Katılımcı, “İzmir Elektrik Fabrikası Ne Olmak İster” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

Mimari Rapor

1) Proje Bölgesi Kentsel Gelişim ve Endüstrileşme Süreci

İzmir Alsancak liman arkası bölgesi İzmir’in merkezinde eski ve yeni kent merkezlerini birbirine bağlayan ayrıcalıklı bir konumdadır.

Liman arkası bölgesi bugünkü limana paralel olarak uzanan Liman Caddesi ve Şehitler Caddesi arasında kalan bölge olarak bilinmektedir.

Kuzeyinde Alsancak limanı, batısında Alsancak garı tesisleri ve demiryoluyla güneydoğusunda Meles çayı ve Mürsel Paşa bulvarı ile sınırlanan üçgen bir alandır. Liman, demir yolu hatları, çevre yolu ve viyadüklerle çevrelenmiş olan Alsancak liman arkası bölgesinde, Alsancak garı ve tekel yapılarıyla başlayan, Şehitler Caddesi boyunca ve derinliğinde devam eden alanda çeşitli ve nitelikli tarihi endüstri yapıları, depolar konut alanları ve çeşitli ticari yapılar bulunmaktadır.

19.yy’da depo ve üretim tesisleriyle gelişimi başlayan liman arkası bölgesi, İzmir’in ilk endüstri bölgesidir.

Bölgede büyük ölçekte, geniş araziler üzerinde kurulmuş olan havagazı fabrikası, elektrik fabrikası, şark sanayi ve Sümerbank basma işletmeleri ve daha küçük ölçekli tarihi yapılar yer almaktadır. Yakın zamana kadar bir endüstri merkezi olma özelliğini koruyan liman arkası bölgesi son yıllarda işlevini yitirmiş ve yer yer çöküntü alanlarına dönüşmeye başlamıştır.

2) Analiz ve Anafikir Kentsel Ölçekli Yaklaşım Kararları

İnceleme sonucunda;

sanayileşme ve sanayisizleşme süreçleri arasında sıkışmış kalmış endüstri arkeolojisi bölgesinde noktasal ölçekli dönüşüm kararlarının yeterli olmayacağı fark edilmiş, bu bağlamda elektrik fabrikasının geçmişteki birincil işlevi olan kente ve endüstri bölgesine enerji üretme işlevi yeniden işlevlendirme sürecinde elektrik fabrikasını sembolik olarak bir elektrik devresindeki üreteç olarak nitelendirmiş, bölgesel ölçekte diğer yapılarla birlikte bir dönüşüme yapı ve peyzaj olarak öncülük edecek bir kültür sanat fabrikası olarak bölgeye geri kazandırılmak istenmiştir.

Vaziyet planı kararları;

Fabrika yapısı çevresi geçmişten günümüze kadar geçirdiği değişim süreçleri ve günümüzdeki metruk ve harabe durumuyla birlikte düşünülmüş ve geçmişteki işleyiş kurgusuna referans verecek kamusal erişimi arttıracak ve kuzey cephesindeki araç trafiğine yeşil bariyer oluşturacak farklı kullanımlara ve sergilere imkan veren peyzaj düzenlemesi önerilmiştir.

Harabe haldeki ek santral yapısının izleri soyutlanarak çevredeki bacalar ve su kuleleriyle ilişkili olarak Tesla seyir kulesi önerilmiştir.

3) İç Mekan Kararları

Yapı ve çevresi için önerilen fonksiyonlarla birlikte yapı içerisinde de elektrik devresi sembolü mekan kurgusu ve ilişkisini yansıtmak için kullanılmıştır.

Bununla birlikte, yapıyı fiziksel olarak ikiye ayıran duvar elemanı ise endüstrinin gelişimi ve yapının kimliğini aktaracak sergi ile bu gelişim ve değişimlerin deneyimlendiği ve sanatsal üretimlerin yapıldığı atölye mekanlarını tanımlarken bu iki mekanı belirli kotlarda birbiriyle ilişkilendirecek şekilde ve ek strüktüre yönlendirme işlevinde kullanılmıştır.