Katılımcı (Emre Engin), Çaycuma Spor Merkezi Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

KENT ÖLÇEĞİNDE PROJENİN ANLAMI

Çaycuma, Zonguldak iline bağlı bir ilçe olmakla birlikte ,kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Bartın, güneyinde ise Devrek yer alır. İlçe, Filyos çayı ve bu çayın oluşturduğu vadi üzerinde kuruludur. Filyos çayı Çaycuma yerel yönetimi tarafından bir potansiyel olarak değerlendirilmiş, her iki yakasında kamusal alanlar tesis edilerek çevresinin etkin bir biçimde kullanılması hedeflenmiştir. Filyos çayının ıslah çalışmalarının tamamlanması ile çayın her iki yakası rekreatif alanlar, spor alanları gibi kamusal kullanımlarla zenginleşecektir. İçinden nehir geçen bir yerleşim yerinde su sporlarının geliştirilmesi yerel yönetimce önemsenmiş ve bu amaçla Filyos çayı kenarında bir kapalı yüzme havuzu yatırımı öngörülmüştür.

Söz konusu hedefler ve yatırım öngörüleri doğrultusunda tasarlanmış olan Çaycuma Spor Merkezi Projesi, bina programı ile spor aktivitelerine olanak sağlamasının yanı sıra, mimari yapısı ve çevre düzenlemeleri ile kentliyi içine davet eden, kamusal akslar oluşturan sosyal bir merkezi tesis etmektedir. Bu spor merkezinde ulusal düzeyde sporcuların yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

PROJE ALANI VE YAKIN ÇEVRESİNİN BÜTÜNSEL ELE ALINIŞI

Filyos çayının hemen kıyısında yer alan proje alanı yakın çevresinde, açık spor alanları ve eğitim tesisleri yer almaktadır. Tarım alanları ile çevrili Çaycuma ilçesinin, şehir merkezinin bulunduğu yakasında yer alacak olan spor merkezi, Zonguldak-Çarşamba yolu üzerinde bulunacaktır ve aynı yol üzerinde bir de kültür merkezi yer almaktadır. Filyos çayının diğer yakasında ise sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bu sanayi bölgesi içindeki Kağıt Fabrikası ilçenin önemli istihdam kaynaklarından biridir. Filyos çayının denize döküldüğü Filyos beldesinde yer alan Sümerbank Filyos Ateş Tuğlası Fabrikası da önemli sanayi tesislerinden bir diğeridir.

Spor merkezi yakın çevresi ile işlevsel olarak ele alındığında, çayın hemen gerisinde yer alan rekreatif alan, nehir ile ilişki kurulması bağlamında ön plana çıkmaktadır. Yeşil alanlar ve diğer spor alanları da işlevsel ilişkiler ve kurulacak akslar açısından önemlidir. Bu alan, tüm bu yatırımlar tamamlandığında 24 saat yaşayan bir merkez haline gelecektir ve tasarıma konu olan spor merkezinin de bu bölgenin sosyal merkezi olması hedeflenmiştir. Proje alanı çevresinde yer alan eğitim tesisleri ise “ulusal düzeyde sporcular yetiştirilmesi” hedefi doğrultusunda en önemli kullanıcı grubunu ifade edecektir. Çünkü spor eğitimi ve sporculuk bilinci genç yaşlardan itibaren verilmelidir.

Proje alanı 250 metrelik hinterlandında yani üç dakikalık yürüme mesafesi içerisinde bir ilkokul ve iki lise ile spor alanları bulunmaktadır. Proje alanını merkez alan 500 metre çapındaki alanda ise diğer tesislere ek iki adet lise, yeşil alan ve konut dokusu bulunmaktadır. Kendisi de çekim merkezi oluşturacak olan spor merkezi aynı zamanda rekreatif alan kullanıcılarına, çevresinde bulunan okulların öğrencilerine ve diğer spor tesisleri kullanıcılarına da hizmet verecek sosyal altyapıyı sağlayacaktır. Bu anlamda tüm bu bölgenin merkezini oluşturacaktır. Tasarımda yatay aksta Filyos çayı ve yeşil alanlarla ilişki kurulmuş, diğer spor alanları ile ilişki ise dikey aksta kurgulanmıştır. Öneri kütle doluluk boşlukları ve gabarisi ile çevre yapılarla uyum içerisindedir.

MEKANSAL YAKLAŞIM / KÜTLE VE AVLU KURGUSU

Çaycuma Spor merkezi, kapalı yüzme havuzu ve fitness işlevleri olmak üzere iki ana işlev barındırmaktadır. Bunların yanında yapı programında yakın çevresinde oluşacak spor ve rekreatif altyapıya hizmet verecek sosyal mekanlara da yer verilmiştir. Yapı ihtiyaç programı toplamda 2140 m2 inşaat alanında çözümlenmiştir. Kütle kurgusunda ilk karar, Filyos çayı ve önündeki rekreatif alanların oluşturduğu yeşil doku ile spor merkezi gerisinde bulunan yeşil alanı bağlayan bir aks oluşturulması, bu aksta kütlesel bir boşluk kurgulanarak yeşil dokunun devamlılığının sağlanmasıdır. Kullanıcıyı yapının içine davet eden, spor işlevi dışında da kent halkına hizmet edecek bu aks kontrollü bir kamusal aksı tarif etmektedir ve yapının temel iki işlevi olan kapalı yüzme havuzu ve fitness işlevlerini birbirinden ayırarak işletme kolaylığı sağlamaktadır.

Kamusal aksın oluşturduğu kütlesel boşluğun hemen yanında ana işlev olan kapalı yüzme havuzunu tanımlayan kütle yer almaktadır. Bu kütle daha yüksek olması gerektiği için yapıdan ayrışmıştır. Yalın, sade bir dil kullanılarak yapı simgesellik kazanmıştır. Bununla birlikte yerel malzeme olarak değerlendirilen ateş tuğla kullanılarak simgeselliği yöreye özgün hale getirilmiştir. Bu şekilde Filyos çayının denize döküldüğü Filyos beldesinde bulunan ve bölgede üretilmiş olan yapım malzemesi; yapıda kullanılmış, yerel üretim, yerel malzeme ile yere hizmet edecek bir yapıda hayat bulmuştur.

Yapıyı iki ayrı parçaya bölen kamusal aks, içerisinden geçilebilen denetimli bir alandır. Bu aksın bir yanında tüm bölgeye hizmet verecek bir yeme içme mekanı yer almaktadır. Bu mekan açık alanla da bütünleşeceğinden, imar planlarında 45 m olarak öngörülen Zonguldak-Çaycuma yolunun yoğunluğundan uzaklaştırılarak yeşil alanlarla ilişkili olacak biçimde geri planda tasarlanmıştır ve mekanın Filyos çayı ile görsel ilişkisi korunmuştur. Yeme içme bölümü ile aynı aksta fitness bölümü yer almaktadır. Bu bölümün kapalı yüzme havuzu ile sınırlarının net biçimde ayrılmış olması işletme kolaylığı sağlayacaktır. Simgesel olarak yükseltilmiş olan kapalı yüzme havuzunun doğusunda ve batısında izleyiciler için mekanlar ayrılmıştır. Temel hedefi ulusal düzeyde sporcular yetiştirmek olan bu spor merkezinin temel kullanıcıları gençler olacağından, eğitim süreçlerinde ailelerin destek ve motivasyonu önemli hale gelecektir. Tasarımda da buna imkan sağlamak için mekanların ayrılması hedeflenmiştir. Havuzun hemen gerisinde kullanıcıya hizmet verecek soyunma birimleri ve ıslah hacimler yer almaktadır. Bu birimlerin arkasında da yönetim birimleri, eğitim salonu ve diğer teknik birimler bulunmaktadır. Yapı su kenarında yer aldığından ve zemin koşulları elverişsiz olabileceğinden zorunlu teknik birimler dışında bütün bir bodrum kat öngörülmemiştir. Yapının bodrum katı kısmidir.

Yapıda şefaf yüzeyler Filyos çayı ve park arasında kurgulanan aks ve yüzme havuzu, fitness ve diğer spor alanları arasında kurgulanan aksta tanımlanmıştır. Bu şekilde spor sırasında da yeşil ile görsel ilişki devam ettirilerek kullanıcılara doğa ile bütünleşme imkanı sağlanacaktır. Havuz kütlesindeki şefaf yüzeylerde hareketli paneller kullanılarak istenildiğinde daha izole mekanlar oluşturulma imkanı sağlanacaktır.

Tasarımda çevre düzenlemesine oluşturulan kamusal aks erişim ve yeşil bağlantı açısından öne çıkarken, kentlilere spor merkezinin yanında bulunan park alanını da içine alacak bir parkurda yürüyüş ve koşu yapma imkanı sağlanmaktadır. Düzenlenen bu parkur ve kamusal aks ilişki içerisindedir. Aynı zamanda bu parkur yapının spor alanlarıyla olan bağını kuvvetlendirmektedir.

MALZEME KARARLARI

Sürdürülebilirlik olgusu malzeme kararları ve kütle oluşumunda birincil hedef olarak benimsenmiştir. Yapıda doğal ışıktan maksimum derecede faydalanmak üzere avlu ve galeri sistemleri kullanılmıştır. Mekan ihtiyacı olarak derinliği fazla olan yüzme havuzu hem kamusal alanı tanımlayan avlu boşluğundan hem de çatısından güneş ışığı alabilmektedir. Aynı zamanda şeffaf ve açılır kapanır yüzeylerle havalanma imkanı da sağlanmaktadır. Aktif biçimde kullanılan mekanların doğal ışık alması ve doğal yolla havalandırılması öncelikli hedeftir. Optimum miktarda enerji kullanılarak yapının ekolojik izi de minimuma indirilmiş olacaktır. Yapının cephesinde ısı yalıtımlı doğramalar ve ısıcam kullanılacak, yapıda ısı kaybı minimuma indirilecektir.

Yapı cephesinde şeffaf yüzeyler dışında kullanılan temel malzemeler brüt beton yüzeyler ve ateş tuğladır. Brüt beton yüzeyler ve ritmik boşluklar yapının temel kaidesini oluştururken, yerel malzeme olarak değerlendirilen ateş tuğla yapının temel işlevi olan havuz kütlesinde simgesel biçimde kullanılmıştır. Ateş tuğla yüzeylerdeki ritmik boşluklar da brüt beton yüzeyler ile uyumluluk içindedir. Şeffaf yüzeyler üzerinde kullanılmış olan paneller de görsel ilişkiyi kesmemekle birlikte sporculara belli bir düzeyde mahremiyeti de sağlayacak biçimde öngörülmüştür.