Katılımcı, Balavca Deresi ve Yakın Çevresi Fikir Projesi Yarışması

Bayram Altındağ, Şerife Çalık, Sıdıka Vazgeçen, Bekir Beki ve Dilara Duran'ın "Balavca Deresi ve Yakın Çevresi Fikir Projesi Yarışması" için hazırladığı proje önerisi.

Adını Rüzgarlar tanrısı Aiolos’un soyundan gelen Mylasos’dan alan Milas ‘’tarih içerisindeki adıyla ‘ Mylasa ‘ birçok eski medeniyet gibi su ögesi olan Balavca deresi etafında kurulmuştur. Alti bin yıllık köklü geçmişe dayanan kent ,ilk yerleşik hayata geçen insanların yaşadığı dönemden itibaren kesintisiz bir yer yerleşim görmüş birçok uygarlığa ev sahipliği yapmışçok katmanlı kültürel bir birikime sahiptir. Yıllar içerisinde bir çok uygarlığın farklı davranma biçimleriyle yaşam alanlarını oluşturmasıyla birlikte taş ve ahşabın bir arada olduğu sokaklardaki her bir köşesinde hanlar, hamamlar ,dinsel yapılar ve eşşiz mimarideki konaklar, meydanlara gölge veren ağaçlar, Yahudi’lerin Türkmenler’in, Rumların yansıması sokaklar kentin tam anlamıyla karakterini oluşturmuştur.

Kentin uzun geçmişi , bu geçmiş içinde var olan çeşitli uygarlıklar, farklı kültürler ve o uygarlıklardan günümüze kalan izler…

“Mesele mekanı icat etmek değil, mekanı yeniden icat etmek hiç değil, mesele mekanı sorgulamak, daha yalın bir ifadeyle mekanı okumak; çünkü alışa gelmişlik adını verdiğimiz şey belirgin değil, bulanıktır: Bir körlük biçimi, bir uyuşma hali.” -Species of spaces and other pieces, Georges Perec

Alışageldiğimiz her şeyin aslında yüzyıllar öncesine döndüğümüzde oluşan imgeyle, günümüze varana kadar, birçok katmanda buluşup entegre olması, değişime uğramasıyla evre tamamlanır.

Bu kadar güçlü bir geçmişi ve ve sunulan potansiyeller göz önüne getirildiğinde tasarım amacının baştan aşağı yeniden tasarlamak olmadığını görmek mümkündür.

Burada mesele, yapılmış olanla, oluşmuş olanın ara kesitinde bir yer üretmek. Müthiş coğrafyanın bize sundukları (Balavca Deresi, zeytin ağaçları, taşlar, tarım arazileri…)üzerine çeşitli katmanlarda günümüze ulaşan dönem izleri su kemeri kalıntıları , Uzunyuva Anıt Mezar Alanı, şehrin başlangıcı olan baltalı kapının tarihsel simgesi, gelenekselliğini korumaya yardımcı olan çınar altı oturmaları , Milâs’ı Milâs yapan geleneksel ürün üretimleri tarihi taş evlerin dizilimleriyle oluşan doku ,sokaklarda ve duvarlarda gözlemlediğimiz taşların özgün karakteri ve bunların günümüze kadar nasıl geldiğinin meselesi…

Kent Geçmişinin Işığında Alana Dair İlkelerimiz:

1- Araç yollarıyla bölünüp parçalanan ve dere ile kent arasındaki ilişkiyi koparan dokuyu; yaya öncelikli, kentin tüm unsurlarının (dere, sokak, meydan, araç, yaya vs.) bir arada ve birbirleriyle ilişkili hale getirmek,

2- Kendi dokusuna, tarihine, kültürüne sahip çıkarak, ziyaretçisine bunu en iyi şekilde aktarabilen, kente yüklenen bu sorumluluğu olması gerektiği gibi insanlığa sunabilen bir mekanlar dizimi ortaya koyabilmek.

3- Derenin niteliğini bağlayıcı, dinamik ve nehrin çeperini bütünleştirici bir çerçevede ele alabilmek,

4- Farklı kullanıcılara, çeşitli zamanlarda, kültürel ve sosyal altyapıyı sunabilmek,

5- Balavca deresi boyunca yeşil dokuyu ve su arıtıcı bitkileri artırıp uygun alanlarda genişleyen yeşil alanların bazen sokaklara sızarak bio-çeşitliliği güçlendireceği bir denge yaratmak,

6- Alana dair malzemeleri, iyi okuyup yeniden yorumlayarak, eski mahallelerden gelen doku sürekliliğini sağlayabilmek şeklinde sıralamak mümkündür.

ULAŞIM:

Kentsel arkeolojik alan içerisinde görüntü kirliliği arkeolojik kalıntıların ve sivil mimarlık eserlerinin olumsuz etkileneceği zararlı titreşimleri önlemek amacıyla taşıt trafiğinin azaltılarak motorsuz taşıtların bisiklet vb. gibi kullanımının artırılması sağlanmıştır.

Taşıt Yolu

Taşıt yolunda yol kademelenmesi yapılıp mevcutta taşıt yolu için kullanılan Lozan Caddesi, Şair Ulvi Akgün Caddesi ve Cemil Menteşe Caddesi yapılan çalışmada öneri ana yaya aksı ve öneri bisiklet yolu için taşıt trafiğine kapatılmıştır. Yapılan çalışma doğrultusunda İnönü Caddesinin Tabakhane Caddesi ve Belediye Caddesi arasında kalan kısmında yayaların Hekatomnos Anıt Mezar ve Kutsal Alana erişebilmesive balavca deresiyle sınır oluşturlmaması için o alanda taşıtların kontrollü geçiş uygulaması önerilmiştir. (Yavaşlatılmış araç yolu)

Yaya Yolu

Alan içerisinde bulunan mevcut yaya yolları korunup yeni yaya yolları önerilmiştir.Çalışma alanı içerisinde bulunan toplayıcı yollar taşıt ve yaya yolu olarak ortak kullanılmaktadır.

Önerilen Ana Yaya Aksı ile alan içerisinde bulunan tarihi alanların ve diğer gezilecek yaya odaklarının birbirine bağlanarak alan içerisinde mevcutta bulunan yaya yollarının da entegre edilmesi sonucu alan içerisinde güçlü bir yaya erişimi sağlanmıştır. Önerilen ana yaya aksı üzerinde belirli alanlarda yaya durakları ve dinlenme alanları önerilmiştir. Alan 1 den başlayarak Balavca Deresi etrafında yürüyüş yolları önerilerek yaya odaklı ulaşım hedeflenmiş derenin kent içerisindeki görünürlüğü artırılmıştır.

Bisiklet Yolu

Bisiklet yolu mevcutta Atatürk Bulvarı , Ahmet Taner Kışlalı Caddesi, Zafer Caddesi, Müştak Bey Caddesi ve Güveçdede Caddesi’nde bulunmaktadır. Taşıt trafiğine kapatılan taşıt yolunun bir kısmına Ana Yaya yolu bir kısmına ise bisiklet yolu önerilerek alan içerisinde bisiklet dolaşımı güçlendirilmiştir. Çalışma alanında mevcutta yolların dar olması ve tescilli yapıların olmasından kaynaklı alanda yolların
genişletilmesi söz konusu olmadığından alan içerisinde sınırlı şeklide yolun belirli ölçünün üzerinden olması sonucu bisiklet yolları önerilmiştir. Alan içerisinde insanların yaya odaklarına erişebilmesi için belirli alanlara bisiklet park yerleri önerilmiştir.

KÜLTÜR ROTASI

Milas Kültür Rotası, belirli bir tema etrafında geliştirilmiş, kültürel ve tarihi miras dikkate alınarak planlanmış bir güzergâhtan oluşmaktadır. Bu rota, bireysel veya grup deneyimlerine fırsat vermesiyle kitlesel turizme bir alternatif olarak görülmektedir. Milas

Kültür Rotası’ndaki tarihi ve kültürel değerler yanında, rotanın tamamlanarak bu değerlerin turizme kazandırılmasıyla, Milas, kültür turizminde önemli bir yer edinecektir. Milas’ta yaklaşık 200’e yakın tescilli konak mevcut olup, bu konaklar için de butik otelciliği başlatmak da projelerin hedefleri arasındadır.

Müze kompleksi içerisinde yer alan ziyaretçi karşılama merkezinin daha etkili koruma ve tanıtım politikasının uygulanabilmesi için tarihi kent merkezinin tanıtımına yönelik tasarlanacak kültür rotasının başlangıç noktasında yer alması düşünülmüştür.

Hekatomnos Anıt Mezar alanı, Baltalı kapı meydanı ve Zeytin yağı Fabrika Alanı, Çöllüoğlu Hanı ve Arasta çevresi, Atapark ve çevresi Salı Pazarı ve Demirciler Çarşısı, Gümüşkesen Anıt Mezarı ve Yahudi Mezarlığı, Hacı İlyas Meydanı, Macar Evleri, Yahudi Mahallesi ve Tabakhane Caddesi, şeklinde güzergah oluşturulmuştur.

İYİLEŞTİRMELER

Hekatomnos Anıt Mezarı ve Müze Kompleksi içerisinde önleyici koruma yöntemlerinden koruyucu örtü ve drenaj sistemlerine yönelik tasarım geliştirilmiştir.

Hekatomnos Anıt Mezarı Müze Kompleksi içerisinde çalışmayan uygulamalar iyileştirilmesi gerektiği raporlanmıştır.

Balavca Deresi ile Söke Milas Yolunun kesişimdeki alanda atılda bulunan açık alan değerlendirilerek;

Biyolojik Yaşam Koridoru, Su Geri Tutma Havuzları ve Filtrasyon Alanları,

Ağaçlandırma ve Yeşil Kuşaklar,

İşlevsellik ve yerel halk katılımı,

Yağmur suyu katılımı ve ve geri kazanımı başlıklarına dikkat edilerek tasarlanmıştır.

Dere kenarında kotlanmalarla Balavca Deresi yerel halk kullanımına uygun tasarlanmıştır.

Zeytin Yağı Fabrikası ve çevresi değerlendirilerek;

Öneri Konaklama Alanları: Yıkılma tehlikesi olan tarihi yapıların ve atıldaki yapıların onarılarak konaklama işlevine karşılık vermesi sağlanmıştır.

Atıldaki Zeytinyağı Fabrikası birimleri işlevlendirilerek kamusal alana yeniden kazandırılmıştır.

Zeytinyağı Fabrikası bahçelerinin atıl vaziyetteki açık alanları Milas Zeytin Hasadı Festivali etkinlik alanı olarak tasarlanmıştır.

Atıl Zeytinyağı Fabrikası Zeytin Müzesi’ne dönüştürülerek halkın Milas zeytininin değeri hakkında farkındalığı oluşturulmuştur.

Kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel el sanatları atölyelerine (ipek dokuma , kıl dokuma, hasır örücülük vb.) alanda yer verilerek geleneksel bilinç katkı sağlanmıştır.

Pazar alanı Baltalı Kapı ve Su kemerleri Çevresi değerlendirilerek;

Kaybolmaya yüz tutmuş el sanatlarının satış birimlerine yer verilerek yaşlıların geçim kaynağı haline gelen üretimlerin satış olanağı kazandırılmıştır.

Tarihi su kemerlerinin bulunduğu alandaki niteliksiz yapılar kaldırılarak bigi panolarına sergi birimlerine yer verilerek tarihi farkındalık sağlanmıştır.

Hekatomnos Anıt Mezarı ve Çevresi değerlendirilerek;

Eski Öğretmen evi ya da tarihi konaklar gibi yapılarak tespit edilerek konaklama işlevi verilmiştir. Alan kullanıcısının geçici barınağı alanlar oluşturulmuştur.

Atıl vaziyette bulunan cezaevi Milas Tarih Tanıtım merkezi olarak kullanıma açıllması önerilmiştir.

Dere kullanımı incelendiğinde dere doğal akışında bırakılmamış üzeri kapatılmış niteliksiz ticari birimlerin yapılaşmış olduğu gözlenmiştir. Dere üzerinin açılarak sürekliliği ve dinamik kullanımı sağlanmıştır. Dere kenarında kotlanmalar etkinlik amfileri teraslanmalar tasarlanmıştır. Dere kullanımı ve geçici otopark alanının Ziyaretçi merkezi olarak düşünülmesiyle Dere ve Anıt Mezar alanı arasındaki ilişki artmıştır.

Mevcutta bulunan geçici otopark alanının ziyaretçi karşılama alanı ve kentsel tarihi bilinci kazandırma alanı olarak değerlendirilmiştir.

Atapark- Süs Yolu- Macar Evlerinin bulunduğu alana değerlendirilerek;

Geçmişte süs yolu olarak kullanılan alanın geçmişte işlevinin geri kazanması sağlandı.

Etkinlik, festival alanı , konser alanı olarak kullanılacak Atapark Meydanı için kullanıcının ihtiyaçlarına cevap verecek oturma kioksları, satış kioksları tasarlandı.

MALZEME

Milas genelinde alanlara bakılıp malzeme okunup yeniden yorumlandığında eski geleneksel doku, tescilli yapılar , geleneksel dokunun hakim olduğu zemin kaplamaları referans alındı. Taş ve ahşap malzemenin birlikte kullanımından yola çıkarak taş oturma birimleri , Ahşap ve taş malzemenin birlikte kullanıldığı ziyaretçi karşılama merkezi, yerel üretim atölyesi modelleri, yerel satış kioksları, sergi birimleri gibi kent mobilyaları tasarlanmıştır. Bunun yanında dere aktif kullanımını sağlayacak amfileşmeler teraslanmalar köprüler önerildi.