Katılımcı, Bursa Hanlar Bölgesi Çarşıbaşı Kentsel Tasarım Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu:

“Bursa’yı DENEY-imlemek”

Tasarım çalışmasının amacı Bursa’yı yatay ve dikey olarak deneyimlemektir. Bu amaç doğrultusunda erişilebilir ve sürdürülebilir olma ilkesiyle ilerleyerek alana ait meydanların, sokakların, ticari yapıların, tarihi yapıların cephelerinin sağlıklı hale getirilmesi ve yeniden düzenlenmesi, yeşil alanların yeniden ele alınması ve ulaşım kararlarının tekrardan ele alınması gibi pek çok uygulama gerçekleştirilmiştir. Yapılan tasarım çalışması sonucunda alanın topoğrafyası artı özelliğe dönüştürülerek kenti çeşitli kotlardan deneyimlemek için kent balkonları ve panorama kulesi önerilmiştir. Yatayda ise daha erişilebilir bir deneyim yaratmak adına yeşili arttıran, düzenleyen, nitelikli hale getiren aynı zamanda sert zemini ele alan tasarım anlayışıyla sürdürülebilirlik ilkesi desteklenmiştir. Öte yandan fonksiyonel çeşitliliğin arttırılmasıyla alanın cazibesi arttırılmış olup farklı yaş gruplarına hitap eder hale gelmiştir.

ÇARŞIBASI HANLAR BÖLGESİ VE YAKIN ÇEVRESİ

Osmanlı İmparatorluğunun ilk başkenti olan Bursa konumu itibariyle Anadolu ve Rumeli arasında önemli bir ticaret merkezi konumuna gelmiştir. 14. yüzyılda oluşmaya başlayan ticari bölgeler gelişerek 15. yüzyılda kenti uluslararası ticaret merkezi haline getirmiştir. Ticaret yolları üzerinde bulunması sebebiyle ticaret yapan tacirlerin konaklama ve dinlenme gibi ihtiyaçları doğmuştur. Bu amaçla yapılan hanlar korunarak günümüze kadar gelmiş olup mimaride esnekliği sağlayabildiğinden farklı fonksiyonlarda varlıklarını sürdürmektedirler.

Tasarım çalışması ile birlikte yapılan öneriler doğrultusunda tarihi kent merkezi canlandırılarak birçok soruna çözüm getirilmiş, olası potansiyeller desteklenip kimi zaman da yaratılarak Bursa’yı yatayda ve düşeyde deneyimleme fırsatı kentliye, ziyaretçiye yaş ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın sunulmuştur.

ULAŞIM

Şehrin mevcuttaki araç öncelikli durumundan sıyrılarak yaya öncelikli hale getirilmesi en elzem noktalardan biridir. Bu bağlamda Cemal Nadir Caddesi ‘nin Zafer Plaza ve Ulucami arasındaki kısmı yer altına alınmış olup yer üstünde Tophane ve Üftade bölgesine araç ile ulaşım ve tramvay geçişi için ayrılan tek şeritlik yol bırakılmıştır. İki farklı döneme ait plato üstü Prussa şehri ile Hanlar Bölgesi birbirine bağlanmış ve bütünsel bir dağılım şeması ele alınmıştır. Yaya Bursa’nın önceliği haline gelmiştir.

MEYDANLAŞMA

Bursa Hanlar bölgesi çeşitli kesişim noktaları olduğu anlaşılan bir bölgedir. Yayayı bir rota üzerinde yönlendirme ihtiyacı farklı isim ve fonksiyonda yaratılan meydanlar ile desteklenmiştir. Bursa’ya gelen veya halihazırda Bursa’da ikamet eden kullanıcıyı hemen Zafer Plaza’nın önünde bir Anıt Çınar ve bir interaktif havuz karşılar. Bu meydan Karşılama Meydanı adını taşır çünkü Bursa demek su ve yeşil demektir. Bakırcılara doğru ilerleyen doğal promenad önce Kültürel Promenada dönüşür. Burada çeşitli sergiler Karagöz Hacivat veya farklı konseptteki sergilere ev sahipliği yapar. Hanlar Meydanı adı verilen meydan da üç tarafı hanlar ile çevrilmiş olup içerisinde camii, türbe, kamusal wc, atölye, acil durum revir bulunan ve bir amfi ile desteklenen aynı zamanda yöresel ürün pazarı da kurulan bir meydandır. Bakırcılar Çarşısı önünde bulunan oldukça yoğun yaya yoğunluğuna sahip olan Yol Üstü Meydanı adı verilmiş olan meydan yayanın yolun üzerinden geçerken duraklamasını, oturup soluklanmasını yürürken gölgeliklerle korunmasını sağlar. Bu meydanda bir açık hava sinemasıyla interaktif ışık gösterileri de mevcuttur.

FONKSİYON DEĞİŞİKLİĞİ

Pirinç Han’ın halihazırda nargile cafe olarak nitelendirilen hanın kimliğine dokusuna aykırı olarak yer alan fonksiyonu, yakın çevrede gözlemlenen bir gastronomi rotası eksikliğine istinaden bir gastronomi meydanı haline getirilmesi uygun görülmüştür. Böylelikle Bursa lezzetleri bir han bünyesinde ziyaretçilerini karşılar. Eski İpek Han’ın esnaf tarafından niteliksiz olarak depo vs. olarak kullanımı, tarihi hana gölge düşürmüştür. Bu fonksiyondan ziyade bölgede tarihi konaklama imkanı sunulması ve zemin katta el sanatları atölyeleriyle avlusunda bir kentin gözü panorama kulesi tasarlanmış olup değişik bir konaklama, eğitim, açık şehir müzesi konsepti kazandırılmıştır. Halihazırda sarp bir yamaç üzerine kurulu Bursa Surları ve eski şehir kent balkonlarıyla Ulucami Hanlar ve Uludağ manzarası ziyaretçi veya kullanıcıya değişik bakış açısı kazandırır.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Tarihi yapılar gerek malzeme gerekse esnek plan şemasıyla sürdürülebilirlik kavramını doğal olarak barındırırlar. Bursa Hanlar Bölgesi tasarım kararları doğrultusunda uzun yürüyüş rotaları üzerinde duraksamaya en müsait olan yer olan Yol Üstü Meydanı adını verdiğimiz Bakırcılar Çarşı’sı girişindeki meydanda gölgelikler üzerinde bulundurdukları fotoselli cam vasıtasıyla enerji üretimine katkıda bulunurken aynı zamanda yağmurdan elde edilecek suyu sulama vb. amaçlarla kullanmak için depolarında biriktirebilirler. Öte yandan halihazırda kör cephe olarak kalan İpek Han’ın yaratılan orta avluya bakan cephesi açık bir sergi alanı oluşturularak duvara anlam kazandırılmıştır. Şevki Vanlı’nın rekonstrüksiyon tekniği ile yapılacak olan yapısı Kütüphane işlevinde kullanılması öngörülerek halihazırda kör olan cephelerinden biri açık hava sineması – interaktif ışık gösterileri için kullanılacak olup farklı fonksiyonlara uyum sağlayan tasarım anlayışıyla hareket edilmiştir. Yeşili büyük tek bir leke halinde kullanmaktansa, yoğunluğunu arttıran ve deneyimleyen kişiyi yönlendiren parçalar halinde tüm rotaya yayılan ayrıca topoğrafyaya bağlı yükselen ve ağaç köklerini koruyan bir tasarım anlayışıyla hareket edilmiştir. Hanlar meydanı ismi verilmiş olan Eski İpek Han ve Pirinç Han önündeki büyük alanda Esir Dede Türbesine komşu Sarıca Sungur Cami’nin rekonstrüke inşasıyla birlikte fonksiyon zenginliğine dönüşen bir çökertilmiş amfi ve içinde wc, revir, acil durum müdahale merkezi, atölyeler (zamana bağlı olarak değişen el sanatları vb.) ve ayrıca takıp sökülebilen bir yöresel ürün pazarı tasarlanmıştır.