Katılımcı, Bir ‘Palimpsest’ Kent Olarak İstanbul ve Sonsuz Tasarım Katmanları

Hareketli Sokak

İnsanlar, davranış biçimleri, alışkanlıklar, kültür, estetik anlayışı, günlük yaşantı, yaşam senaryoları zamanın getirdikleriyle dönüşmektedir. Kentteki her şey değişim dönüşüm içindeyken mekanlara baktığımızda değişmez bir durum söz konusudur. Kentteki dönüşüm ise belirli mekan sınırları dahilinde olmaktadır. Bu durum mekanı edilgen kılmaktadır. Aslında insanlarda çoğu zaman kentte etken değildir. Mekanın edilgenliği zaman kavramıyla değişmeyen dönüşmeyen yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır. Diyebiliriz ki zaman içerisinde yaşamı oluşturan birçok faktör etken olurken mekan daima edilgendir. Değişenlerle birlikte mekanı da dönüştürerek bu dönüşüme mekanı da katabiliriz.

Kente baktığımızda sürekli bir hareket, devinim, dönüşüm olduğunu görmekteyiz. Hareketi günlük kent rutinleri oluştururken geniş bir perspektiften baktığımızda bu harekette devinimi oluşturur. Dönüşümde bu devinim içinde gerçekleşmeye başlar. Hareket, devinim, dönüşüm kavramları kenti etken yapar.

İnsan davranışları ile mekan arasında yoğun bir ilişki ve karşılıklı etkileşimden bahsetmek mümkündür. .Kentin sürekli bir akışı vardır. İnsanda bu akışa ayak uydurmaktadır. Kentte sokaklar, yaşam alanları, ticaret alanları önceden de varolmuştur. Kentte insan bunları seçmemiş ona dahil olmuştur.

Tarihî kent mekanları içinde kent belleğinin yaşandığı ve görülebildiği alanlardan biri de “sokaklar”dır. Kamusal alan olarak sosyalleşme sürecini sağlar. İnsanların hayatları yaşantıları varoldukları sokakta gerçekleşmektedir. Bu sokakta yolun, binaların, hacimlerin dönüşemezliği vardır. Bu sabit ögeler içinde insan edilgen bir durum sergilemektedir. İnsanı ve mekanı etken kılarak insan ve mekanda bu dönüşümde bir rol oynayabilir.

Mekanı edilgen konumdan çıkarıp etken yapma fikriyle kentte yeni bir sokak mekanı yaratılmıştır. İlk olarak sokağın dönüşmeyen mekanlarını oluşturan yapılar sokak yönünde harekete geçirilmiş bazı elemanlar sabit elemanlar sabit bırakılmış bazıları ise harekete geçirilerek hareketli sokak kavramı oluşmuştur. Bu parçalar sokak yönünde hareket sınırları dahilinde hareket etmektedir. Burada mekan ve insan birlikte etken rol oynamaktadır. İnsan mekanın etken yapan öznedir. Mekanı biçimlendiren kullanıcıdır. Bir başka deyiş ile insanın etkenliğindeki mekanın insanın üzerindeki yönlendirici etkisi insan-mekan ilişkisi içerisindeki geri dönüş sürecinin başlangıcıdır.

Mekana insanın dahil olması için düşünülen hareketli yüzeyler ve hacimler ile farklı bir deneyimi de yaşaması sağlanmıştır. İnsan bazı durumlarda bu dönüşüme direkt dahil olurken bazen de kendini dönüşmüş mekanlar içinde bulacaktır. Hareketli olarak tanımlanan elemanlarla bu durum gerçekleşecektir.

Farklı zamanlarda farklı işlevlere hizmet etmesi doğrultusunda yerleştirilen iç ve dış mekan arasında hareketli hacimler ve yüzeyler sokağı da aynı zamanda dönüştürmektedir. Yüzey ve hacimlerin hareketi açık ve kapalı mekan ayrımı olduğunda hareket ederek iki mekanı da aynı anda değişime açmaktadır. Bu dönüşüm zaman içinde devinim oluşturacaktır.

Hareket ile birlikte var olanın bozulup yeniden üretilmesi durumu palimpsest olacaktır. Önceden dönüşmüş mekanın üzerine her defasında yeni bir değişim eklenecektir. Kent etken durumdayken mekan ve insan da etken duruma geçecek kentin dönüşümü, değişimi ve katmanlaşmasında bu üç unsur rol oynayacaktır.