PROJE RAPORU
Kentsel Ana Bellek Unsurları: Katmanlar [KABUK]
Meydanlar, her çeşit insanın karşılaşmasına, bir araya gelmesine ve birbirlerini izlemesine imkân vererek toplumun oluşumuna katkı sağlayan kent içindeki önemli kamusal alanlardır. Günlük yaşam aktivitelerinin yanı sıra sosyo-kültürel, politik, ticari, turistik, dini, ulaşım, tören vb. birçok amaca hizmet ederek kentin en etkin kullanılan mekânları olan meydanlar, ev sahipliği yaptığı etkinlikler ile kentlinin sosyal hayat içinde yer almasını sağlar. Meydanlar aynı zamanda tarih boyunca kentlerde yaşanan değişimlerin izlerini taşıyarak kentlerin kimliğini yansıtmaktadır.
Yarışma Alanı
Akhisar kent merkezinde yer alan Eski Belediye Binası, Yeni Gülruh Cami, Eski Kız Meslek Lisesi ve Tarihi Park Sineması’nın belirlediği açık alanlar ile halen kullanım dışı olan Eski Belediye binasının kentsel ve kamusal kullanım senaryolarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Yarışma için belirlenen yaklaşık 20.000 m² büyüklükteki proje alanına; yakın çevresinde yer alan caddeler, sokaklar, park alanı ile birlikte etkileşim içinde bulunduğu belediye hizmet alanı ve çevresi de dahil edilmiştir.
Kentsel sit alanı içinde yer alan Akhisar Eski Belediye Meydanı ve çevresini kapsayan yarışma alanı, yoğun kullanımlı ticari ve sosyo-kültürel bir merkezdir. Paşa mahallesi, Hashoca mahallesi ve İnönü mahallesinin kesişim yerindedir. Merkezdeki yeraltı ve üzerindeki açık otopark alanı halen kullanılmaktadır. Bu fonksiyon nedeniyle alan, meydan olma özelliğini yitirmiştir. Karşısındaki Eski Belediye Binası da atıl durumdadır. Meydanın doğusunda yer alan pazar yeri ve kuzeyinde yer alan çarşı bölgesiyle araç ve insan trafiği açısından öne çıkan bir bölgedir. Yarışma alanındaki tescilli binalar, Yeni Gülruh Cami ve Eski Kız Meslek Lisesi’nin restorasyon inşaatları bitmek üzeredir. Tarihi Park Sineması ise cephesine yapılan eklentiler ve bitişik olarak inşa edilen düğün salonu nedeniyle tescilli bina özelliğinden uzaklaşmıştır. Meydanın batısında yer alan Kent Parkı, kentin merkezinde nefes aldıran önemli bir yeşil alan olma özelliğine sahiptir.
Hilaliye caddesi İstanbul-İzmir karayolunu kent merkezine bağlayan önemli akslardan biridir. Cadde, Yeni Akhisar Belediye Binası’nın bulunduğu kavşakta sona erer. Aynı aks Yeni Belediye Binası’nın içinden geçerek 152. sokak olarak Şht.Necdi Şentürk Parkı’na (Kent parkı) ulaşmaktadır. Parkın içinde iki adet çay bahçesi, muhtarlık, kütüphane, gençlik merkezi ve kulüp binaları bulunmaktadır. Açık otoparkın köşesinde ise taksi durağı ve muhtarlık binası yer almaktadır.
Yarışma Alanı Problemleri
Yarışma Alanı Potansiyelleri
Kabuk
Tarihin izlerini barındıran kent merkezindeki bu meydanın tarihi belleğini mekana yansıtabilmek için kabuk yaklaşımı geliştirilmiştir. Bir şeyin üstünü kaplayan ve onu dış etkilere karşı koruyan anlamına gelen kabuk, bu yaklaşımda kentsel ana bellek unsurları olan katmanları ifade etmektedir.
Temel İlkeler ve Tasarım Kriterleri
Alanın mevcut problem ve potansiyeli, KABUK yaklaşımı ve literatürden başarılı meydan kavramıyla ilgili edinilen bilgiler sentezlendiğinde, çalışmaya yönelik birtakım hedefler belirlenmiştir. Mekânsal tasarım kurgulanırken bu ilkeler, belirlenen problemlerin çözülmesinde ve potansiyelin değerlendirilmesine ilişkin stratejilerin oluşturulmasında yönlendirici olmuştur. Hedeflenen temel ilkeler; Çeşitlilik, Erişilebilirlik, Bağlantısallık, Kamusallık, Sürdürülebilirlik ve Kimliktir.
Üst Ölçek/Kentsel Stratejiler
Ulaşım
Nazım İmar Planı dikkate alınarak ve mülkiyet hakları korunarak kent dokusunu besleyecek şekilde ulaşım kademelenmesi yapılmıştır. Yolların genişlikleri yeniden düzenlenerek bisiklet yolları eklenmiştir. Bu çalışma sonucunda toplu taşıma duraklarının yerleri de gözden geçirilmiş, meydandaki mevcut otoparkın kuzeyinde kalan otobüs durağı, parkın kuzeybatısına çekilerek yanına dolmuş durağı eklenmiştir. Araç durak yerleri sınırlandırılarak yolcular için durak platformları tasarlanmıştır. Yeni oluşturulan dolmuş güzergahı, Kent merkezi, konut bölgesi ve İstanbul-İzmir karayolunu birbirine bağlamaktadır.
Yeni Belediye Binası’nın arka sokağındaki düzensiz araç parkını önlemek için yeni otopark yerleri düşünülmüştür. Ayrıca sokaklardaki yol üstü otoparkları için cepler önerilmiştir.
Kent içi ulaşımı rahatlatmak ve trafik yükünü azaltmak için İstanbul-İzmir karayolunu Yeni Belediye Binasının bulunduğu kavşağa bağlayan Hilaliye caddesiyle aynı aksı devam ettiren 152.sokak ve parkın batısındaki 8. sokak tek yön olarak değiştirilmiştir. Ayrıca yeni planlanan Belediye Hizmet
Binasının kuzeyindeki çarşı içi yolların çift yönlü olanları da tek yöne dönüştürülmüştür.
Kamyon, tır gibi büyük araçların şehir içine girişlerinin yasaklanarak yeni çevre yoluna yönlendirilmesi önerilmektedir.
Otobüslerin ve dolmuşların durak harici yolcu indirme ve bindirmeleri yasaklanmalıdır.
Yeni yapılacak inşaatlarda kendi parselleri içinde olmak koşuluyla otopark alanları çözülmesi sağlanmalıdır.
Bisiklet yolları için bisiklet geçitleriyle kesintisiz rota oluşturulmuştur. Kent halkı, Akhisar Belediyesi’ne ait bisikletler için kentin muhtelif yerlerine yapılan “Akıllı Bisiklet Kiralama Alan”larından kent idaresinden satın aldıkları kartla, mülkiyeti kent idaresine ait bisikletlere binip, gidecekleri yere en yakın “Akıllı Bisiklet Kiralama Alan”ına kullandıkları bisikletleri bırakabilirler. Bu sistem hem kentteki bisiklet kullanımını artıracak hem de hırsızlıklara karşı ciddi bir önlem teşkil edecektir. Karbon ayak izini azaltarak; Eko-şehir, Eko-belediyecilik için de önemli bir adım olacaktır. Ayrıca Belediye de bisikletli zabıta ekipleri oluşturulabilir.
Yeni Belediye Binası çevresinde mevcutta birbirinden bağımsız duran altı adet ATM cihazı bulunmaktadır. Hepsinin tek çatı altında yer alması, alandaki dağınık görüntünün ortadan kalkmasını sağlayarak daha düzenli bir algı yaratacaktır. Bu nedenle ATM Platformu önerilmiştir. Ayrıca Akıllı Bisiklet Kiralama Alanına yer verilerek bisiklet kullanımı desteklenmiştir.
Yeni Belediye Binasını parka bağlayan aks üzerindeki 152. sokak ve çalışma alanı çevresindeki binaların cepheleri için sağlıklaştırma önerilmektedir. Pencere kenarlarına yerleştirilecek mesh metal güneş kırıcılarıyla görsel bir bütünlüğe ulaşılacaktır. Tabela kirliğinin de önüne geçmek için aynı özellikteki malzemelerle belirli bir sistem içinde yerleşimi sağlanmalıdır. Kaldırım döşemeleri için granit kaplama düşünülmüştür.
Kentsel Odaklar
Eski Belediye Binası, Yeni Gülruh Cami, Eski Kız Meslek Lisesi, Tarihi Park Sineması ve Kent Parkı tarafından çevrelenen meydan, çalışma alanımızın odağıdır. Bu binaların dış mekanları toplanma ve dağılmayı sağlayacak şekilde meydanla bir bütün oluşturmaktadır. Tarihi kent dokusunun farklı köşelerinde de kentsel odaklar mevcuttur. Bunlar antik yerleşim alanları olan Tepe Mezarlığı ve Hastane Höyüğü, tarihi bölge içindeki Sarı Ahmet Paşa Camisi, hanı ve hamamı, Dombaycı Hanı ve Gülruh Sultan Hamamı, Zeynelzade Kütüphanesi ve Tarihi Çarşı ile Yeni Belediye Binası, Garaj ve Pazaryeridir. Bu kentsel odaklar arasındaki bağ, bisiklet yolları, yaya promenadı ve yeşil akslarla kuvvetlendirilmiştir.
Kentsel boşluklar, halkın kullanımına yönelik yeşil alan ve açık spor alanı olarak planlanmıştır.
Peyzaj Tasarımı Stratejileri
Çalışma bütünündeki tüm tasarımlarda kullanılan; modern, lineer ve dinamik hatlar park alanına da yansıtılarak bütünlük oluşturulmak istenmiştir.
Alanın doğallığını bozmamak için sert zeminlere yumuşak peyzaja oranla daha az yer verilmiştir. Park içi ulaşımda ve dinlenme alanlarında kullanılan granit taş ve yumuşak peyzaj elemanlarının bir bütün haline gelmesiyle oluşan çizgisel hatlar alanın ana peyzaj karakterini belirlemiştir.
Yaklaşık 28.800 m² alana sahip olan park alanındaki en büyük sorun parçacıklı ve düzensiz yapılaşma olmasıdır. Önerilen peyzaj projesinde; düzensiz yapılaşmanın baskınlığını azaltmak için alan, fonksiyonlarına göre altı parçaya bölünmüştür. Bu sayede düzensiz ve plansız gerçekleşen yapılaşma kendi içinde bir sistematiğe oturtularak düzen sağlanmaya çalışılmıştır. Bunun yanı sıra park alanının kuzeybatısında ve güneydoğusunda yer alan çay bahçeleri için çok parçacıklı yapısal kütleler ortadan kaldırılarak tek bir yapı tasarımı önerilmiştir.
Park içinde, çevre yapılar (okullar, kütüphane, ticari alanlar, eski belediye binası, cami, kız lisesi, konutlar, meydan) da göz önünde bulundurularak en kısa ve net çizgilerle yaya ulaşımı sağlanmıştır. Yolların kesişim noktalarında meydanda kullanılan kabuk tasarımı çeşitli uzunluklarda banklar yapılarak desteklenmiştir. Çay bahçelerinin bulunduğu bölgelerde çocuk oyun elamanlarına yer verilmiştir. Ayrıca parkın güneybatısına spor alanları, Nikah
Salonunun batısına da su öğeleri ve oturma elemanları yerleştirilerek parka canlılık katılmıştır.
Kedi evleri, küçük ırk ve büyük ırk köpek oyun alanı, kuş evleri önerilerek bu konuya duyarlılık gösterilmiştir.
Parkın içindeki sert zeminlerde yağmur sularını toplayan drenaj kanallarının kullanılmasıyla yağmur suyunu depolayarak otomatik sulama sistemine aktarımı planlanmıştır.
Parkın kuzeyinde yer alan Tireli İsmail Bahri Bey caddesinde ve düzenlenen diğer caddelerdeki yol üstü otoparklarında üç araçta bir üçgen yeşil alan bırakılarak ağaç dikilmesi önerilmiştir.
Öneri Yeşil Sistem
Mevcut yapılaşmanın olumsuz etkilerini (görüntü ve hava kirliliği başta olmak üzere) azaltmak için tüm caddelerde, imar yüksekliğini aşan boylu ağaçlarla alle yollar oluşturulması önerilmektedir. Kent bütününde yeni bir kimlik ve silüet oluşturularak bu mirasın gelecek nesillere aktarılması sağlanacaktır. Yaya ve bisiklet güzergahı ile birlikte alle yollar oluşturularak şehirleşme baskısı kırılacak, gölge akslar oluşturulacak, kent ve sakinleri için nefes alan daha sağlıklı bir mekan yaratılmış ve kente ekolojik, estetik ve ekonomik değer katılmış olacaktır. Bölgede yeterince yeşil alan ve park alanı olmaması nedeniyle Şehit Necdi Şentürk Parkının tüm kullanıcı gruplarına (çocuk, genç, yaşlı, engelli ve hayvanlar) hitap etmesi gerekmektedir.
Yarışma alanının bütünleyicisi olan park alanında ibreli ağaç türlerinin herdemyeşil hakimiyetine ek olarak özellikle renk etkisi ile dinamizm katılmaya çalışılmıştır. Yıl içinde çeşitli renklerde çiçeklenme gösteren bitkilerin kullanılması ile ziyaretçilere farklı zaman dilimlerinde farklı deneyimler yaşatmak amaçlanmıştır. Tarihi yapıların bahçelerinde de parsel sınırları boyunca yol bitkilendirmesini destekleyecek türler ile bitkilendirme önerilmiştir.
Mimari Stratejiler
Meydan ve Ticari birimler
Kentsel belleğin yeniden canlandırılması amacıyla tasarlanan Akhisar Eski Belediye Meydanının yeni hikayesi kabuğun ucundan aralanmasıyla başlamaktadır. Bu yeni şekillenme aynı zamanda ortaya bir nirengi noktası çıkartmıştır. Meydanın kuzeydoğu aksına yerleşen yapının altında, Akhisar’ın tarihsel sürecinde önemli yer edinmiş katmanlara ait günümüze ulaşan ögelerin satış noktaları bulunmaktadır. Bu alanda zeytin, tütün, keçe, minyatür fayton satışı yapan belediyeye ait dükkanlar ve Thyateira tanıtım ofisi hizmet vermektedir. Bu ticari birimlerin gölgelik alanda kalması insanların kullanımını kolaylaştırmaktadır. Ortak dilde tasarlanan dükkan tabelaları ise mimari bir bütünlük sağlamaktadır. Kabuğun meydana bakan diğer yüzünde ise altta kademeli oturma birimleri, üzerinde ise dükkan akslarını yukarı taşıyan yeşil teraslar yer almaktadır. Bu birimlerin diagonal aksı olan meydanın parkla birleşen diğer ucunda ise su ögeleri tasarlanmıştır. Az bir eğimle parka doğru yerleştirilen bu ögeler, su ve yeşil alan birlikteliği sağlamaktadır. Yeni Belediye Binası’ndan gelen diagonal aksın parkın içinden geçerek meydana ulaşması da meydanın erişilebilirliğini güçlendirmektedir.
Yeraltı Otoparkı
Yeraltı otoparkının yeniden tasarımında araç giriş-çıkış rampası dışında diagonal olarak yerleştirilen iki merdiven ve engelli ulaşımı için bir asansör düşünülmüştür. Ayrıca engelli araç, motosiklet park yerleri ve elektrikli araçlar için şarj yerleri ayrılmıştır. Otopark girişi ve asansörle merdivenin birlikte tasarlandığı köşelerde aynı kabuk öğesi kullanılmıştır. Bu da tasarımda bir bütünlük yaratmıştır. Otopark girişi ve merdiven alanlarının bulunduğu noktalardaki döşeme yırtıkları sayesinde doğal bir hava sirkülasyonu oluşmaktadır.
Belediye Hizmet Binası
Meydanın kuzeyinde yer alan iki katlı Eski Belediye Binası ve arkasındaki tek katlı dükkânlardan oluşan ticari yapı (172 ve 173 ada, 1 parsel ), projenin tasarım ilkeleri doğrultusunda yıkılarak yeniden planlanmıştır.
İki parsel arasındaki 7.sok. iptal edilerek parseller birleştirilmiş ve toplam alan üzerinden tek bir kütle şeklinde fonksiyon verilmiştir. Zemin katta binanın arka cephesi çarşıya baktığı için yine eskisi gibi dükkanlardan oluşmuştur. Anıtlar Kurulu kararına istinaden eski Belediye Binası’nın ön cephe özellikleri esas alınarak bina yeniden yorumlanmıştır. Binanın ana girişinde bir sergi salonu ve yanında bir kafe yer almaktadır. Birinci katta ise gençlerin resim,müzik, el sanatları, drama ve benzeri etkinlikler konusunda kurs görecekleri sınıflardan oluşan Gençlik Eğitim Merkezi düşünülmüştür. Zemin kattaki sergi salonu, bu etkinliklerin ürünlerinin sergileneceği ve süreli bazı sergilerin yer alacağı bir mekan olacaktır. Bu binadaki canlılık, meydan kullanımına da etki edip sosyo-kültürel hayata olumlu bir katkı sağlayacaktır.
Mevcut açık otopark alanının bir köşesinde yer alan taksi durağı ve Paşa mahallesi muhtarlığının da yeri değiştirilerek binanın zemin katında gösterilmiştir. Ayrıca ATM’ler aynı aksta binanın içine alınmıştır.
Kız Meslek Lisesi
Şu anda restorasyon inşaatı devam eden Eski Kız Meslek Lisesi binasının, “KABUK” konseptinden ötürü işlevinin korunmasına karar verilmiştir. Sekiz adet sınıf ve iki adet atölyeyle hizmet verecek olan okulda aynı zamanda yerel üretime yönelik dersler verilerek elde edilen çalışmaların sonuçları, Belediye Hizmet Binası’nın giriş katındaki salonda sergilenecektir. Park alanında ve meydanda kullanılan lineer akslar, mimari bütünlük anlamında lisenin bahçesinde de devam etmektedir.
Yeni Gülruh Cami
Cami restorasyon inşaatı devam etmekte olup bahçesiyle ilgili öneriler getirilmiştir. Meydandan gelen lineer aksların caminin bahçesinde de devam ettirilmesi hem mimaride ortak bir dil yakalanmasını hem de cami kulanıcılarının uygun şekilde yönlendirilmesini sağlamaktadır. Bahçe duvarlarının liseye bakan köşesinde meydandaki kabuk konseptine uygun şekilde bir durak tasarımı yapılmıştır.
Tarihi Park Sineması
Tescilli bina olmasına rağmen kuzey cephesine sonradan eklenen nikah ve düğün salonuyla birlikte ön cephesine kapalı bir giriş daha yapılmıştır. Tarihi dokuya zarar veren ön cephe eklentilerinin kaldırılarak binanın orijinal haline dönüştürülmesi, meydan tasarımına katkı sağlayacaktır.
Cephe Sağlıklaştırma
Meydan tasarımı esnasında mekânla bir bütün oluşturması, imajını yükseltmesi ve canlılık sağlaması amacıyla meydanın çevresindeki bazı önemli akslara cephe sağlıklaştırması önerilmiştir. Seçilen bu yapılar zemin katları ticaret olan konut birimleri ve tamamı konut olup mimari bütünlüğü sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Tabela kirliliğine karşı tek tip tabela kullanımı önerilmiştir. Aynı zamanda mesh metal güneş kırıcı paneller ile tasarım işlevsel bir hale de getirilmiştir.