Katılımcı, İTÜ İşletme Fakültesi Mimari Proje Yarışması

MİMARI AÇIKLAMA RAPORU

İstanbul’un en önemli akslarının, tarihi yapılarının ortasında yer alan İTÜ İşletme Fakültesi binalarının deprem güvensiz oluşundan dolayı yıkılacak olması bir şansızlık da olsa, kendi içinde bu ülkede yapılabilecek mimarının sınırlarını gösterebileceğinden bir fırsatı taşımaktadır. Aynı fırsat, alana çok yakın olan Milli Reasürans binası , Maçka Teknik Lisesi, St. Regis Hotel, Harbiye Askeri Müzesi, Maçka Palas tasarımlarıyla da vaktiyle değerlendirilmişti.

Alanın tartışmasız birinci derecede önemli bileşeni Karakolhane Binası’dır. Projenin bir bölümünün bu binada yer olacak olması ona atfedilen öneme binaya birebir dokunacak mimarı projenin sorumluluğunu sadece tekil bir yeni bina tasarlamaya göre çok daha fazla arttırmıştır

Maçka Karakolhanesi, Sultan Abdülaziz tarafından Simon ve Sarkis Baylan’a, Silahhane’nin yönetim binası olarak yaptırılmıştır. Dönemindeki diğer karakolhanelerle karşılaştırıldığında yapının boyut olarak daha büyük olduğu ayrımına varılır, bu da yapının en başından beri anıtsal bir önem arz ettiğini ortaya koymaktadır. Osmanlının son yıllarında Jandarma Kumandanlık binası olarak kullanılan Tarihi Maçka Karakolhanesi, Cumhuriyetin ilk döneminden 1954 yılına kadar ise sırasıyla Nakliye, Topçu, İstihkam ve Jandarma Okulu olarak kullanılmıştır. 1983 yılında ise “aynen korunması gerekli eski eser” sıfatıyla tescillenmiştir. Yapının ömrü boyunca kullanım amaçlarına bakıldığında eğitim yapısı olarak işlevlendirildiği sürenin çok daha uzun olduğu anlaşılır. 1954 yılında 4 ay süren bir tadilattten sonra İTÜ bünyesinde yeniden eğitim yapısı olarak günümüze kadar kullanılmaya başlanmıştır. Yapı karnıyarık plan şemasına sahip olup, mahallerin tümü ana hole açılır ya da tali koridorlarla ana hole bağlanır. 3 katlı kagir yapının 1954 müdahalesi sonrası onunla bütünleşen zemin ve 1.katı ayıran döşemesindeki cam tuğlalar, çatıdaki aynı izdüşümde bulunan ışıklıklarla doğal ışığın zemin kata kadar yayılmasını sağlamıştır.

1954 yılında yapılan müdahalelerin, Venedik Tüzüğü madde 11 “Anıta mal edilmiş farklı dönemlerin geçerli katkıları saygı görmelidir…” ilkesi göz önünde bulundurularak maximum düzeyde korunması kararlaştırılmıştır. Yapının karakteristik mekân kurgusunu oluşturan karnıyarık plan şeması, yarışma kapsamında, yeniden yapılan işlevlendirmede korunması düşünülmüştür. Yapılan yeni mekân kurgusunda karnıyarık plan şemasına sadık kalmak için özgün mahal kurgusunda bulunan mekanların içinde, yeni işlevlendirme doğrultusunda, bölücü duvarlarla önerilen mekanlar çözülmüştür ve bu mahalleri ana hole bağlayan tali koridor ise özgün mekân kurgusunda, mahal ile ana holü bağlayan kapı noktalarında düşünülmüştür. Orta hole paralel koridorlar yapmak yerine ona bir nevi çıkmaz sokaklar gibi eklemlenebilen bağlantılar karnıyarık tipolojiyi korumuştur.

Önerilen yeni mekân organizasyonunda 1.katta dekanlık ve ekonomi fakültesinin ofis alanları, zemin katta ise İşletme Enstitüsü, öğrenci işleri, bilgisayar laboratuvarları yerleştirilmiştir. Bodrum katın doğal ışık alımındaki zayıflık, düşük tavan yüksekliği göz önünde bulundurularak, labaratuvarlar, arşivler, teknik hacim (Karakolhane’deki işlevlerin ihtiyacını karşılayan), mescitler ve öğrenci kulüpleri bu katta çözülmesini gerekli kılmıştır.

Karakolhane tasarımın bütünleşik bir unsuru olarak ele alınmıştır.

Yeni yapılacak bina kentsel bağlamda Nişantaşı Maçka, Beşiktaş aksında landmark olabilecek bir noktada yer almaktadır. Üst katlarda Boğaz manzarası, orta katlarda Maçka Demokrasi Parkı panaroması, yer katında ise kampüs yoğun yaya ilişkisi vardır. Bu ilişki bina giriş kötünün yemekhane kotuyla aynı seviyeye getirilmesiyle daha da güçlendiriliştir.

Tasarım safhasında şu ilkelere uyulmuştur.

1-Yemekhane onu meydanı bir toplanma ve sosyal etkileşim alanı haline getirilerek bir platform olarak yayılmış yeni binanın girişini oluşturmuştur. Bunu güçlendirmek için etrafında kantin ve kafe düzenlenmiştir. Bu noktada merdivenlerin amfi olarak kullanılma olasılığı vardır.

2-Bir sonraki ilke karakolhane saçak kötünün geçilmemesidir. Her ne kadar Silahane üst kötü maximum yükseklik olarak düşünülse de, Karakolhane saçak kötünü geçmenin tarihi alanı yok edici bir etki yaratacağı düşünülmüştür.

3- Karakolhane yeni bina bağlantısının sadece bodrum katta yapılacağı düşünülmüştür. Ağırlıklı olarak İdari fonksiyonların yer aldığı tarihi bina ile yeni bina ilişkisinin bir eğitim- öğretim görevlisi kütüphane bağlantısı kadar yoğun olmayacağı düşünülmüştür. Böylece karakolhanenin orta kötündaki cephe orjimal haline getirilebilecektir.

4- Karakolhane saçak seviyesi , yemekhane kötünün bir platform olarak uzatılması, Karakolhane bodrum katına köprü bağlantısı kotları sabitlendikten sonra programın gereklilikleri dağıtılmaya  başlanmıştır. Bu safhada bina 3 zona ayrılmıştır. En üst katta öğretim üyeleri odaları , giriş katlarında öğrencilerin yoğun bulunacağı eğitim alanları, bu iki fonksiyon grubunun ortasında ise kütüphane yer almıştır.

5- Oldukça büyük alan tutan otoparkın minimum alan kaybı ile üst katlarla entegre olarak tasarlanması tasarımın ilk safhalarından itibaren gözden uzak tutulmamıştır. Bu alanda topraktan gelen yanal güçlere karşı ilave perdeler konulmuş bunlar üst katlarda gidebildiği yere kadar sürdürülmüştür.

6- Dış mekan kurgusunun belki de en önemli ilkesi, Karakolhane’nin yeni bina önündeki iç sokaktan ve atriumun en arka noktalarından bile engelsiz olarak görülebilmesidir. Bu pitöresk anlam için iç sokak batı sınırındaki kolonlar kaldırılmıştır. Statikerle yoğun çalışma ile öğretim üyelerinin iki katı da akslar boyunca giden makaslarla taşınabileceği ve bunun projenin bu safhası için yeterli olacağı düşünülmüştür.. Bunun dünyada ve Türkiye’de birçok örneği vardır.

Sonuç olarak; Çınaraltı kafe , açık amfi , iç sokak,yemekhane onu meydan,alt toplanma alanı, yayalaştırılmış yol sekansı öğrenci dolaşımını zevkli bir eyleme dönüştürebilecektir. Arsa sınırlarını yakalayan form anlayışı, bundan eksiltmeler yoluyla bakı noktalarının güçlenmesi yeni binanın çevreyle uyumunu güçlendirmiş, bunun da öğrenciler ve öğretim üyeleri için mekanı yaşamaktan haz duyabilecekleri bir atmosfer oluşturabilecegi düşünülmüştür.