Katılımcı, Adana Ticaret Odası Hizmet Binası Ulusal Mimari Proje Yarışması

68425 Rumuzlu katılımcı proje Heves Beşeli, Onur Özkoç, Duygu Tuntas, Özgün Özçakır, Hakan Şanlı, Tamara Nazari ve Damla Ece Erdem tarafından hazırlandı.

Proje Açıklama Raporu

I. MİMARİ ÖZELLİKLER

A. BAĞLAM
Adana Ticaret Odası Hizmet Binası’nın bağlamını oluşturan ve projeyi şekillendiren iki ana unsurdan bahsedilebilir: Hemen yanında yer alacak olan müze yapısıyla birlikte yorumlanan program ve sıcak bölgelerde önem kazanan iklimsel veriler.

Proje alanı Adana ilinin Seyhan İlçesi’nde yer almakta ve Adana için önemli bir şehirlerarası ve şehiriçi hat olan Turan Cemal Beriker Bulvarı üzerinde bulunmaktadır. Söz konusu proje alanının çevresinin, 1/5000 imar planında da görüldüğü üzere yakın gelecekte Adana’nın yeni Merkezi İş Alanı (MİA) olması beklenmektedir. Öte yandan, yapının yakın çevresinde Adana Sanayi Odası, Çukurova Kalkınma Ajansı hizmet binası, Adana Müftülüğü hizmet binası, Türk Telekom, İcra Daireleri gibi çeşitli kamu binalarının olması alanın gelecekte kamuya hizmet veren bir kampüse dönüşeceğine işaret etmektedir. Buna ek olarak, otoyol bağlantı noktalarına yakınlığı ve erişilebilirliği nedeniyle, Adana’nın yakın gelecekteki ticari ve idari merkezinin bu alan olacağı düşünülmekte ve dolayısıyla alandaki yaya yoğunluğunun artacağı ön görülmektedir.

Proje alanının güneyinde, şehri ve çevre illeri havaalanına bağlayan ve şehir merkezinden çevre yerleşimlere ulaşımı sağlayan Adana – Mersin (D-400) karayolu diğer adıyla Turan Cemal Beriker Bulvarı bulunmaktadır. Proje alanının kuzey çeperini kültür varlığı olarak tescil edilmiş ve müzeye dönüştürülmekte olan tarihi Milli Mensucat Fabrikası oluşturmaktadır. Milli Mensucat Fabrikası Adana’nın tarihinde önemli bir yere sahiptir ve Orhan Kemal’in kitaplarında da yer almıştır. Bu nedenle tasarım sürecinde Milli Mensucat Fabrikası’na önem verilmiş, Milli Mensucat Fabrikası’na bakan kuzey cephesi ayrıca ele alınmıştır. Buna ek olarak, Milli Mensucat Fabrikası ile ATO arasında kalan yolun yalnızca acil durumlarda geçişe izin verecek ve mesai saatleri dışında servis yolu olarak kullanılacak şekilde yaya odaklı erişime açılması önerilmiştir. 

Proje alanının fiziksel çevresinin yanısıra, Adana ilinin karakteristik iklimi de ATO Hizmet Binası için önemli bir veridir. Adana ilinin ay bazında ortalama sıcaklığı en yüksek 28,5 oC (Ağustos), en düşük ise 9,6 oC (Ocak)’dir. Sıcaklık verileri yılın en soğuk ayında bile Adana’da dışarıda vakit geçirilebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, ATO Hizmet Binası’nda açık alanların önemi arttarmaktadır. Öte yandan, Adana’da Kuzey-KuzeyDoğu yönünden esen hakim rüzgar yapının havalandırılması için göz önünde bulundurulmuştur. 

B. MİMARİ KURGU

ATO Hizmet Binası’nın mimari kurgusu, imar kuralları, çok katmanlı fizikel çevre ve iklimsel veriler göz önünde oluşturularak oluşturulmuştur.

B.1. Kütlenin Boşaltılması
ATO Hizmet Binasıi, uzun kenarı yaklaşık 50 metre, kısa kenarı yaklaşık 40 metre olan bir dörtgene oturmaktadır. Mevcut imar koşulları çerçevesinde çekme mesafelerine dayanarak yapı yükseltildiğinde yapının gün ışığı alması ile ilgili sorunlar alacaktır. Bu nedenle; gün ışığı almak, katlar boyunca görsel ilişki kurmak ve yapının temiz hava almasını sağlamak amacıyla ortada galeri boşluğu açılmıştır.

Önceden de belirtildiği üzere, proje alanı çevresinde yakın gelecekte yoğun yaya akışı olacağı düşünülmüştür. Bu nedenle, Milli Mensucat Fabrikası ile ATO yapısı arasındaki yolun, hem ATO’ya hem de Milli Mensucat Fabrikası’nda ulaşım sağlacak şekilde yayalaştırılması planlanmıştır. Yayaların ATO’ya daha çok bu yoldan ulaşacağı düşünülürse, ATO’nun bahsi geçen kuzeydoğu cephesinde yayaları yapının içine alacak bir kentsel boşluk daha önerilmiştir. Bu boşluk, yapının kamusal işlevlerinin toplandığı alt giriş, giriş ve birinci katları örgütlemiş, hem boşlukta tasarlanan ve Milli Mensucat Fabrikası girişleri yönünden beslenen amfi ile tarihi fabrika ile görsel ilişki kurmuş, hem de kuzey cephesinde ATO ve Milli Mensucat Fabrikası arasında kentsel bir arayüz oluşturmuştur.

Öte yandan, yapının sosyal ve kültürel fonksiyonları açılan galeri boyunca ilerleyen dolaşım ile üst katlara taşınmış, yaya yolunun katlarda karşılık geldiği yerlere yeni boşluklar açılarak sosyal işlevlerin bu boşluklara yüzünü dönmesi planlanmıştır. Bu boşluklar sayesinde aynı zamanda hizmet alan ve hizmet veren kişilerin gün içinde açık alana erişimi sağlanmıştır.

B.2. İklimsel Veriler
Adana’nın sıcak iklimi, yapıda açık/yarı açık alanlara sıkça yer verilmesinin ve açık/yarı açık mekanların kapalı alanları beslemesi fikrinin temelini oluşturmuştur. Bu nedenle, ATO Hizmet Binası’nda açılan boşluklar, salt işleve ve fiziksel bağlama referans vermemekte, aynı zamanda sıcaklık ve hakim rüzgar yönü gibi iklimsel verileri de göz önünde bulundurmaktadır.

Yukarıda fiziksel referanslara göre anlatılan kütle boşalmaları, gün ışığı alışına ve hakim rüzgar yönüne göre şekillenmiştir. Örneğin, gün ışığı konusunda en sorunlu olan batı ve güneybatı cephelerde yapı kütlesel olarak boşaltılmış ve cam cephelerin geri çekilmesiyle yapı içinde gölgelik mekanlar oluşturulmuştur. Bununla birlikte, giriş katında Kuzeydoğu cephesine açılan kentsel boşluk aynı zamanda KuzeyKuzeyDoğu’dan esen hakim rüzgara dönmüş bu sayede yapının giriş katından havalanması sağlanmış ve hakim rüzgar yönünden gelen temiz havanın baca etkisiyle galeriden geçmesi ve bu sayedeyapının en etkili biçimde temiz havadan faydalanması düşünülmüştür.

ATO Hizmet Binası’nda yapıda sıcaklık dengesini sağlamak amacıyla su öğesinde de yer verilmiştir. KuzeyKuzeyDoğu yönünden esen rüzgarın alt giriş katında yer alan suyu buharlaştırması ve buharlaşan havanın galeri boyunca yukarı çıkarak yapıda sıcaklık dengesinin sağlanması amaçlanmıştır.

B.3. Program
Program elemanları, hem program elemanlarının kullanım yoğunluğu hiyerarşisi hem de yapının mesai saati içinde ve dışında kullanılacak mekanları göz önünde bulundurularak yerleştirilmiştir.

Şartnamede verilen mimari programda ‘Üye İşlem Birimleri’nin mesai saatleri içinde yapının en yoğun kullanılacak bölümü olduğu, bu nedenle ‘Üye İşlem Birimleri’ yapının en erişilebilir olan giriş katına, güneyde yer alan Turan Cemal Beriker Bulvarı boyunca yerleştirilmiştir. İşlevsel hiyerarşi içinde, mesai saatleri içinde yapının daha az yoğunlukta kullanılan ‘ATO Kurumsal Birimleri’ ile ‘Yönetim Birimleri’, dikey hiyerarşi içinde üst katlara yerleştirilmiştir.

Mimari programın mesai saatleri dışında da hizmet verebilecek elemanları, giriş kattan başlayarak birbirleri ile fiziksel ilişkide olacak şekilde, birbirleri ile rampa ve merdivenlerle bağlanan sarmal üzerinde örgütlenmiştir. Sosyal ve kültürel fonksiyonları birbirine bağlayan bu yolun bina içi galeri boyunca üst katlara ilerleyerek sosyal ve kültürel fonksiyonların yapıya dağıtılarak yapının gün boyunca yaşayan bir bina olması amaçlanmıştır. Mesai saatleri dışında da hizmet vermesi düşünülen Konferans Salonu, avlu katına yerleştirilmiş ve avlu katına doğrudan ulaşım yapının kuzeydoğusunda, Milli Mensucat Fabrikası cephesinde açılan kentsel boşluktan aşağıya inen merdivenle sağlanmıştır. Öte yandan, yarışma sartnamesinde sadece ayda bir toplanığı belirtilen Meclis Salonu’na farklı anlamlar yüklenmiş ve salonun aynı zamanda sosyal bir işlev de üstlenebileceği düşünülmüştür. Bu nedenle Meclis Salonu, meclis toplantısı olmadığı zamanlarda da açılarak insanların toplanacağı ve meclis salonu ile fiziksel ilişkisi olan sergi salonu, restoran, müze ile birleştirilebileceği ve meclis salonunun başka etkinliklere de hizmet edebileceği düşünülmüştür.