Katılımcı, II. Ekolojik Kentsel Tasarım Yarışması

PROJE AÇIKLAMA RAPORU

ÇORUM Kent Mahallesi

Kent biriminin mekan düzenleme yaklaşımı; yürümeyen kaldırımlara, bakımsız yollara, yüzleri bir kaç senede eskiyen, önleri çöp yığınları ile dolu pahalı ve kullanışsız yapılara, okulu, çarşısı, yeşili, ortak mekanları yetersiz, duman ve tozlar içinde insan yaşantısına ters düşen kentlere bir karşı çıkıştır.

NEDEN ÇORUM ?

MÖ 4000 yıllarından başlayarak büyük tarihsel yerleşmelerin, giderek büyük hatti ve hitit uygarlıklarının- beşiği olmuş, yörede yıllar sonra yapılacak kent birimi olacak ve buradaki başarı diğer Anadolu yerleşmesine önderlik edecektir. Bugüne kadar Ankara-Samsun arasında farkedilmemiş Çorum, zengin doğa, tarih ve insan kaynaklarına sahiptir. Bu kaynakların değerlendirilip, tarım ve sanayi kesimlerinde yeni iş alanlarının açılması ve mevcut birikimin harekete geçirilmesiyle Çorum’da gerçek anlamda bir insan-iş-konut dengesi kurulabilecektir. Böylelikle bölgeler arası bir denge şehir görevini yüklenerek, doğal kaynaklara dayalı olarak önerilen yeni iş alanlarıyla birlikte iş gücü-nüfus-istihdam stratejisindeki önemli yerini ortaya koyacaktır.

BİNEVLER KONUT SİTESİ Mimar Behruz Çinici

Proje alanının sosyal ve fiziksel açıdan çevresi ile birlikte eksiksiz olarak kavranması çalışmanın ilk aşamasını oluşturmaktadır. Temel hedef; alanın kuzeyinde yer alan 70li yılların önemli sosyal konutlarından biri olan Behruz Çinici’nin tasarladığı Binevler yerleşkesiyle sağlıklı bir sosyal örüntü oluşturmaktır. Bu hedef doğrultusunda mevcut Binevler dokusunun sahip olduğu oranlar, insan-doğa ilişkileri, kısaca insan ölçeğinde planlanan olgulara sadık kalınarak günümüz şartlarına uygun şekilde planlanmıştır.

Proje alanı ve Binevler yerleşkesi arasından ikinci derecede bir yol geçmektedir. Bu yola ticari bir işlev kazandırarak hem Binevler ile tampon bölge oluşturuldu, hem de farklı fonksiyona sahip kullanımlar tek bir aks üzerinde toplanarak Binevler ile ilişkisi pekiştirildi.

Bunun dışında proje alanının güneyinde yer alan yeşil vadiden ilham alarak konut alanının merkezini oluşturacak ve Binevler ilişkisini daha sıcak kılacak, merkez kavramı için önemli bir işaret ögesi olan cami çevresine büyük bir yeşil alan sistemi-koru geliştirildi. Bu yeşil alan vadiden-Binevler’e doğru bir SÜREKLİLİK arz edecek şekilde proje alanının içine doğru da nüfus etmektedir. Proje alanı içinde büyük yeşil omurganın kolları olarak uzanan yeşil alanların izlerini yerleşme içerisinde yeşil koridorlar-alanlar olarak devam ettirilmesi planlanmıştır. Önerilen tarım alanında mevcut mahallede oluşturulan kooperatif sistemi istihdam oluşturmaktadır. Bu şekilde bir sistem önerisi geliştirilmiştir.

NÜFUS

Nüfusun büyüklüğü ve yapısı yerleşim alanlarının sosyo-ekonomik gelişmelerini etkilemektedir. Nüfus politikaları ile yoksulluğun giderilmesi, sermaye birikiminin artırılması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve eğitim, sağlık gibi alanlarda fırsat eşitliğinin sağlanması yollarıyla ekonomik ve sosyal gelişmenin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır.

EĞİTİM

Eğitim, sürdürülebilir kalkınmanın hiç şüphesiz temel taşlarından birisidir. Tek başına eğitime erişebilirliği artırmak yeterli değildir. Bunun yanında, belki bundan da önemli olan eğitimin kalitesinin artırılmasıdır.

İL VE TÜRKİYE’DE İSTİHDAMIN SEKTÖREL DAĞILIMI

Türkiye genelinden ayıran bir özellik tarım sektörünün istihdam yaratma açısından önemini korumasıdır. Tarımdan ticaret ve hizmet sektörüne bir kayma yaşanmışsa da tarım istihdam yaratmada düşüşe rağmen temel sektör olma özelliğini korumuştur. Bu çalışma tarihsel gelişim içinde geleneksel değerlere (mekan değeri-insan değeri) bağlı kalınarak çağdaş koşullar altında bugünkü doğa ve toplumu, yeni bir doğa ve topluma dönüştürme çabasıdır. İzlenmekte olan yanlış yerleşme politikaları sonucu yaşanacak yerleri yaşanmaz hale getiren, yetersiz, normal yaşama koşullarından uzaklaşmış mekan düzenlemelerine son vermek ve bugünün şehircilik anlayışına uygun, konut-çalışma-dinlenme alanlarıyla her yaştaki insanın yaşama koşullarına cevap verecek şekilde planlanmış yeni bir düzen vardır. Böyle bir yaklaşım sonucu kent birimi, 46 hektar üzerinde 5000 kişiyi barındıracak şekilde tasarlanmıştır. Sosyal konut bağlamından uzaklaşmadan her adada konut başına bir araç olmak üzere çeperlerde açık otopark düşünülmüştür.

KORU

Korular, şehir içi hava kirliliğini temizlemesi açısından önemli rol oynamaktadır. Ayrıca oluşturdukları ses duvarıyla da şehir sakinleri için önemli bir dinlenme alanı durumundadır. Barındırdıkları canlı türleri de bulunduğu çevre için özel öneme sahiptir. Projenin kalbi niteliğinde olan koru alanı kullanıcının kendini oraya ait hissedebilmesi adına zeminde yollar belirtilmemiş ve kullanıcın ayak iziyle kendi patikalarını oluşturması beklenmiştir. Koru içinde bulunan sosyal merkezler, buradaki yaşam kalitesini yükseltmek ve önerilen yeşil alan içindeki devinimi destekleyecek şekilde bir yere ait olmayan yüzer biçimde tasarlanmıştır. Konut dokusu yerini bağ evlerine bıraktığı, proje alanının güneydoğuda çeperini besleyen tarım alanları; oluşturulan dokuda burada işlenip, sosyal merkezlerde satılarak direkt olarak istihdam olanağı sağlamaktadır. Kullanıcının kendi besinini üretebilme özgürlüğüne sahip olduğu ve istediğinde satabildiği bir sistem önerilmiştir. Tarım ürünleri işlemesi ile birlikte ev hanımlarına, aile bütçesine katkı sağlayabilme ve verimli vakit değerlendirebilme imkanı sunmaktadır.

MAHALLE DOKUSU

Proje master planında üç farklı doku oluşturulmuştur. Bu farklılaşmanın sebebi proje alanı bir kentin devamı olarak düşünüp; bir kent içindeki doku farklılaşması insan üzerinde sahiplenme duygusu ve Farkındalık yaratmaktadır. 70lerin önemli ilk sosyal konut örneklerinden olan Binevler Konut Sitesi’nin koruduğu değerlerin (komşuluk ilişkileri-yeşil alan çokluğu-kendi içinde yaşanır olması) sürekliliğini sağlamaktadır. Önerilen doku çeşitliliğini mevcuttaki dokuyu geleceğin koşullarına taşıma-dönüştürme çabasıdır.

YÜKSELEN KONUT DOKUSU

Projenin bu bölgesinde diğer yapılaşmadan farklı olarak daha yüksek bloklar bulunurken, kendi içinde değişen 3-5 katlı yapı öbeklerinden oluşmaktadır. Yerleşim planındaki kütle konumlarının ve yüksekliklerinin belirlenmesi aşamasında blokların birbiri ile kuracağı görsel ilişkiler, aralarındaki mesafeler, manzara ve güneş-gölge ilişkileri göz önünde bulundurulmuştur. Bu yapılaşmanın devinimini sağlayan, ortadan geçen ve yaşamın akışının okunduğu bir aks yer almaktadır. Zemin kat kullanımı kesintisiz olarak belirli rotalar üzerinden devam etmektedir. Zemindeki yırtıklar gölgelik alanlar oluşturmakla birlikte, mekanı daha iyi deneyimleme imkanı sağlamaktadır. Bu dolaşım ağı beraberindeki yeşil alan sürekliliği ile pekiştirilmiştir. Mevcut otoparklar çeperde bulunmaktadır, böylelikle özel alanlara araç girişi sağlanamamaktadır.

KÜMELEŞEN KONUT DOKUSU

Projenin bu bölgesinde Binevler’de rantlaşma ile yok olmaya az kalmış mahalle kültürünün devamlılığını gelecek kuşaklara aktarılması sağlanmıştır. Öncelikle Binevler’deki mahalle dokusu ve analiz edilmiştir. Çekirdek bir ailenin yaşayacağı bir birim belirlenerek 2-4 katlı olarak koru alanındaki yeşil aksın proje alanı boyunca devamlılığını sağlayarak belirlenen birimler bu yeşil aksa göre yerleştirilmiştir. Proje alanına araç alınmayarak proje alanı çeperden beslenmesi sağlanmıştır. Aynı zaman da belirlenen birimler komşuluk avlusu ve mahremiyet ilişkisi ve gün ışığı rüzgar gibi iklimsel değer ve engelilerinde evlerine kadar ulaşabilmesi için otoparklar servis yollarıyla yapılara kadar ulaşılması sağlanmıştır. İklimsel koşullar göz önüne alanırak eğimli çatılar yapılmış ve yapıların cephe ile birbirine bağlanması saplanmıştır.

EKLEMLENEN KONUT DOKUSU

Projenin bu bölgesinde aynı çeşit blokların 2-4 katlı çeşitlerini bir araya gelmesiyle proje alana oturmaktadır. Açık sirkülasyonların üç kütleye servis yapacak şekilde düzenlenmiştir. bazı blokların zeminleri boşaltılarak kesintisiz yaya akışı sağlanması amaçlanmıştır. Blokların konumlanışına göre kullanıcıya ait avlular oluşturularak kentlinin sahip olduğu güçlü komşuluk ilişkilerini desteklemesi amaçlanmıştır. İç avlular hakim rüzgardan korunulacak şekilde yerleştirilmiştir. Tasarlanan sosyal konutlarda kullanıcılar için ortak teraslar, servis yollarında otoparklar düşünülmüştür. Şaşırtmalı kütle konumlandırmasıyla arttırılan cephelerden güneşten en fazla yararlanılması amaçlanmıştır. Güneşten yararlanılması enerji tasarrufu açısından önemlidir.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Kullanılacak yapı malzemeleri hem yapım sistemi hem karbon salınımı düşük olan kompozit malzemeler tercih edilerek ekonomik estetik yaklaşım esas alınmıştır. Atık öncesi döngüde her aşamada doğadan aldığı ürünü doğaya geri kazandırmamaktadır. Atık sonrası sürdürülebilirlik yaklaşımında ürünün kullanımını azaltmak ve ürünü tekrar kullanmaktadır. Ürünün doğada yok edilmesi en son tercih edilen seçenektir.

SU YÖNETİMİ

Atık sular çeşitli aşamalardan geçirilerek peyzajda, tarımda ve wc rezervuarlarında geri kullanılmaktadır. Yapıdaki gri su kullanımı filtreleme ve depolama gibi aşamalardan sonra yapı içi kullanımına dahil edilmektedir. Gerek çatı gerekse geçirgen asfalt ve kaldırım gibi yüzeylerden alınan su tarımda kullanılmaktadır.