Katılımcı (Esenler, Havaalanı: Mahalle Evi, Kısa Mola Merkezi ve Yuvamız İstanbul), Sosyal Merkezler Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

Bağlam:

Öneri proje alanı, Anadolu’dan İstanbul’a göçün yaşandığı en tipik ilçelerden olan Esenler’de Havaalanı Mahallesinde bulunmaktadır. Mekansal örgütlenme, 1950’lerde İstanbul’a başlayan bu göç dalgasının bir sonucu olarak kişilerin-doğrudan mekanın kullanıcılarının inisiyatifinde “bir gecede” sağlanmıştır. Bir an önce çözülmesi beklenen bir barınma problemi olmasının yanı sıra gecekondu, yaratıcı bir çok yer yapma bilgisini de içeren, sorun-yaratıcılık ikiliğinde potansiyel üreten bir mekan tanımlamaktadır. Proje alanının çevresinde bu tespit, kendisini iki farklı biçimde göstermektedir. Öncelikle yapısal olarak görünür olan “gerektiğinde” -bu durum çoğu zaman aile büyüdüğünde gerçekleşmektedir- yapının düşeyde yükselmeye başlamasıdır. O an halihazırda bulunan malzemelerle ya da en ulaşılabilir malzeme seçildiğinden, aile büyüyene kadar geçen süre üretilen yeni mekanı çeşitlendirir. Mekana dışarıdan baktığımızda katman katman farklılaşan bir örgütlenme keşfederiz. Proje alanına yönelik tespitlerden bir diğeri yapı bazında değil, çoğunlukla buluntu nesnelerin sınır çekme isteğiyle yeniden kullanılmasına yöneliktir. Esenler için bunlar galvaniz oluklu saclar, çeşitli büyüklüklerde tel örgüler ve Emniyet Binasının önünde bulunan polis bariyerleridir. Bu sınırlar oldukça geçirgen, yalnızca alanı işaretlemeye yönelik alınan bir tavırdır. Kolayca alaşağı edilebilir, gözlenebilir; ancak yine de sınırı çeken kişi bir müddet de olsa mekanın aitliğini kendi üzerine alır. Bu anlamda tasarım kararlarını motive eden kavramlar da düşeyde üst üste biriken hacimler- katmanlaşma ve doğrudan sınır üretmeye yönelik yarı geçirgen duvarlardır. Öneri projenin ilk hedefi, gecekonduların yer üretme bilgisini araştırmak ve bu bilgiyi farklı metotlarla yeniden üretmek ve potansiyellerini ortaya koymaktır.

Tasarım Kararları

1. Ulaşılabilirlik

Yaya Ulaşılabilirliği

Esenler Sosyal Merkezi 3 farklı fonksiyon içermektedir. Bunlar Kısa Mola Merkezi, Yuvamız İstanbul ve Mahalle Evi’dir. Her birinin kullanımı, gereklilikleri kendine özgüdür. Örneğin, Kısa Mola Merkezi özellikle ulaşılabilirlik/erişilebilirlik standartlarını tamamen sağlamalı ve dikeyde değil; yatayda kullanılan bir plan şemasına sahip olmalıdır. Yuvamız İstanbul için bu özgünlük çocukların kullanımına yönelik mekansal tercihler olabileceği gibi Mahalle Evi için, tüm mahallelinin katılımına imkan verecek bir yapı olmalıdır. Bu gereklilikler düşünüldüğünde yapı adasındaki kot farkı, 3 farklı girişi sağlayacak biçimde manipüle edilmiştir. Özel gerekliliklerinden dolayı Kısa Mola Merkezi, girişini +86.50 kotundan sağlamaktadır. Böylece kendine ait-kullanımı konforlu bir giriş sağlanmaktadır. Yuvamız İstanbul ve Mahalle Evinin girişleri ise, parselde kamusal bir geçiş imkanı sunan aks üzerinden olmaktadır.

Araç Ulaşılabilirliği

Proje alanının güneybatısındaki Kırım Caddesi tek yönlü bir şekilde Atışalanı Caddesine bağlanmaktadır. Yapının ortak otoparkının girişi Kırım Caddesi üzerinden sağlanmaktadır. Proje alanındaki kentsel açık alanı olumsuz etkilememek adına bu cadde üzerinden yalnızca otopark girişi sağlanmaktadır. Otopark çıkışı Köyiçi Caddesi ile Kırgız Sokağının arayüzündedir.

2. Katmanlaşma

Öneri projenin ilk hedefi, gecekonduların yer üretme bilgisini araştırmak ve bu bilgiyi farklı metotlarla yeniden üretmek ve potansiyellerini tabakalar halinde ortaya koymaktır.

3. Boşluklar

Avlu

Proje 3 farklı fonksiyonu 3 farklı giriş ile karşılamaktadır. Ancak her bir yapı, iç mekan kullanımında ilk olarak avluyla karşılaşmaktadır. Avlu yatayda katmanlaşan bu 3 farklı kullanımı birleştiren, görsel ve kısmen fiziksel olarak bağlayan bir boşluk hacmidir. Bu sayede yapı farklı yaş ve gruptan kişiler için bir karşılaşma mekanına dönüşmektedir. Aynı zamanda bütünlüğü sağlayan bir diğer mimari eleman iki blokta da bulunan avluların koridorlarına takılan köprülerdir.

*Servis hacimleri de iki blok için bütüncül bir aks içinde çözülmektedir. Bunun için kamusal geçirgenliği zayıf olan emniyet binasına bakan cepheler seçilmiştir.