Katılımcı (Gölköy), Yöresel Mimariye Uygun Konut Projesi Yarışması

Mimari Rapor

Yarışma bölgesi olarak seçilen Gölköy, Ordu’nun doğal oluşmuş iki adet gölüne ev sahipliği yapmaktadır. Projemizin yer aldığı Gökgöl ve çevresine bakıldığında Ordu’nun geleneksel ev özelliklerinden uzaklaşarak yüksek katlı yapılaşmaların oluştuğu gözlemlenmektedir. Bu proje günümüz koşullarına uygun, modern ve geleneksel yaşamdan kazanılan pratikleri bir araya getirmeyi amaçlamaktadır.

İnsanların varlığı boyunca, yaşamın gerekliliğinden kaynaklanan işlevsel birimler ortaya çıkmaktadır. Her coğrafyanın şartlarına göre değişkenlik gösteren konut en önemli yaşam birimidir. Konut, fiziksel etkilere, yörede bulunan malzemeye ve kullanım amacına göre şekillenmektedir. Ordu’da konutun oluşumunu etkileyen faktörler ne kadar topoğrafya ve iklime, malzeme açısından yoğun bulunan ahşap ve taşa bağlı olsa da plan tipinin oluşmasında ailenin yaşantısı, kültürel değerler etkili olmuştur. İç sofalı plan tipine sahip olan Ordu geleneksel evlerinde cephede ki simetri de oldukça dikkat çekmektedir. Türk evlerinin genel özelliği olan odaların işlevselliği ve gömme dolaplar kullanılması modern yaşamla da oldukça uyum sağlayan bir özelliktir.

Karadeniz bölgesinin konutlara ek olarak bulunan yapılarından “serender”ler bölgenin önemli kültürel öğelerindendir. Serenderler gıda depolamak için kullanılan serin yer anlamına gelmektedir. Fakat yapım tekniği ve ustalığıyla dikkatleri üzerine çekmektedir. Serenderlerin içi kadar dışı da kullanılmaktadır. Serenderlerin ayaklar üzerinde yükselmesi zeminde de bir mekân oluşumuna neden olmaktadır. Bu mekân ev sahibinin ihtiyacına göre farklı işlevlere evrilebilmektedir. Odunları yağmurdan korumak için odun yığılabilir veya çardak şeklinde kullanılabilmektedir. Bunun yanı sıra kadınların imece işlerini yaparlarken oturdukları ve birbirlerine atma türküler söyledikleri mekân haline de dönüşmektedir. Çoçuklar için oyun oynama alanına dönüşürken bazen de çamaşırları yağmurdan koruyarak kurutma alanı haline gelmektedir. Bunaltıcı nemli havalardan kaçmak için yatak odası veya misafirhane olarak da kullanılmaktadır. Hatta zemin katın kapalı olduğu örneklere de rastlamak mümkündür. Bu özelliklere ek olarak bazı örneklerde serenderlerin altında su kuyusu bulunduğu gözlenmektedir. Serenderin bütün özelliklerini ele alınca yöre için ne kadar işlevsel ve çeşitli mekâna dönüşebilen önemli bir yapı olduğu görülmektedir.

Serenderlerin önemini Güngör şu şekilde açıklıyor:

“Seranderler, yapı tekniği ve barındırdığı maddeler açısından evlerden sonra anılması gereken en önemli yapılardır.” (Güngör, 1987, s. 17)

Teknolojinin gelişmesi ve kırsal yaşamın giderek azalması, kırdan kente iş ve eğitim gibi sebeplerden dolayı göçün başlaması ile serenderler kullanım dışı kalmaktadır. Kullanılmayan serenderler bakımsız kalarak yok olmaya terk edilmektedir. Günümüzde internet üzerinden satışı gerçekleşen serenderler mevcuttur. Ayrıca yeni serenderler yapılarak otel, restoran gibi işlevler için satışa sunulmaktadır. İsminin veya yapısal şeklinin oldukça yaygın kullanımı önemsendiği ve aidiyet kurulduğunu gösterirken, asıl örneklerinin yok olmakla yüz yüze gelmesi serenderler için tehlike arz etmektedir. Bu sebeplerden dolayı, serenderleri yeniden işlevlendirerek yarışma alanında kullanılmasını önerilmektedir. Konuta ek olarak bulunan serenderlerin işlevleri arasında “oda” olarak kullanıldığı görülmektedir. Projede modern bir ek ile serenderin ev içerisinde bir oda olarak kullanılması önerilmektedir. Bir başka işlev olarak ise, bölgenin çeşitli el sanatlarının icra edildiği ve gelen turistlere workshoplar şeklinde sunulduğu bir mekan haline dönüşmesi önerilmektedir. Gelen turistlere serenderin korunan halini sunarken aynı zamanda yerel halka ekonomik destek sağlayacak bir sektör oluşturulmaktadır.

Mahalle’de bulunan Gök Göl doğal bir göl olmasına rağmen, Ordu’nun yeşilinden uzak kaldığı görülmektedir. Gök Göl çevresini daha yeşil ve yerel halkın ürettiklerini satışa sunabileceği alanlar tasarlanması düşünülmektedir. Bu sayede Gök Göl yerel halkın ve turistlerin bir araya gelebildiği, kültürel aktarımın gerçekleştiği bir odak haline gelmektedir.