Katılımcı, Beton Prefabrike Konut Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

Alphan Utku Demir ve Begüm Yalçın tarafından tasarlanan proje, Beton Prefabrike Konut Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması'nda finalist oldu.

Proje Raporu: 11 ilimizi derinden etkileyen Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinde yaşanan yıkımı takiben ortaya çıkan konut ihtiyacı, bölge insanının alışkanlıkları yeniden ele alınarak ve yıpranan kent dokusunun eski kullanım biçimleri yeniden yorumlanarak yeni konut alanları oluşturulması hedeflenmiştir.

Bölge olarak Hatay’ın Antakya ilçesinin ortasından geçen Asi Nehri’nin etrafında yapılaşan şehrin batı yarısı seçilmiştir. Akabinde yıkımın en çok olduğu bölgeler uydu görüntülerinden tespit edilmiş ve tasarım boyunca 4 yapı adasına yoğunlaşılmıştır.

Kentsel Analizler ve Seçilen Alanların Fonksiyon Çeşitlilikleri: 4 alt proje alanından her biri, Antakya’nın farklı kentsel fonksiyonlarını karşılayan alt bölgeler olduğundan mevcut fonksiyonlar eksikler giderilecek şekilde yeniden tasarlanarak sıfırdan ele alınmıştır. Detaylı açıklamalar ve bölgeler özelinde tasarım kararları, paftaların ilgili kısımlarında paragraflar halinde mevcuttur.

Dinamik Konut Tipolojisinin Geliştirilmesi: Konutlar, onları meydana getiren alt birimler olan \’oda\’ların yer ve sayılarının değişimleri ile çeşitlenirler. Bu bağlamda modülasyon ölçeğinin oda bazında yapılması kararlaştırılmıştır. Metrekare bazında oranlar ve ortak aks aralıkları; konut tipolojisi tasarımı aşamasında daha esnek bir çeşitliliğe olanak tanıyacağından 4 metreye 4 metre ölçülerinde normal oda tipleri ve 4 metreye 8 metre ölçülerinde salon tiplerinin yanı sıra 2 ve katlarını baz alarak tasarlanmış diğer ek fonksiyon modülleri tasarlanmış ve bu modüllerin bir araya getirilmesi ile 1+1, 2+1, 3+1 ve 4+1 konut tipleri meydana getirilmiştir. Yapısal sistem detayları için öngörülen çözümler son paftada yer alan diyagramlar ve sistem kesiti ile açıklanmıştır.

Sürdürülebilirlik ve Betonarmenin Birlikte Ele Alınması: Betonarme yapılar, üretim yöntemleri sebebiyle çoğu zaman çevreye verdiği zararın açıkça ortada olduğu bir yapı malzemesidir. Buna karşın kullanımının en büyük avantajı ise dayanımının oldukça güçlü olmasının yanı sıra istenildiği gibi şekil verilebilmesidir. Bu dayanım, projede kabuk formatında kullanılmak istenmiş ve prefabrik kabukların oluşturduğu odaları bir araya getirerek konutlar oluşturmak hedeflenmiştir. Döşemelerde tercih edilen taşıyıcı malzeme tipinin ise ahşap seçilerek melez bir kullanıma gidilmesinin ana gerekçesi ise konut sakinlerine güven hissini yeniden aşılamak ve üzerlerinde en ufak bir sarsıntıda düşmeyecek olsa bile 6 Şubata dair travmalarını sürekli tetikleyebilecek bir betonarme örtünün yeniden yerleştirilmemesidir. Betonarme ve briket tuğlalardan meydana getirilebilecek alternatif bir prefabrik volta tipi (kirişler arası tuğla) döşeme fikri de proje kapsamında geliştirilmiş, fakat kullanımından bir önceki cümlede yer alan ‘betonarme örtünün ağır olmasının kişilerde yer edinmiş olan travmaları yeniden tetiklenmesi’ riski sebebiyle vazgeçilmiştir.

Yatay Deprem Oluğu Fikrinin Geliştirilmesi: Betonarme prefabrike yapıların her ne kadar hafif tasarlansa dahi deprem esnasında hantal olacağı durumu göz önünde bulundurularak özellikle yatay deprem yükleri sebebiyle yapıyı yatayda kesen ek yerlerinden kolaylıkla kayarak kullanılmaz hale gelmesine sebep olabilir. Bu durumun önüne geçilmesi için minimum yönetmelik değeri olan 25 cm kalınlığında betonarme perde duvarlar ile oluşturulan kesintisiz çevre kabuk ve bu kabuğun tüm kenarlarında duvarların üst ve alt bitişleri birbirlerine üst üste koyulan tabaklar gibi oturacak şekilde baş ve bitiş oluk ve çıkıntıları ile tasarlanması sayesinde hafif ve orta ölçekli sarsıntılarda bu bölgeler, geleneksel yığma yapılarda yer alan taşlar arası eklemlenme durumuna benzer bir davranış sağlayarak deprem yükünü sıkıntısız biçimde göğüsleyecek ve sarsıntı bitiminde duvarların merkezde yer alan oluğa geri oturmasını sağlayacaktır. Çok büyük ölçekli depremlerde ise zirve yatay ivme değerinin modülü oluktan çıkaracak kadar güçlü olması durumunda da konutların hasarsız bir biçimde operasyona devam edebilmeleri için her modülü alt komşusuna kenetleme amacıyla tüm modül birleşim kenarları uygun uzunluk, kalınlık ve aralıkla dikey çelik donatı çubukları ile donatılmıştır. Çubuklar normal durumda alt modüle ankre olacak şekilde öngörülmektedir. Detay diyagramı ve sistem kesitinde ilgili kısımlara da yer verilmiştir.