Katılımcı, Bakırköy Cumhuriyet (Özgürlük) Meydanı ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Bakırköy, İstanbul metropolünün en önemli alt merkezlerinden biridir. Özgürlük Meydanı da bu merkezin en aktif kentsel kamusal alanıdır. Meydan, önemini hem çevresindeki kamusal yapılardan hem de yüzyılı aşkın süredir kullanılan demiryolu istasyonundan almaktadır.

Bakırköy, ulaşım ilişkilerinin düğüm noktası olması, toplu taşıma duraklarının meydan aksı üzerinde konumlanması ve bölgedeki en önemli ticari yaya akslarından biri olan Fahri Korutürk Caddesi sebebiyle günün her saatinde canlılık göstermektedir. YHT ve marmarayın aktif hale gelmesi ve yakın zamanda inşaası bitecek olan metro istasyonu bu hareketliği daha da fazla artıracaktır.

Tasarıma etki eden kavramlar ve belirlenen sorunlar ve çözümler:

1.Ulaşım ilişkilerinin yarattığı kaotik durum: yaya ve taşıt etkileşimi

Bakırköy Özgürlük Meydanı İDO, YHT, marmaray, metro, otobüs, dolmuş ulaşım ağları etkileşimi ve kentsel alt merkez olmasından dolayı aktif olarak kullanılan bir karaktere sahiptir ancak bu ulaşım ilişkilerinden kaynaklı yaya ve taşıt trafiği için kaotik bir durum söz konusudur. Bu önemli soruna çözüm olarak: Şükran Çiftliği Sokağı İncirli Caddesine bağlayan bölüm zemin altına alınmıştır. Meydan çeperinde konumlanan dolmuş durakları da zemin altına alınarak meydan aksı üzerindeki yaya ve taşıt yığılmasına çözüm sunmuştur.Benzer şekilde sorun yaratan ve halihazırda İncilrli Caddesinde bulunan İETT otobüsleri durakları, kaymakamlık ve emniyet binasının boşaltılmasıyla oluşacak alanda terminal tasarlanarak oraya taşınmıştır. Yaya trafiği ve meydan etkileşimi yeniden yorumlanmıştır.

2.Özgürlük Meydanı ve metro etkileşimi

Mevcut durumda meydan çoğunlukla geçiş için kullanılan bir mekanıdır. Etkinlik olduğu zamanlarda yaya sirkülasyonu kesintiye uğradığı için kullancılar için büyük bir sorun yaratmaktadır. Öneri olarak, marmaray istasyon binalarının zemini hem zemin olarak kabul edilmiş, İdo-Kirazlı metrosunun tabliye kotunun üst kısmı düzenlenerek meydan genişletilmiştir.Yarışma alanının yaya omurgasını oluşturan caddeler ve meydan üzerinden geçiş yeniden tasarlanmıştır. İDO-Kirazlı metro çıkışları ve İETT otobüs peronlarını içeren terminalden başlayan yaya sirkülasyonu, meydanı kat ederek sahile kadar kesintisiz bir şekilde devam etmektedir.

Kesintisiz yaya omurgası meydanı farklı kullanımlar için iki alana bölmektedir. Bu bölünme meydanı insan ölçeğine taşırken kentsel çeperle daha güçlü ilişkilere yöneltmektedir.Örneğin Atatürk Anıtının konumu muhafaza edilmekte ve önündeki alan gösteri ve tören alanları için kullanabilmektedir. Genişletilerek meydana kazandırılan bölüm, farklı kotların çeperle ilşikisini kurarak kentsel yaşamı meydana dahil etmektedir. Etrafında tasarlanan arkatlı mekanlar çeşitli sosyal gruplar için aktivite mekanlarını tanımlanaktadır. Acil toplanma alanı olarak gerekli mekânsal örgütlenmeyi barındırmaktadır.

3.Meydanın metro çıkışları ile ilişkisi

Bakırköy Meydanı metro çıkışları üst ölçekli kararlardan yoksun bir şekilde konumlandırılmıştır. Bu nedenle çıkış kotları, yeni meydanın tasarımında girdi olarak kabul edilmiştir.
Marmaray ve YHT çıkış kotları referans alınarak (22.00) düzenlenmiştir. Metro üst yüzey çıkış kotu (16.92) tektonik işlemler sonucu 17.50 alınarak alt meydan kotu olarak tasarlanmıştır. Dolmuş peronlarının yer aldığı terminal holüne geçiş mekanıdır.Alt meydan ve üst meydan ilişkisini sağlayan merdiven, asonsörlerin yanı sıra kültürel etkinlikler için kullanılabicek amfi merdiven tasarlanmıştır.Böylelikle meydan bağlantıları ve geçiş günlük yaşamın akışına ‘mola’aktivitelerini dahil etmektedir.Ticari birimler, yeme-içme birimleri, wc ve mescit gibi işlevler bu kotta yer almaktadır.

4.İDO-Kirazlı metro çıkışları ve kaymakamlık ve emniyet arazilerinin kentsel alana katılımı

Yıkılması öngörülen yapıların arazileri, ulaşım ilişkilerinin yarattığı kaotik durumu çözümlemek için İETT otobüs peronlarını bu noktaya taşınmıştır. Fahri Korutürk Caddesinden ve marmaray hattıyla gelen yayaların kesintisiz bir şekilde ulaştığı trasfer noktası, iklim koşulları gözetilerek hafif bir strüktürle terminal olarak tasarlanmıştır. Bu bölge Bakırköy Mezarlığı ve önündeki açık alanlarla bir kent parkı niteliğindedir. Trafiğin yeraltına alınması, dağınık toplu taşaıma duraklarının terminallerde toplanmasıyla yaya hareketi ve meydan kullanımı dinamik bir hale getirilmiştir.

5.Meydanın kentsel kamusal kimliği

Bakırköy Meydanı, demiryolu istasyonunun varlığıyla birlikte güçlü bir tarihsel belleğe sahiptir. İstanbul Kültür-Sanat yaşamı içinde etkin bir yeri olan Bakırköy, İstanbul ve Türkiye için önemli bir vizyonu temsil etmektedir. Meydan, kentsel kamusal kimliğini bu çağdaş vizyondan ve güçlü tarihsel geçmişinden almaktadır. Kentli olma bilincinin kamusal mekanda nasıl yaşanabileceği sorusu meydanın kimliğini oluşturmaktadır.Bu amaçla meydan ve çevresi erişilebilir ve sürdürülebilir bir mekan olması için populist kaygılardan çok radikal çözüm önerileri sunulmuştur. Bölgenin depremsellik durumu dikkate alındığında acil toplanma mekanı için gereksinim duyulan işlevsel organizasyonlar bu anlayışın bir parçasısdır.

6.Meydanın esnek kullanım seneryosu

Toplanma ve barınma, kültür-sanat gösterileri, konserler, performans gösterileri, tartışma mekanları, pazar vb kullanımlar için uygun mekan tasarlanmıştır. Mevcut kullanımda çoğunlukla sirkülasyon için kullanılan mekan bu kimliğinden sıyrılarak kentsel yaşam için bir mola merkezi olması arzulanmaktadır.Meydan çevresindeki bitkilendirme, arkatlı kullanım alanları, kentsel mobilyalarla desteklenen kullanımlar bu işlevsel çeşitliliği barındırması içindir.

7.Proje alanının en uzun sınırı: Bakırköy mezarlığının çevre duvarları

Bakırköy Mezarlığı meydanın en önemli sınır ögelerinden biridir. Bu sınır ögesinin kentsel yaşama dahil etmek için mezarlığın sınır elemanı kent donatısı olarak yeniden tasarlanmıştır. Böylelikle yaşam ve ölüm arasında dingin bir ara mekan yaratmayı amaçlamaktadır.

8.Mevcut yeraltı çarşısının yaya yolu ile ilişkisinin yorumlanması

Bir zamanlar bölgenin en yoğun kullanılan mekanlarından olan yeraltı çarşısının temel problemi: yaya caddesi ile görsel bir ilişkisinin olmamasıdır. Çözüm önerisi olarak cadde ortasında tasarlanan galeri, güçlü bir görsel ilşki kurmaktadır. Bir kent donatısı olarak galeri, farklı kotlarda sürekliliği olan yaya hareketini sürdürmektedir. Zemin düzleminde, farklı iklim koşullarına karşı yarı açık mekan kullanımı sunmaktadır. Bu omuganın tasarımında ahşap malzeme kullanılmıştır. Hat boyunda yer alan “Tahta Köprü” ve bölgedeki ahşap yapılar bu kararda belirleyici olmuştur.

9.Yaya yolu ve ticari yapılar için kentsel tasarım rehberi

Tabela, aydınlatma, çöp kabinleri, oturma-dinlenme donatıları, cephe düzenleme önerileri, bitkisel malzemelerin organizasyonu, zemin kaplama malzeme ve detayları, engelli erişim çözüm standartları, sokak hayvanları için barınaklar, güvenlik donatıları, mikro klimatik etki için su oyunları,bisiklet yolu ve park birimleri vb. birimler tasarlanmıştır.

10.Sürdürülebilir peyzaj tasarım kararlarının oluşturulması.

Meydan ve çevresindeki mevcut bitki dokusunun korunması ya da proje kararları doğrultusunda başka noktalara taşınması genel kabullerden biridir. Yeraltı düzenlemelerinden ötürü zemin üstünde bitkiseL materyaller için özel zemin tasarımı yapılmıştır.Zemin sularının toPlanması ve arıtılarak temizlik ve sulama amaçlı kullanımı önerilmektedir.Tasarımın gereksinim duyduğu elektirik enerjisini güneş enerjisinden sağlanması öncelikli kabullerdendir.Tasarımın her noktasında karbon salınımı düşük malzeme kullanılmıştır.Toplanan çöplerin ayrıştırılması için, şarj ihtiyacının karşılanması için özel donatılara tasarlanmıştır.