Katılımcı, İzmir Büyükşehir Belediyesi Ana Transfer Merkezi Mimari Proje Yarışması

Proje Raporu

Şehirlerarası ulaşımda otobüs kullanımı özellikle Türkiye gibi karayolu ulaşım politikasını benimseyen ülkelerde oldukça önemlidir. Son yıllarda havayolu ve yüksek hızlı tren ulaşımının yaygınlaşması bu önemi azaltacak bir yapıya ulaşamadı. Ancak havaalanı ve gar yapılarındaki sosyal kullanımlar ve kentsel donatılara özgü programların yaygınlaşmasının ve konfor/güvenliğe yönelik gelişmelerin otogar olarak bilinen otobüs terminallerinde de karşılık bulması kaçınılmaz gözüküyor.

Bu nedenle “otobüs terminalleri”nin de konfor ve kullanım yanında programa yönelik köklü dönüşüm içermesi beklentisi tasarımın öncel itkisini oluşturur.

Aktarım Merkezi

Havaalanları, tren garları ve limanlar gibi diğer ulaşım yapılarında olduğu gibi otobüs terminallerindeki dönüşümün de ilk adımı, belki de, toplumsal algının kırılması ile başlayabilir. “transfer merkezi” olarak isim değişikliğinin ötesinde bir dönüşüme gereksinim olduğu gözükmektedir. Bu öngörüyle tasarımın, çeşitlenen kentsel/kamusal programlar ile sadece yolcuların değil kentlilerin de daha çok vakit geçirebileceği sosyal ortamlar ile donatılması benimsenir. Tasarımda, sadece seyahat gereksinimi zamanlarında değil gündelik hayat kullanımlarında ve boş zaman etkinliklerinde de alanın çekim merkezi olabilmesi önemsenir. Sağlanan sosyal ortamın aynı zamanda çağdaş kent mekanları algısını ve kullanım pratiklerini güçlendireceği ve bu algıyı/pratikleri kendi dışına da aktaracağı beklenir.

Sokaklar

*Sokak/1 (Alt Zemin/19.50 Kotu)
Doğu ve batı yönlerindeki trafik yollarının altından geçerek çevre bağlantılarını alt geçiş ile transfer merkezine aktarır. Ayrıca yolların iki yakası için de yaya bağlantısı olanağı sunar. Bu geçişlerin yapı içine çıkması bağlantıları kent içi sokak alışkanlıklarına yakınlaştırır.

*Sokak/2 (Zemin/26.00 Kotu)
Doğu ve batı yollarını birbirine bağlayan bir yaya sokağı önerilir. Bu sokağın her iki yönden araç ile gelen yolcuların terminal bağlantısını sağlaması öngörülür. Ayrıca otobüs geliş-gidiş peronları ile açıktan bağlantı olanağı ve batı yolunda tasarlanan kent içi toplu taşıma otobüs durakları bağlantısını sağlar. Sokak batı yoluna taşınan bu toplu taşıma otobüs durakları ve doğu cephesinde önerilen bağımsız programları yapı içine taşıma işlevini de yüklenir.

Yapı bu açık sokaklar sayesinde sadece şehir içi veya şehirler arası aktarım merkezi değil çevre adaları da birbirine bağlayan bir aktarıcı olur.

*Sokak/3 (Ara Kat/22.75 Kotu)
Otomobil, taksi durakları ve otopark alt ve üst yaya sokaklarının arasındaki katta tasarlanan araç ve yaya bağlantı sokağından sağlanır. Bu üç sokak düşeyde paralel olarak yerleştirilen iç bahçeden birbirine aktarılır. İç bahçe aynı zamanda sokakları ana terminale bağlar.

Alanın güneyinde bulunan metro istasyonu ve yüksek hızlı tren istasyonu ile terminal binası +19.50 kotunda doğrudan birbirine bağlanır. Bu bağlantı transfer merkezini hızlı tren ve metro için de istasyon konumuna oturtur. Transfer merkezi aynı zamanda metro istasyonunun çevre ile bağlantısında da aktarım rolü üstlenir.

Genleştirilmiş ve Katmanlı Peyzaj

Genişletilmiş/genleştirilmiş ve katmanlı peyzaj çevreye ve yapının tamamına yedirilir.

Yatayda ve düşeyde sündürülerek genişleme öngörülür. Bu katmanlaşmanın yaratılan boşluklardan yapının tamamına bulaşması ve içinde erimesi, yok olması veya yapının kendisi olarak bütünleşmesi hedeflenir. Giden yolcu katı bir açık alan olarak düşey ve yatay peyzajın yoğunlaşarak buluştuğu ortam olarak giden-gelen yolcuya ve kentliye sunulur.

Avlular & Bahçeler

Giden yolcu peronlarının yer aldığı en üst kottaki (+32.00) bahçe, kent parkı görünümüne benzeşir ve yolculara bu deneyimi sunma işlevi üstlenir. Bu kat alt kotlardaki iç bahçeler ve şeffaf yüzeyli bekleme salonlarıyla birlikte giderek içine kapanan otobüs terminallerinin algısını yeniden dış mekan niteliğine kavuşturur. Bahçe/park açık hava müzesi olarak değerlendirilir. Ayrıca otobüslerin zehirli gaz salınımının zararlarını azaltmakta da katkı sağlar.

Ulaşım Müzesi

Ulaşım araçları, temalı heykel ve objeler yapının açık ve kapalı alanlarında sergilenir. Tüm yapı aynı zamanda bir ulaşım müzesi olarak işlev görür. Böylece kullanıcılara ulaşım araçları üzerinden tarihe bir yolculuk olanağı da sunulur.

Ulaşım müzesi sadece bilgilendirme odaklı düşünülmez. Farkındalık yaratma, ortak hafıza ve duygu paylaşımı odaklı, mütevazı, ancak tüm merkeze yayılan sergileme amacı benimsenir.

Kitaplık ve Okuma Alanları

Transfer merkezinin ulaşım dışı ziyaret ve kullanımlar ile sosyal bir merkeze dönüşmesi ve gündelik hayatın içinde de kendisini konumlandırabilmesi hedeflenir.

Bu programlar yapının ve çevresinin tamamına yatayda ve düşeyde sündürülerek yedirilir.

Sıfır Enerji

Avlular ve iç bahçeler yapının içine homojen olarak dağıtılır. Böylece ışık, doğal hava ve doğal ortamdan yapının her bölümü yararlanabilir ve her yerden hissedilebilir. Bu açık alanlar kentin iklimi göz önüne alındığında kullanıcılara tüm mevsimlerde yararlanılabilecek dış havaya açık olanaklar sunar.

Kaynakların doğru kullanılması, ekolojik çevre, doğal konfor ve yapının kendi tüketimini üretmesi hedeflenir. Bu düşünceyle; güneş panelleri, yağmur suyu kullanımı ve atıkların değerlendirilmesi önemsenir.

Sıfır enerji ve sıfır atık hedefiyle tasarım geliştirilir.

Yolcu transferi yanında sürdürülebilir ve ekolojik algı yaratma konusunda da aktarım işlevi görmesi önemsenir.