Katılımcı, Çekirge Meydanı Mimari, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Tasarımı Yarışması

Proje Raporu

Çekirge Meydan Projesi Aşamaları

Çekirge Meydan Projesi kapsamında var olan katmanlar belirlendi (Trafik, meydan, tarihi yapılar ve çevresindeki yapılaşmalar) bu katmanlara göre problemler ve bu problemlerin çözümleri saptandı. Çözümler aşama-aşama uygulama öngörüsüne göre sıralandı ve 1. aşamada kamulaştırma ihtiyacı olmadan birçok noktanın çözülebileceği yol düzenlemeleri yapılması planlandı.

1. Trafik

Mevcut kullanımda Çekirge kavşağına batıda Ulucami aksından, doğuda Dikkaldırım/Beşevler aksı ve Uludağ aksından, kuzeyde ise Acemler aksında Zübeyde Hanım Caddesi’nden yoğun kullanımlı yollar gelmektedir.

Mevcut kullanımda Dikkaldırım/Beşevler hattı bağlantısı Zübeyde Hanım Caddesi üstünde Acemler bağlantısını kesmekte, benzer yol kesişimleri Selvili Cadde, Mutlular Caddesi, Eski Kaplıca Sokak gibi noktalarda da meydana gelmektedir.

Yeniden düzenleme yapılırken araç yollarını çift şerit olmaktan çıkararak tek şeride düşürmek ve özellikle Dikkaldırım/Beşevler hattı ile Acemler hattından Ulucami hattına bağlanan yolu mevcut kavşak kotu olan +190 kotundan kopararak Dikkaldırım/Beşevler hattının bağlandığı kot olan +185 kotuna almak ön planda oldu. Ulucami aksından Acemler aksı bağlantısı ise Mutlular Caddesi üzerinden Kükürtlü Caddesi’nin sonundan Zübeyde Hanım Caddesi’ne bağlanacak şekilde düzenlenir. Böylelikle sadece Ulucami aksından Uludağ aksına bağlanacak kullanıcılar +190 kotuna çıkarılacak, tek şeride indirilmiş ve mucartalı taş döşemeli kıvrımlı yoldan geçtirilecek. Yavaşlatılmış ve yaya ağırlıklı tasarlanan bu yoldan geri kalan kısım yayalaştırılarak, Çekirge meydanını kavşak olmaktan çıkaracak.

Hüdavendigar Camii’nin kuzeyinde tek şerit Uludağ aksına giden yol askeri hastane önünden devam eden yol ile ring yapılması sağlanacak ve Hamam Caddesi yayalaştırılarak Çekirge Meydanı ile Hüdavendigar Camii arasında kesintisiz yaya bağlantısı sağlanacak. Ayrıca mevcutta hem Çekirge Meydanı hem Ada Palas civarında bulunan yeme, içme mekanları ve kafeler için açık alanlar çıkartılacak, cadde ortasında yer alan Hüdavendigar Okulundan çıkan çocukların yayalaştırılmış yol üzerinden dağılması sağlanacak ve Hüdavendigar Camii avlusu ile yaya bağlantısı güçlendirilmiş olacak.

Yol düzenlemeleri vesilesi ile Çekirge kavşağında yoğunlaşan trafik, Mutlular Caddesi/Çekirge Caddesi bağlantısında, Mutlular Caddesi/Kükürtlü Caddesi bağlantısında ve Hat Caddesi/Değirmen Caddesi bağlantısında yapılacak kavşaklara dağıtılarak homojenleştirilir. Mutlular Caddesi/Çekirge Caddesi bağlantısında trafik lambasına ihtiyaç duyulmadan kavşak oluşturulur. Mutlular Caddesi/Kükürtlü Caddesi bağlantısında oluşturulan kavşak, Zübeyde Hanım Caddesi/Kükürtlü Caddesi bağlantısındaki ışıklar ve Kükürtlü Caddesi/Başaran Sokak bağlantısındaki ışıklar ile yeşil dalga oluşturacak şekilde senkronize çalışan trafik lambaları ile desteklenir. Aynı şekilde Hat Caddesi/Değirmen Caddesi bağlantısında yapılacak kavşak, Zübeyde Hanım Caddesi/Hat Caddesi bağlantısındaki ışıklar ile yeşil dalga oluşturacak şekilde senkronize çalışan trafik lambaları ile desteklenir.

1.2. Otobüs Hatları

Özellikle Çekirge kavşağından geçen 36 otobüs hattı bulunmakta ve bu otobüs hatları Çekirge kavşağını ağırlıkla transit olarak geçmektedir.

Çekirge Meydanında oluşturulan yol düzenlemeleri ile Ulucami aksından gelen otobüslerden Mutlular Caddesi’nden devam ederken, Acemler ve Dikkaldırım/Beşevler Caddesi aksı +185 kotunda birleşerek Çekirge Meydanı alt yoldan devam ederek Çekirge Meydanı kotu olan +190 kotunda Uludağ istikametine giden 1/C, Terminal hattı olan 96, Bilim ve Teknoloji Merkezi hattı olan 18 ve Muradiye Devlet Hastanesi ve Atatürk Caddesi’nden geçen 30 numaralı hatlar geçecektir.

Mutlular Caddesi’ne aktarılan hatlar diğer otobüs hatları gibi Zübeyde Hanım Doğum Evi üstünden Değirmen Caddesi’nden gittiği takdirde yoğunluğu arttıracağı için bir kısmı Zübeyde Hanım Doğum Evi’ne gelmeden Kükürtlü Caddesi ile doğrudan bağlantı kurularak İnce Sokak’tan geçtirilip Değirmen Caddesi’ne bağlanacak ve Zübeyde Hanım Doğum Evi’nin önünden Hat Caddesine devam ederek Dikkaldırım Caddesi’ne bağlanacaktır. Bu sayede hiç otobüs hattı geçmeyen Mutlular Caddesi, Hat Caddesi ve İnce Sokak’a da otobüs hatları geçtirilip bir noktada yoğunlaşmasının önüne geçilecek.

Daha önce durak olmayan Mutlular Caddesi’ne, Çekirge Meydanı ile bağlantı kuran rekreasyon alanının karşısında ve Kükürtlü Caddesi’ne yakın noktada Park Sokak bağlantısı devamında duraklar eklenecektir. Çekirge Meydanı’nda +190 kotunda Lami Çelebi Camii hizasına bir durak bulunacak, +185 kotunda aynı hizada ters yönlü diğer durak bulunacak. Bu durağın olduğu kottan, yeni oluşturulacak +185 kotuna doğrudan bağlantı sağlanabilecek.

1.3. Otopark Önerileri

Çekirge Meydanı güneyinde 2. Beşevler Sokak üstünde yer alan otopark alanı ele alındı. 1/1000 Uygulama İmar planında da bir bölümü Otopark Alanı olarak geçen kısımda, imar planı tadilatı önerilerek Sivil Mimarlık Örneği Tescilli Parselin parsel bütünlüğünü bozmayacak, mevcutta otopark olarak kullanılan alanı da İmar planında otopark alanına katacak şekilde düzenlendi. Yaklaşık +194 kotunda yer alan otopark alanına +185 kotundan geçen yol ile tünel bağlantısı sağlanarak 4 katlı otopark düzenlenmesi öngörüldü. Bu sayede bölgenin otopark ihtiyacı büyük ölçüde karşılanacağı düşünüldü.

Ayrıca mevcutta Saklı Bahçe Kafe’sinin alt kotunda yer alan Büyükşehir Belediye Katlı Otoparkı’nın daha çok işleyebilmesi ve bölgenin daha düzenli bir şekilde kullanılabilmesi için rekreasyon alanında kafeteryalar öngörülerek burayı besleyen araç ve yaya yolları güçlendirildi.

2. Meydan

Trafik düzenlemeleri ile Çekirge Meydanı +190 kotunda rahatlatılmış ve bir miktar alan kazandırılmıştır. Hamam Caddesi’nin de yayalaşması ile Çekirge Meydanı’nın Hüdavendigar Camii avlusu ile yaya bağlantısı güçlendirilmiştir.

Ayrıca Çekirge Caddesi kotu olan +190 kotu ile Horhor Hamamı kotu +185, Eski Kaplıca kotu +182, Kervansaray Oteli giriş kotu +170, Havuzlu Park ile bağlantı sağlanacak kot olan +159 ve Mutlular Caddesi’ne bağlanan +151 kotu arasında bağlantıyı sağlayan kademeli bir rekreasyon alanı düzenlendi. 1/1000 Uygulama İmar Planında rekreasyon alanı olarak plan tadilatı yapılarak mevcutta 1. ve 2. derece doğal sit statüsünde olduğu için yapılaşma yapılamayan alanda kamulaştırılması planlandı.

+185 kotunda Horhor Hamamı’nın doğusunda kalan 4 adet yapılaşmanın olduğu parseller 3. derece doğal sit statüsünde görünse de sıcak su kaynaklarına yakınlığı dikkate alınarak sit irdelenmesi yapılması ve 1. derece doğal sit statüsüne katılması, bu 4 parselin kamulaştırılarak yıkılıp +185 kotu meydanına dahil edilmesi öngörülmekte.

Hüdavendigar Camii avlusu, şadırvan ve türbenin olduğu bahçe duvarlarla çevrili alanla birleştirilerek bütüncül bir avlu oluşturulur, +208 olan avlu kotundan +198 Saklı Bahçe Kafeterya kotuna (araç yolunun alt kottan akmasına imkan sağlayacak şekilde) kademeli bir iniş yapılarak atıl halde duran rekreasyon alanının yaya bağlantısı güçlendirilerek aktifleşmesi sağlanır. Bu bağlantı ile taşınması öngörülen Anatolium Otel’inin önünde kamusal kullanıma açılacak +188 kotuna ve bu kottan da Horhor Hamamı kotu +185 kotuna rampa ile bağlantı sağlanarak oluşturulan bütün meydanlar arasında kesintisiz yaya bağlantısı kurulur.

Lami Çelebi Camii güneyinde yer alan, Durak Muhallebicisi’nin otopark olarak kullandığı ve Çekirge taksilerinin bekleme alanı olarak kullandığı boşluk, çevresinde yer alan sivil mimarlık örneği tescilli nitelikli yapılaşmalarla birlikte daha değerli kullanılabileceği öngörülmekte, 2. Beşevler Sokak’ta yapılan katlı otopark ile Lami Çelebi’nin batısından açılacak yol ile bağlantı kurularak Durak Muhallebici’sine ait parklanma hakkı katlı otoparkta değerlendirilir.

Mevcut bulunan duvarlar kaldırıldığında ise önemli bir kentsel boşluk ortaya çıkar ve çevresindeki yüksek yapıların “Hak Aktarımı” ile kentsel/kültürel dönüşüme tabi tutulması ile yeme-içme mekanları ve tarihi değeri yüksek yapılarıyla yaşayan bir kentsel boşluk tanımlanır.

3. Tarihi Yapılar Çevresindeki Yapılaşma

Bölgeye ait eski fotoğraflara baktığımızda, hemen hemen her noktadan görülebilen bir Hüdavendigar Camii dikkatleri çekmekte. Şimdiki hal ise yüksek katlı yapılardan cami neredeyse hiç algılanmamakta.

Bölgede birçok yapıya müdahale edilmesi gerekmekte ama hepsinin kamulaştırılmasına veya mevcut kentsel dönüşüm yöntemleriyle daha düşük katlı olarak kentsel dönüşüme tabi tutulamamakta. Yeni bir kentsel dönüşüm yöntemi geliştirmeli, kentsel dönüşüm kültürel dönüşüme evrilmeli.

Bu amaç ile “Hak Aktarımı” üzerine giderek tek bir noktada yer alan yapıları yayarak karşılıklı faydayı gözetecek şekilde yer değişiklikleri, hak aktarımları yapılması düşünüldü. Bu aşama 3. aşamada ve peyderpey ilerlenecek, ileriye dönük planlamalarda plan notlarına geçecek ve gelecek bu yönde şekillenecek.

Öncelikli hedef meydanda yer alan yüksek katlı yapılardı. Anatolium Otel ve Tiara Otel kültelerinin büyüklüğü ile hemen göze çarpmakta ve Hüdavendigar Camii’nin görüntüsünü birçok noktadan kesmekte. Bu iki otel yapısı ile Spor İl Müdürlüğü’ne ait sosyal tesis planındaki parsellerin haklarının aktarılması, Spor İl Müdürlüğü’nün sosyal tesisinin eski Anatolium Otel’in bulunduğu kısma, yanındaki Tarihi yapının saçak hizasında ve önündeki meydanı besleyen, meydandan beslenen daha faydalı bir noktaya çekilmesi öngörüldü. Spor İl Müdürlüğü’nün parselinde ise iki otelin kottan faydalanarak büyük kütleler çıkmadan oluşturulması ve hem halkın hem de otellerin kullanabileceği bir jimnastik salonu ile Spor İl Müdürlüğü’nün de fonksiyonlarını tam olarak sağlaması planlandı.

Horhor Hamamı’nın doğusundaki üçgen alanda yer alan yüksek yapılar serbest nizam 3 katlı yapılaşma (S-3) ile yapılaşması ve parselin %60’ında kütleler oluşturularak bahçeli ve hareketli bir alana dönüşmesi düşünüldü. Burada eksik kalan mülkiyet hakları Tiara Otel’in boşalttığı alanda değerlendirilmesi düşünüldü.

Hüdavendigar Camii’nin doğu ve güneyinde yer alan yüksek katlı yapılar hak aktarımı ile kentsel dönüşüme tabi tutularak S-3 yapılaşma şartlarına göre düzenlenecek.

Özellikle Hüdavendigar Camii’nin tam kıble duvarı önünde yer alan yüksek otel yapısı kaldırılarak yanında harabe şeklinde yer alan hamam kalıntısının restorasyonu ile tarihi hamam ile birlikte işletilecek şekilde hak aktarımı yapılacak.

Şimdiki Ada Palas Otel’in bulunduğu yapılar 1890 fotoğraflarına göre yeniden restore edildiği takdirdi, o yakadan Hüdavendigar Camii’nin görüntüsünü kesmeyen bir alan ortaya çıkacak.

Lami Çelebi Camii’nin yanındaki yüksek yapı küçültülüp ebatları oynanarak Cami ile yanındaki verve çıkmalı yapı ile geçiş özelliği sağlayacak ve önünden otopark ile bağlantı yolu oluşturacak. Durak Muhallecisi’nin arkasında oluşturulan meydanın çevresindeki yüksek katlı yapılar da fonksiyon değişikliğine tabi tutularak hak aktarımı yapılacak ve meydanı besleyen sosyal tesisler olarak yaşayan alanlar oluşacak.