Katılımcı, İBB Kültür ve Sanat Odağı Mimari Proje Yarışması

Yava Studio’nun İBB Kültür ve Sanat Odağı Mimari Proje Yarışması için hazırladığı proje önerisi.

Mimari Rapor:

Bağlam

Proje alanı, iki otoyolun kesişiminde ve aynı zamanda metrobüs hattı, Kadıköy metrosu ve hatta gelecekte yapılacak ek metro hattıyla birlikte ulaşım ağlarının kesiştiği bir alandadır. Bununla birlikte özellikle Fikirtepe dönüşümü ve E5 otoyolu çevresinde son yıllarda artan yapılaşmanın da önemli etkisiyle kentin oldukça yoğun, yüksek yapılaşılmış ve iyi planlanmamış bir bölgesidir. Bu durumlar; yeşil alan azlığı, hava, gürültü ve ışık kirliliği, ölçek problemleri, aşırı hareketlilik ve trafik gibi çeşitli problemlere ve dolayısıyla üst seviyede kaotik ve insan hayatı için niteliksiz bir bağlam oluşmasına sebebiyet veriyor.

Fikir

Tüm bu bağlamsal keşmekeşin içinde vahşileşen aşırı kentleşme ve kent suçu tutumlarına karşı nasıl bir tepki verilebilir ve nasıl bir manifesto ortaya konabilir? Kentin adeta boğulmuş bu noktası nasıl bir soluk alabilir? Yerin, kent hafızasındaki yok olmaya yüz tutmuş rekreasyon ve yeşil alan kimliğini de yaşatarak daha insani ölçeklerde, doğaya ve çevreye saygılı, nitelikli yeşil alanlar, zengin ve çeşitli kamusal alanlara sahip, farklı türlerde mekan kurgularıyla çok çeşitli deneyimler sunan ve böylece kültüre, sanata, ve sosyal etkileşime zengin olanaklar sağlayan mekanlar nasıl oluşturulabilir? Bu duruşla kentleşme adına simgesel bir vizyon ve etki nasıl ortaya konabilir? Mahalle ölçeği, metropol ölçeği ve hatta uluslararası ölçekte farklı insanlara hitap eden, üretici ve tüketici arasındaki hiyerarşik ayrımları ortadan kaldırarak tüm bu grupları eşitlikçi ortamda buluşturan bir odak noktası nasıl yapılabilir? Bunlarla birlikte ana akım sanat üretimlerinin yanında zamanın getirdiği dönüşümlerle türeyen alternatif akımlara da imkan verecek, esnek ve sürdürülebilir bir kültür sanat odağının ne şekilde yapılabileceği tasarımın ana çıkış noktalarını oluşturmaktadır.

Tasarım

Alanın mevcut topoğrafya ve bitki örtüsü kimliği mümkün olduğunca koruyacak şekilde topoğrafyanın oyulmasıyla oraya yerleştirilen ve alandaki üst kotla birleşerek peyzajla kademeli olarak bütünleşen zengin ve çeşitli niş mekanlar sunan, sınırları parçalı fakat içeride bütünleşik ve böylece verimli, işlevsel bir salonlar ve fuaye bazası tasarlanmıştır. Böylece temel ve oldukça büyük olan fonksiyonlar eğimden dolayı açığa çıkan katlarda eritilerek yapının devleşmesi engellenmiştir. Açığa çıkan yerlerden ve üstteki ışıklıklardan ışık alan fuaye, ana meydandan gelen kentli ile mahalle meydanından gelen mahalleli arasında bir aks oluşturarak bir buluşma noktası haline gelir.

Otoyol tarafında oluşturulan çok amaçlı meydan ve yeşil alanlarla mahalle tarafında oluşturulan meydan ve yeşil alanlardaki kamusal kurgu, merdivenli yaya akslarıyla baza üzerinde oluşturulan üst meydan ve yeşil alanlarla birleştirilerek baza çevresi, üstü ve bazayla bütünleşen topoğrafyanın tümünün açık yeşil alanlarla bütünleşen çeşitli kamusal mekanlar oluşturması sağlanmıştır.

Bu baza üzerine oturtulan atölye, kütüphane, sergi, dijital sanat laboratuvarı ve ticaret kütlelerinin alanın çevresinden odağına doğru kademeli bir şekilde yükselerek, genişleyerek ve sıklaşarak oturtulmasıyla kütlesel odak etkisi oluşturulmuştur. Böylece odak etkisi ve insan ölçeği arasında dengeli ve sağlıklı bir ilişki yakalanmaya çalışılmıştır.

Bu kütlelerin arasında çeşitli işlevlere hizmet eden meydan, geçit, avlu, sokak, arkad, teras, amfi, gibi çeşitli mekanların açık, yarı açık ve kapalı mekanlarla desteklenmesiyle farklı deneyimlere imkan veren çeşitli kamusal etkileşim mekanları oluşturarak kültüre, sanata, ve sosyal etkileşime zengin olanaklar sağlamak amaçlanmıştır.

Alanın çeperinde mevcutta olan ve kuvvetlendirilen yeşil doku, merkeze doğru kütlelerin ve sert zeminlerin arasına sızdırılarak bu kamusal mekanların doğal ve yeşil alan kimlikleri kuvvetlendirilmiştir. Çatılar da yeşil çatı tercihiyle çevresindeki alanların çoğunluğunu oluşturan kotça yüksek bakış imkanı sağlayan alanlar için yeşil alan kimliğini tamamlayıcı bir etki sunar.

Ticari birimler; ana meydan, mahalle meydanı ve üst meydan çevresinde farklı kotlara yayılarak bu bölgelerdeki açık, yarı açık ve kapalı kamusal alanları destekleyecek ve işlevsel sürekliliği sağlayacak şekilde konumlandırılmıştır.

Esneklik

Tasarımın, zamanın getirdiği değişim ve dönüşümlerle türeyen alternatif sanat üretimlerine adapte olabilmesi için çeşitli kararlar alınmıştır.

• Öncelikle binanın taşıyıcı sisteminde tercih edilen modüler kurgu gelecekte gerekli olabilecek olası mekansal dönüşümler için verimli bir altlık oluşturur.

• Detaylarda tercih edilen asma tavan, yükseltilmiş döşeme ve sökülüp çıkarılabilen kuru birleşim detayları mekansal dönüşümleri pratik ve daha mümkün kılar.

• Her salona hizmet eden bütünleşik çözülen fuaye kurgusu sağladığı büyük boşluklarla çeşitli etkinliklere adapte olabilir.

• Yerleşkenin en üst katına yerleştirilen ve yüksek bir katta bütünleşik olarak kurgulanan atölyeler zamana ve ihtiyaca göre kolayca değişip dönüşerek büyüyüp küçülebilir, farklı mekanlara dönüşebilir.

• Ayrı bir kütle olarak 8.5 m yükseklikle tasarlanan sergi kütlesi yükseklik ve genişlik sayesinde farklı sanat türlerinin farklı üretimlerine olanak sağlayabilir.

• Blackbox’taki teleskopik tribün mekanın farklı senaryolarla kullanılmasına imkan tanır.

• Açık alanlarda kurgulanan geniş çok amaçlı ana meydan, üst meydan, amfiler, etkinlik terasları, yarı açık arkadlar, etkinlik alanları ve geniş yumuşak zeminler çeşitli sanatsal faaliyetler için çok amaçlı olarak kullanılabilir.

• Projenin bir çok yerindeki galeri boşluğu gelecekteki olası mekan ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde dönüştürülmek adına kullanılabilir.

Mahalle ile İlişki

Tasarlanan kültür sanat yerleşkesi, bir metropolün ihtiyaçlarını karşılarken, yakın çevresindeki günlük hayat ile ilişkilendirilebilir şekilde tasarlanmıştır. Mahalle tarafında kurgulanan meydan, fuaye girişi, yaya aksı ve ticari kurguyla davet edilen mahallelinin, yerin yeşil ve rekreasyon alanı kimliğinin korunması ve geliştirilmesini amaçlayan yeşil alanlar, kamusal açık, yarı açık ve kapalı alanlar ve sosyal donatılar içeren çeşitli mekanları kullanmasıyla yerleşke mahalle yaşantısına dahil edilir. Özellikle yeşil alan sıkıntısı bulunan mahalle için önemli bir tür park olarak da hizmet edebilir. Ayrıca çevrede oldukça yoğunlaşan eğitim yapıları için de iyi bir hizmet mekanı olabilecek yerleşkede özellikle öğrencilerin ihtiyaç duyabileceği kütüphane ve ortak çalışma alanları ihtiyaç programının üzerinde düzenlenmiştir.

Erişim

Proje alanının batısındaki yol devam ettirilerek sahne dekorlarını taşıyan tırların gelebileceği üst kottaki dekor girişlerine bağlanmıştır. Bu yol aynı zamanda metrobüsten gelenler için gelen yapılmış olan üst geçitten de proje alanına yaya ulaşımını sağlamak için kullanılır. Yoldan gelenler merdiven ile meydana ulaşabilir.

Metro ile gelenler ve otoyolun karşısından gelenler için mevcut yeraltı metro projesi ile uyumlu olarak daha verimli ve kısa bir ulaşım sağlamak için meydanın batısına ek bir metro çıkışı önerilmiştir. Ayrıca metro turnike bölgesinden otopark katındaki fuaye çekirdeğine ulaşım sağlanarak metrodan binaya kolay ulaşım imkanı sağlanmıştır.

Alanda mevcutta bulunan ve tasarımımızda meydana denk metro havalandırma çıkışlarının yeşil alnlara denk gelecek şekilde taşınması ya da yerinde korunarak meydan zemin kotuyla hemyüz ve zemin karolajına uygun olarak geçirgen ızgaralı bir detayla çözümleneceği öngörülmüştür.

Otopark girişi, ana meydanın doğusunda, e5 yan yolundan gelen araçların kolayca ulaşabileceği şekilde konumlandırılmıştır. Buradan ulaşılan ilk otopark katında tüm işlevler için düzenlenmiş olan servis girişlerine ulaşılabilir.

Taşıyıcı Sistem

Tasarımda ekonomik ve deprem etkisi bakımından verimli olan betonarme kirişli plak döşemeli sistem tercih edilmiştir. Tercih edilen modüler aks sistemi taşıyıcı verimliliğini artırırken aynı zamanda esneklik, sürdürülebilirlik, verimli otopark çözümü gibi çeşitli avantajlara sahip.

Büyük salonların üzerindeki döşemeler ve üzerine gelen katlarda geniş açıklıkları geçmek için daha verimli ve hafif olan çelik taşıyıcı sistem tasarlanmıştır. Büyük salonda geçilen açıklık büyük olduğundan taşıyıcı verimliliği düşürmemek adına üzerine sadece meydan ve tek katlı ticari birimler çözülmüştür. Küçük salonda geçilen açıklık nispeten daha dar olduğundan gerekli ihtiyaç duyulan alanlar burada çözülmeye çalışılmıştır.

Malzeme Tercihleri

Bazadaki dolu yüzeylerde tercih edilen malzeme cam elyaf takviyeli beton prekast panellerin küçük agrega dokulu bir versiyonudur. Baza üzerine gelen kütlelerde giydirme cam cephe üzerine çelik karkas ile geçirilmiş dikey alüminyum güneş kırıcılar ve yarı geçirgen mesh alüminyum panellerden oluşmaktadır. Çatıdaki yeşil çatı tercihiyle de birlikte tüm dış kabuk kurgusu; ısınma, soğuma ve ışıma gibi etkilere karşı verimli ve sürdürülebilir önlemler alır.