Katılımcı, Efeler Belediyesi Hizmet Binası Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Kent Ölçeğinde Projenin Anlamı

Yarışma alanı, Aydın ili, Efeler ilçesi sınırları içerisinde konumlanmaktadır. Efeler, Aydın ilinin en büyük ve merkez olarak kabul edilen ilçesidir. Efeler Belediyesi’ne ait hizmet binası için tanımlanan proje alanı, en yoğun kullanımın olduğu yolların önemli bir kavşak noktası oluşturmasıyla birlikte çevredeki yerleşimlerin ‘odak noktası’ olabilecek nitelik taşımaktadır.

Kent makroformu incelendiğinde, proje alanının kuzeyinin konut yoğunluklu potansiyel gelişim bölgesi olduğu öngörülmüştür. Güneydeki konut alanları da hızlı bir dönüşüm içeresindedir. Bununla birlikte kamusal yapılara ve ticaret yoğunluklu bölgelere olan yakın konumuyla kent için halk odaklı bir merkez haline dönüşmektedir.

Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Bütünsel Ele Alınışı

Kenti besleyecek potansiyele sahip proje alanının güneyinde İzmir Bulvarı, doğusunda Adnan Menderes Bulvarı, batısında Sağlı Caddesi kuzeyinde ise Garaj Caddesi yer almaktadır. Mevcut potansiyeller ile proje alanı bütünleşik ele alınarak, tasarımda yerle ilişki kurmayı dert edinen, şehir yaşamına katılan ve çevresini iyileştirmeyi amaçlayan bir yol izlenmektedir.

Çevresel bağlantılara önem kazandırmak ve iyileştirmek adına, ilk olarak İzmir Bulvarına komşu bölgede yer alan yeşil alan aks boyunca devam ettirilmiştir. Böylece çok önemli doğal veri korunmuş ve zenginleştirilmiş oldu. Ayrıca yeşil alan ses perdesi görevi görerek kullanıcılar için konforlu bir ortam sağlanmıştır. Peyzajın aynı zamanda ‘bitkilerin açık hava sergisi’ olması ön görülmüştür. Bu alanlarda her ağacı tanıtan yazılar olacak ve kullanıcıların yeşil ile ilişki kurması da amaçlanmıştır.

Yapının zemin katında boşluklar yapılarak kullanıcıların yapıyla ilişki kurabileceği ve aktif olarak kullanacağı alanlar yaratılmıştır. Proje alanın kuzeyinde ‘yaşam koridorları-etkinlik sokağı’ yaratılarak kuzeydeki yoğun konut alanları ile ilişki kurulmuştur. Alanın güneyindeki kullanıcıları ile ilişkisi İzmir Bulvarı dolayısıyla bir nebze kesilmektedir.

Güneydeki alandan proje alanına geçişler üst geçit ile sağlanmaktadır. Çok yoğun bir kullanımı olan üst geçit korunarak, oradan gelen kullanıcılar ve İzmir Bulvarı üzerinden de gelen kullanıcıların kamusal yaşama hemen dahil olabilecekleri ‘boşluklar’ yapılmıştır. Bu tüm geçişleri birbirine bağlayan kentlinin kamusal merkezi olacak, 24 saat yaşayan bir ‘sosyal yaşam avlusu’ tasarlanmıştır.

Mekan Kurgusu ve Yapı Dili

Efeler Belediyesi Hizmet Binası için öngörülen, kamusal mekanların kurgularında fonksiyonların ayrı çalışabilme olanakları dikkate alınarak, zemin katta halkın serbest dolaşımına imkan sağlayan parçacıl kütleler ile kütleleri birbirine bağlayan geçiş mekanları yaratılmıştır. Yaratılan mekanlar peyzaj ilişkisi ile desteklenmiştir. Sadece sosyalleşme amacıyla bile kullanılabilecek olan bu mekanlar, kentlinin buluşma noktası haline gelerek çevreyle bütünleşmiştir.

Hacimler kamusallık derecelerine göre konumlandırılarak, yapının ‘yaşam koridorları-etkinlik sokağı’ndan kentliyi içine davet eden mekânsal çeşitlilikleri ile alan içerisinde ilerledikçe farklı etki durumlarına olanak sağlamıştır.

Proje alanının İzmir Bulvarı yönü, yoğun fakat yaya ulaşımı açısından daha zayıf kaldığı için çevre siluetine bakıldığında da yapının binaların arasında kaybolmaması için İzmir Bulvarını tutan kütle hacimsel olarak daha büyük tasarlanmıştır. Belediye binası yapıları şehrin bir nevi simgesi haline gelir. Bu kadar yoğun bir kent dokusunun içinde belediye binası ön plana çıkmalıdır.

Kuzey yönündeki parçacıklı kütlelerle büyük kütle arasında kent belleği sokağı ve etkinlik sokağı oluşturularak belediyenin açık sergi sokakları olabilecek nitelikte kamusal mekanlar yaratılmıştır.

Kent belleği sokağı her iki lineer aksta da proje alanının çeperinde bulunan sokaklara bağlanmıştır. Bu sokaklarda binanın bazı bölgelerindeki içe çekmelerle kullanıcıları yönlendirme ve onların yapı ile ilişkilerinde farklı deneyimlemeleri olmaları amaçlanmıştır.

Fonksiyonların Yorumu

Efeler Belediye Hizmet Binası başkanlık ve belediye meclisi, müdürlükler, sosyal ve kültürel tesisler ve açık kamusal alanlar olmak üzere ana işlevler barındırmaktadır. Ana işlevlerin birbirleriyle olan ilişkileri noktasında açık, yarı açık ve kapalı mekanlar yaratılarak işlevlerin çeperlerinde sosyal kültürel etkinlik alanları oluşmuştur. İşlevler farklı kütleler ve boyutlarda tasarlanarak projenin kaba bir görüntüye bürünmesine engel olmuştur.

Parçacıl olarak tasarlanan ‘yöresel ürünler satış birimleri’ Garaj Caddesinin eski yaşamı geri getirmesi amaçlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda eskiden caddenin yoğun bir kullanıma sahip olduğu ki bu caddedeki yapıların altında kalan ticari birimler bu kanıyı desteklemektedir, şuan ise önemini yitiren halkın sadece kestirme yol olarak kullandığı bu caddeye kaybettiği önem geri kazandırılmıştır. Bu kütleler ile halkın proje alanı ile de arasında olan ilişkinin artması düşünülmüştür. Bu kütlelerin aralarının bazılarından ‘yaşam koridorları-etkinlik sokağı’ geçmekte bazılarından ise halkın oturabileceği oturma birimleri ve bisiklet park alanı düşünülmüştür.

Zemin katta, iç ve dış mekan sınırlarının eridiği, iç ve dışın birlikte algılandığı, ayrı birimlerden oluşmalarına rağmen her bölümde karakteristik bir mekan algısı yaratılması söz konusudur.

Zemin katta tüm birimlerin iç içe geçtiği, bütüncül bir işleyiş mevcuttur. Konferans salonu, çok amaçlı salon, kafe/restoran, gündüz bakım birimi, Efeler kent konseyi ve kütüphane/kafe halk ile daha yakın ilişkide olması gereken birimler olduğu için zemin katta açık ve yarı açık mekanlara yerleştirilmiş. Halk ile doğrudan temasta bulunulacak şekilde direkt kendi ayrı girişi olan birimlerdir. Konferans salonu ve çok amaçlı salonun açık ve yarı açık fuaye alanları bulunmaktadır. Bu iki kütlenin arasında bulunun kafe/ restoran bu fuaye alanlarını destekleyecek niteliktedir. Büyük kütleye çeper üzerinde giriş yapılması yerine zeminde yapılan boşaltma ile sosyal yaşam avlusu ile İzmir Bulvarı kullanıcıları arasındaki ilişki güçlendirilmiştir. Ayrıca belediye binasına girişler buradaki açık mekandan düşünülmüştür.

Plan şeması doğu batı aksı doğrultusunda iki çekirdek ve çekirdekler arası sirkülasyon olacak şekilde işlenmiştir. Çekirdekler arası geniş galeri boşlukları yaratılarak sirkülasyona ayrılan bölümlerin ferah hale getirilmesi planlanmıştır. Büyük kütlede zemin katta boşaltılan bölümün üst katlarda galeri boşluğuna denk gelen kısımlarını cam döşeme olacak şekilde tasarlanmasıyla iç ve dış mekanlar arasında bir ilişki, göz teması sağlanmış oldu. Galeri boşluklarına uçan merdivenler düşünülürken galeri boşluğunun anlam kazanması hedef alınmıştır.

Yapının ana kararlarından olan parçacıllı kütle formu sayesinde projenin bazı bölümlerinde ortaya çıkan teraslar belediye personeli ve belediyeyi kullanacak olan vatandaşların rahatça vakit geçirebileceği mekanlar-teraslar tasarlanmıştır. Bu terasların haricinde kütlenin kendi içerisinde kat bahçeleri oluşturulmuştur. Böylece yeşil doku projenin sadece dış mekanlarında kalmayıp yapıya da dahil olmuştur.

Makam girişi ana girişten ayrı olarak batı yönünde, proje alanının en sakin sayılabileceği noktadan alınması düşünülmüştür. Meclis salonu ise başkanlıkla yakın ilişkide olması nedeniyle başkanlık işlevinin olduğunu kata yerleştirilmiştir.

Tasarım esnasında oluşturulan bu parçacıl kütlelerin ayrı işlevlerde olduğu lakin bir bütün olarak algılanması için ve gölgelik alanlar oluşturmak için saçak tasarlanmıştır. Bu saçak sayesinde yoğun kullanımın olduğu etkinlik sokağında gölgelik alan yapılmıştır. Aydın ilinin iklim şartları göz önüne alındığında etkinlik sokağının yaz kış tam verimli halka hizmet verebilmesi için olanak yaratılmıştır.

Yapı Dili ve Malzeme Tercihleri

Yalın bir yapı dili tercih edilerek, uygulanabilir, sade bir strüktür öngörülmüştür. Betonarme yapı parçacıllı kütlelerde masif yüzeyler ile ortaya çıkmıştır. Üst katlarda ise dış mekan ile şeffaf ilişki, kat bahçeleri ve terasların ortaya çıkması, hafif bir cephe elemanı olan metal mesh cephe kaplaması ile sağlanmıştır. Bu sayede ışık ve gölge, güneş ışığı ve bulut ya titrek ışıklı metalik bir efekt ya da binanın ikinci bir kaplaması varmış hissini yaratarak örgü yüzeyinde yansıtılmaktadır. Tel örgü yapıları güneşten korunma ve sesin emilmesini sağlamaktadır.