanmıştır. Bu bölgede oluşturulan kent parkı ve meydanı ile toplu taşıma noktası (metr/havaray bağı) bütünleştirilmiştir.

Kampüs genelinde yaya dostu bir planlama yapılmıştır. Bu bağlamda kampüs içi araç trafiği ve otoparklar farklı katmanlar halinde çeperde çözümlenirken, yaya aksları dokusu yapıları birbirine bağlamaktadır. Söz konusu yaya aksları acil durum (yangın, sağlık vb.) müdahaleleri için geçiş imkanı sağlamaktadır.

Yaya yollarının, arazinin nispeten düz yapısına parallel bisiklet yolları ile beraber katmanlaşması planlanmıştır. Yerleşkenin gelişmesi ile beraber kampüs içinde ring seferleri düzenleneceği, hatta toplu taşıma araçlarının da kampüs içerisinde duraklara sahip olacağı öngörülmektedir.

Sosyal Donatılar

Yerleşkedeki yaşantının merkezi, ana ulaşım omurgası uzerinde planlanan açık, yarı açık ve kapalı mekanlardan oluşmaktadır. Akademik aktiviteler dışında kalan zamanlarda kullanıcıların kampüs yaşantısı bu aks üzerinde yeralan sosyal donatılarda geçmesi kurgulanmaktadır.

Peyzaj Kararları

Yerleşkenin konumu itibariyle, iklim ve toprak yapısının, peyzajın hızlı bir şekilde gelişimine olanak sağlayacak olması büyük bir şans olarak değerlendirilmektedir. Planlama konsepti dahilinde benimsenmiş olan iki ana temadan biri olan “kent parkı odaklı kampüs” temasına uygun olarak peyzajın kampüsün karakterini belirleyecek olması ve yerleşke genelinde ele alınan “kent parkı” kurgusunun sonucu peyzaj kararları önem kazanmıştır.

Bu bağlamda arazinin tamamı bir “kent parkı” olarak ele alınmıştır.

Arazinin kuzeyinde kalan kısımdaki Çukurova Üniversitesi’ne ait protakal bahçelerinin yeşil alan olarak korunması ve planlı bir dikim ile “kent ormanına” dönüşümü önerilmektedir.

Arazinin ortasından geçen dere yatağının D.S.İ. sulama kanalı ile bağının oluşturularak canlandırılması ve bu su elemanın peyzajı zenginleştiren bir gölete dönüştürülmesi planlanmıştır. Göletin zemin suları ile beslenmesi ve drenaj, yağmur suları ile atık suların doğal olarak filtrelenmesi sonrasında burada depolanarak geri dönüşüme kazandırılması hedeflenmiştir. Jeolojik olarak killi bir yapıya sahip olan zeminin gölet oluşumuna uygun olacağı öngörülmektedir.
Su elemanı ve gölet etrafında endemik bitkilerin de yeraldığı botanik parkı oluşumunun, kampüse ve kente kazandırılması önerilmektedir.

Sıcak iklimin etkilerini yumuşatmak üzere yapıların girişlerinde ve yaya bölgelerinde yansıma havuzları planlanmıştır.
Oluşturulacak olan pergola sistemi ile yeşil dokunun üst katmanda yapıları birbirine bağlayan bir örtü olması ve kampüs genelindeki yeşil dokunun, yapıların iç boşluklarında, katlarda ve yeşil çatılarda sürekliliğinin sağlanması kurgulanmıştır. Sert zemin, yeşil doku ilişkisinde, yeşilin ağır basacağı yüzeyler oluşturulması planlanmaktadır.
Arazinin güneydoğu sınırını oluşturan gelişkin ağaç grubunun korunması ve oluşturulacak olan park ile bu dokunun gelişimi öngörülmektedir. Kampüs alanının güney sınırında planlanan kent parkı oluşumu ile kent ve kentli ile güçlü ilişki kurulması hedeflenmektedir.

Bitki seçiminde, genel peyzaj kararları doğrultusunda, işletme giderleri gözetilerek, bölgenin iklimine ve toprak yapısına uygun yöresel bitkiler tercih edilmesi esastır.

Sürdürülebilirlik Yaklaşımı

Yerleşkenin, aşağıda belirtilen ana ilkeler çerçevesinde, doğal çevreye olan etkisinin en aza indirgenmesi planlanmıştır:
– Yerel malzeme kullanımı,
– İklimle dengeli cephe tasarımları,
– Etkin güneş kontrolü,
– Doğru yönlenme ve yerleşim,
– Doğal ışıktan uzun süreli yararlanma imkanlarının sağlanması,
– Doğal havalandırma ile sistem yükünün ve enerji tüketimin azaltılması,
– Yağmur ve drenaj suyunun depolanarak çevre sulamasında kullanılması,
– Atık ve yağmur suların dönüşümüne yönelik gölet oluşumu,
– Çatı ve pergola sistemi üzerine yerleştirilecek güneş enerjisi panellerinin entegre edilmesi ile enerji üretimi sağlanması.

Bu bağlamda; kampüsün sürdürülebilirlik yaklaşımıyla da öne çıkması planlanmıştır.

Engellilere Yönelik Çözümler

Kampüsün engelli dostu çözümleri ile örnek teşkil etmesi hedeflenmiştir. Proje alanının nispeten düz topografyası da bunu kolaylaştırmaktadır. Kampüsteki tüm binaların planlamasında bu konunun üzerinde önemle durulacaktır.

Malzeme Seçimi

Kampüsün, mimari dilinin gelişmesi ve kurumsal kimliğinin algılanabilmesi yönünde malzeme seçimleri önem kazanmaktadır. Bu bağlamda yapılacak olan malzeme seçimlerinde, fiyat/performans kriterleri doğrultusunda ekonomik çözümlere gidilmesi planlanmaktadır.

Planlama kurgusuna uygun olarak, doğal ve sürdürülebilirlik kriterlerine parallel, geri dönüşüme uygun malzemeler tercih edilecektir.

Seçimler, uygulama ve detay aşamasında netleştirilecektir.

Taşıyıcı Sistem Çözümü

Kampüs içerisindeki yapıların az katlı (3-4 kat) rasyonel yapılar olması ve tüm yapıların konvansiyonel olarak inşa edilebilmesi planlanmıştır. Aks aralıklarının bina programına göre 6×8, 8×8, 8x10m veya benzeri varyasyonlarda olacağı öngörülmüştür. Taşıyıcı sistem çözümlemelerinde jeolojik etüdler esas alınarak nihai kararlar verilecektir.

Yangın Güvenliği Tedbirleri

Yerleşke geneline yangın güvenliğine yönelik tedbirler düşünülmüştür. Kampüs gelişimine parallel olarak 4. etapta yapılmak üzere İtfaiye Kademe Binası yerleşkenin batı tarafında planlanmıştır.

Planlanmış olan fakülte binasında da gerekli yangın kaçışları sağlanmıştır.

Yerleşke içinde yeralan binalar planlanlanırken ve malzeme kararlarıaşamasında yangın güvenliği gözetilecektir.

Sonuç

Tasarımda; arazi ve imar koşulları çerçevesinde, yerin ve zamanın gerekleri ile uyum içinde olan, çağdaş bir mimari ve çevre düzenlemesi ortaya konmuştur.

Ortaya konan master plan kurgusunun ve yapıların mimarisi ile benzer kampüs projeleri için örnek teşkil etmesi hedeflenmektedir.

Amacımız; mimari ile beraber, ülke kaynaklarının en uygun şekilde kullanımına yönelik alternatiflerle projenin gelişimi aşamasında, kampüsün kentin yeni odağı haline gelmesi görmektir