Katılımcı, Expo 2016 Antalya Expo Kulesi Mimari Proje Yarışması

Dağhan Çam ve Burak Yardımcı tarafından hazırlanan tasarım katılımcı projeler arasında yer alıyor.

Mimari Rapor

Analiz
Türkiye’nin ilk Expo’su olacak olan 2016 Antalya Expo’su botanik alanında dünya ülkelerini “Çocuk ve Çiçek” temasıyla Antalya’da toplayacaktır. Ülke tanıtımı ve evrensel değerlerin geliştirilmesi konusunda çok önemli olan bu kültürel etkinliğin çekim merkezi Antalya Havalimanı’na çok yakın mesafedeki Aksu bölgesinde kurulacak olan yaklaşık 80 hektarlık bir Expo alanıdır. Expo alanının ana giriş meydanında yer alacak olan Expo Kulesi’nin simgesel bir tasarıma sahip olması gerektiği kadar uluslararası Expo kültürünün ve temasının yansıtıcısı niteliğinde olması gerektiği düşüncesi proje üretim sürecinin temel fikir başlığını oluşturmuştur.

0 Enerji konsepti, Mimari konsept ve kütle oluşumu
Evrensel gündemin temel başlıklarından olan ve her geçen yıl farkındalığını arttıran, sürdürülebilirlik ve yeşil enerji konusu, Antalya’nın sahip olduğu güneş potansiyeli ve expoların eğitici, teşvik edici ve farkındalık yaratıcı hedefleri birlikte düşünülerek “0 Enerji” konseptine uygun bir mimari konsepte sahip kule tasarımı ortaya konulmuştur.

Hem mimari olarak hem de güneş enerjisi toplama amaçlı bir odak noktası yaratma gereksiniminden yola çıkılarak kule dairesel planlı arsanın merkez noktasında konumlandırılmıştır.Yarışma alanının sahip olduğu dairesel formun metaforlaşması ve evrilerek kule tasarımını oluşturması fikri üzerinde durulmuşur. Zeminde iç içe geçmiş halkaların merkeze doğru küçülüp yükselmesiyle kule ortaya çıkmaktadır. Zeminden yükseldikçe önce daralan daha sonra tekrar genişleyen kule, orta yüksekliğinde en ince kalınlığına ulaşarak güneş ışınları için odak noktasını oluşturmakta ve tepe noktasındaki en geniş alanıyla kapalı ve açık seyir teraslarını kapsamaktadır. Aynı zamanda düşey eksendeki dönme hareketiyle kulenin dinamik görünümü ve zemin formsalı ile bütünlüğü sağlanmaktadır.

Kule, merkezinde kompakt bir çekirdek ve dış çeperinde hafif bir iskelet cephe sisteminden oluşmaktadır. Ağır olan çekirdek, teras katlarına sirkülasyonu sağlayan yangın merdiveni ve panaromik asansörler ile teknik hacimleri barındırmaktadır. Çekirdekten ayrılan dış kabuk sistemi ise kulenin silüetini oluştururken iç hacimlerin doğal iklimlendirmesine katkıda bulunmaktadır. Zemin yüzeyinin yükseldikçe hafiflemesi ve boşalması ile kent panaromasına izin veren, merkez noktasından itibaren de şeffaflaşarak tekrar yüzeyselleşerek seyir teraslarının cephesine dönüşen bir kabuk oluşturulmuştur.

Güneş enerjisi üretme tekniği olarak geleneksel yöntem olan bina yüzeyinde fotovoltaik paneller kullanılmak yerine kulenin mimarisi “yoğunlaştırılmış güneş enerjisi” yöntemi ile enerji üretilecek şekilde biçimlendirilmiştir. Prensip olarak güneş ışınlarının bir kule etrafındaki aynalar vasıtasıyla kule üzerindeki bir noktada toplanarak bir sıvıyı ısıtması ve bu sıvının bir türbinden geçirilerek ısı enerjisinin önce dinamik enerjiye daha sonra elektrik enerjisine dönüştürülmesi yöntemi ile enerji üretilmektedir. Dünyada hızla gelişmekte olan bu güneş enerjisi toplama tekniği özellikle son yıllarda İspanya ve Amerika gibi ülkelerde Google gibi dev yatırımcıların da desteğiyle yaygınlığını arttırmaya başlamıştır.

Yılın 10 ayı güneşli geçen Antalya ilinde bu tür yeni gelişen teknolojilerin tanıtımı ve daha büyük yatırımların teşviki amacıyla Türkiye’nin küçük çaplı ilk “Güneş enerjisi kulesi” nin Expo alanında yapılmasının önemi üzerinde durulmak istenmiştir. Bu enerji kulesi işlevi ile seyir kulesi hem kendi enerji ihtiyacını karşılayan bir yapıya dönüşürken hem de çevresine enerji üreten bir işleve bürünmektedir.

Expo öncesi ve sonrası kullanım senaryosu
Expo etkinliğinin geçici bir süre için devam edeceği düşünüldüğünde kulenin expo esnasında ve sonrasındaki farklı kullanım senaryolarına göre değiştirilmesi planlanmıştır. Expo süresince yerli ve yabancı 8 milyon ziyaretçi hedeflendiği ve kule kullanımının maksimum yoğunlukta olacağı nedeniyle kule etrafındaki meydanın bu süre içinde mümkün olduğunca boş ve ziyaretçi trafiğini engellemeyecek şekilde düzenlenmesi düşünülmüştür. Buna ek olarak kule içi sirkülasyonun da çok yüksek olacağı nedeniyle enerji üretimine ancak expo sonrasında başlanılması uygun görülmüştür. Expo süresince peyzaj alanı olarak kullanılacak kule meydanına Expo sonrasında yansıtıcı elemanlar yerleştirilecek ve kulede enerji üretimine başlanacaktır. Expo sonrası gündüz saatlerinde bir enerji üretim tesisi olarak çalışan seyir kulesi, gece saatlerinde seyir terası işlevini sürdürmeye devam edebilecektir.

Bu senaryo ile expo sonrasında kulenin, Antalya’da bir kültür mirası olarak kalmasının yanında işlevi yenilenerek diğer Expo’larda benzerleri görüldüğü şekilde atıl kalma olasılığı kaldırılmış olacaktır.

Strüktür ve malzeme seçimi
Kule merkezinde bulunan betonarme çekirdek cepheden bağımsız olarak teras katlarındaki seyir platformlarını taşımaktadır. Dış kabuk ise çelik taşıyıcı sistemle zeminden yükselerek kulenin formunu belirlemektedir. Çelik strüktürün üzeri mimari bütünlüğü sağlamak amacıyla benzer görünümde olan fakat farklı kullanım performansları sunan 3 ayrı malzeme türünden paneller ile kaplanmıştır. Zeminde kaymazlığı ve mukavemeti yüksek olan cam yünü elyaflı beton (GRC) paneller, kulenin orta katlarında daha hafif olan cam yünü elyaflı plastik (GRP) paneller ve üst katlara çıkıldıkça şeffaflığı artan cam paneller kullanılmıştır. Cephedeki panellerin ortalarında parametrik olarak farklı ebatlarda boşluklar açılarak cephenin farklı ihtiyaçlara göre değişkenlik göstermesi sağlanmıştır. Bu boşluklarla aynı zamanda cephe yükü hafifletilmekte ve kule içi doğal hava sirkülasyonu oluşturulmaktadır.

Gece aydınlatma sistemi olarak kulenin mimari formunu vurgulayacak şekilde iç çekirdeğin led aydınlatma elemanlarıyla aydınlatılması planlanmıştır.

0 Enerji konsepti, Mimari konsept ve kütle oluşumu
Evrensel gündemin temel başlıklarından olan ve her geçen yıl farkındalığını arttıran, sürdürülebilirlik ve yeşil enerji konusu, Antalya’nın sahip olduğu güneş potansiyeli ve expoların eğitici, teşvik edici ve farkındalık yaratıcı hedefleri birlikte düşünülerek “0 Enerji” konseptine uygun bir mimari konsepte sahip kule tasarımı ortaya konulmuştur.

Hem mimari olarak hem de güneş enerjisi toplama amaçlı bir odak noktası yaratma gereksiniminden yola çıkılarak kule dairesel planlı arsanın merkez noktasında konumlandırılmıştır.Yarışma alanının sahip olduğu dairesel formun metaforlaşması ve evrilerek kule tasarımını oluşturması fikri üzerinde durulmuşur. Zeminde iç içe geçmiş halkaların merkeze doğru küçülüp yükselmesiyle kule ortaya çıkmaktadır. Zeminden yükseldikçe önce daralan daha sonra tekrar genişleyen kule, orta yüksekliğinde en ince kalınlığına ulaşarak güneş ışınları için odak noktasını oluşturmakta ve tepe noktasındaki en geniş alanıyla kapalı ve açık seyir teraslarını kapsamaktadır. Aynı zamanda düşey eksendeki dönme hareketiyle kulenin dinamik görünümü ve zemin formsalı ile bütünlüğü sağlanmaktadır.

Kule, merkezinde kompakt bir çekirdek ve dış çeperinde hafif bir iskelet cephe sisteminden oluşmaktadır. Ağır olan çekirdek, teras katlarına sirkülasyonu sağlayan yangın merdiveni ve panaromik asansörler ile teknik hacimleri barındırmaktadır. Çekirdekten ayrılan dış kabuk sistemi ise kulenin silüetini oluştururken iç hacimlerin doğal iklimlendirmesine katkıda bulunmaktadır. Zemin yüzeyinin yükseldikçe hafiflemesi ve boşalması ile kent panaromasına izin veren, merkez noktasından itibaren de şeffaflaşarak tekrar yüzeyselleşerek seyir teraslarının cephesine dönüşen bir kabuk oluşturulmuştur.

Güneş enerjisi üretme tekniği olarak geleneksel yöntem olan bina yüzeyinde fotovoltaik paneller kullanılmak yerine kulenin mimarisi “yoğunlaştırılmış güneş enerjisi” yöntemi ile enerji üretilecek şekilde biçimlendirilmiştir. Prensip olarak güneş ışınlarının bir kule etrafındaki aynalar vasıtasıyla kule üzerindeki bir noktada toplanarak bir sıvıyı ısıtması ve bu sıvının bir türbinden geçirilerek ısı enerjisinin önce dinamik enerjiye daha sonra elektrik enerjisine dönüştürülmesi yöntemi ile enerji üretilmektedir. Dünyada hızla gelişmekte olan bu güneş enerjisi toplama tekniği özellikle son yıllarda İspanya ve Amerika gibi ülkelerde Google gibi dev yatırımcıların da desteğiyle yaygınlığını arttırmaya başlamıştır.