Katılımcı, Kayseri Ticaret Odası Hizmet Binası Ulusal Mimari Fikir Yarışması

Alper Aksoy ve Serkan Karaaslan tarafından hazırlanan proje Kayseri Ticaret Odası Hizmet Binası Ulusal Mimari Fikir Yarışması'na katılan projeler arasında yer alıyordu.

Mimari Proje Raporu

GENEL YAKLAŞIM:

Kayseri, yüzyıllar boyunca birçok farklı medeniyette ticaretin merkezi olmuş, bu kültürün izlerini modern zamanlara kadar ulaştırarak Türkiye’nin ticaretteki marka şehri olmuştur.
Önerilen projede, Kayseri’nin, Dünya ticaret tarihinde çok önemli yeri bulunan Kaniş-Karum’dan itibaren günümüze kadar gelen, ticaretteki marka değerini ön plana çıkartmak hedeflenmiş, kent ile zeminde ve düşeyde görsel ve fiziksel etkileşim alanları oluşturulmaya çalışılmıştır. Projenin aynı zamanda, kentin ticarette Dünya’ya açılan bir penceresi olması amaçlanmıştır. Bu bağlamda çağdaşı yakalayan bir mimari dil ve tasarım kurgusu benimsenmiş, bununla birlikte Kayseri’nin ticaret kültürü ve tarihine de göndermeler yapılmıştır.

MİMARİ KURGU:

Mimari yaklaşım kurgulanırken proje alanı yerinde incelenmiş, arsanın kent ve yakın çevre ile ilişkisi irdelenmiştir. Şartnamede belirtilen program ve istenilenler; mevcut arsa durumu ve mekânların birbiriyle ve kentle ilişkisi en etkin şekilde projeye yansıtılmaya çalışılmıştır.
Proje alanının yerinde incelenmesi sonucu elde edilen çıkarımlar:

• Proje alanı önünden paralel geçen ve hızlı trafiğe sahip olan anayol, arsaya dik gelen yaya yaklaşımını önemli ölçüde engellemekte, proje alanı güneyde kalan yeşil alan ve kent dokusu ile doğrudan ilişki kuramamaktadır.
• Proje alanının arkasındaki tren yolu, arsanın kuzeydeki konut dokusu ile yaya yaklaşımını büyük ölçüde engellemektedir.
• Proje alanı yakın çevresinde yaya trafiği seyrek, araç trafiği yoğundur.
• Bina yakın çevresinde referans verilecek tarihi, kültürel bir yapı yoktur. Güney ve kuzeyinde konut bloğu, batısında otel konaklama, doğusunda ise benzin istasyonu bulunmaktadır. Ancak arsa alanı dikey yükselmede Erciyes dağı ile görsel ilişki kurmaktadır.
• Proje alanının yakın çevresinde yoğun ve yüksek yapılaşma olmadığı için güneş ışığından ve enerjisinden yüksek düzeyde faydalanabileceği tespit edilmiştir.

Kayseri kent gelişimi şehir ölçeğinde incelendiğinde, kentin Kuzeyde Ankara-Kayseri otoyolu ile Güneyde Sivas Caddesi otoyolu arasında, Doğu-Batı aksına paralel geliştiği analiz edilmiş, arsanın önünden geçen yolun da doğu batı aksında ilerlemesi, bu gelişim ve şehirlerarası ulaşım yönünün İpek Yolu aksında olması sebebiyle kentin modern zaman ticaret trafiğindeki önemini arttırdığı gözlemlenmiştir.
Bu bağlamda arsanın kuzey ve güney yakın çevre analizi temel alınarak proje araç ve yaya trafiğine (doğu batı aksına) paralel oturmuş, binanın kent ile ilişkisi yatayda kurgulanmıştır. Proje alanı önünde kamusal alan yaratılarak yayalar için bir çekim alanı oluşturulmaya çalışılmış, şartname programı ve mekansal kurgu bağlamında projenin ana kararları alınmıştır.
Sonucunda ise projenin temel tasar kurgusu “Kent ile ilişki kuran atriumun; hizmet, idari ve ortak alanları birbirine bağlaması” şeklinde oluşturularak, “katılımcı ve şeffaf yönetimi destekleyici” tasarım konsepti benimsenmiştir.

MİMARİ PLANLAMA:

Fuaye ve atrium: Projenin merkezinde yer alan, ana girişi tanımlayan fuaye atriumun bir uzantısı olarak sergi salonu işlevini tanımlamakta, bina boyunca bir boşluk olarak yükselmektedir. Doğal aydınlatmaya sahip, galerili ve iç bahçeli atrium projenin omurgasını oluşturmakta olup birimleri birbirine bağlamaktadır. Bina yaklaşımında fuaye, üyeler için ana girişi tanımlarken, personel girişi ayrı konumlandırılarak atriumun batı kanadından sağlanmıştır.
Hizmet birimleri: Üyeler tarafından yoğun kullanıma sahip hizmet birimleri Zemin ve 1. Katta yer almakta, bekleme salonu ve ofisler atrium ile doğrudan ilişki kurmaktadır. Hizmet birimlerinin idari birimlerle ilişkisi atriuma takılı merdiven ve asansörler ile düşeyde sağlanmaktadır.

İdari birimler: Üyeler tarafından daha seyrek kullanıma sahip idari birimler 2. ve 3. Katta yer almaktadır. İlgili katlardaki ilgili idari birimlerin meclis salonu, meclis başkanlığı ve başkanlıkla ilişkisi yatay sirkülasyon ile direkt sağlanmaktadır.
Başkanlık: Başkanlık makamına ulaşım, ana girişin hemen yanındaki protokol girişinden sağlanmaktadır. Başkan, başkanlık katına düşey sirkülasyon ile direkt ulaşabilmektedir. Başkanlık girişi ve başkanlık katı; vali, milletvekilleri, uluslararası heyetler ve bakanların ziyaretlerine uygun protokol nizamlarına göre tasarlanmaya çalışılmıştır.

Ticaret odası başkanı; başkanlık holünü kullanarak direkt meclis salonu fuayesine, toplantı salonu fuayesine ve restorana ulaşım sağlayabilmektedir. Bu ulaşım düşey sirkülasyon ile gerçekleşmektedir.
Ayrıca başkanlık, 2. Kattaki meclis başkanlığı ve VIP teras ile de düşeyde doğrudan ilişki kurmakta ve başkan makam odası cephede manzaraya hakim alandan Erciyes Dağı ile görsel temas sağlamaktadır.
Meclis ve toplantı salonu: Toplantı salonuna bina ana giriş fuayesinden ve dışarıdan kullanılabilen kendi girişinden erişilebilmektedir. Meclis salonuna ise zemin katta dışarıdan kullanılabilen kendi fuayesinden ve 1. ve 2. Kat atriumdan erişilebilmektedir. Zemin katta meclis ve toplantı odası aynı fuayeyi paylaşmış olup bu alan sergi salonu şeklinde de dışarıdan kullanılabilmektedir.

Meclis salonu, toplantı salonu ve restoran kendi içinde bir biri ile yakın ilişki kuracak şekilde tasarlanmış, zemin kat fuaye; restoran ile ilişkilendirilmiştir.
Bu sayede özel kutlama, tören ve benzeri büyük etkinliklerde toplantı salonu ve meclis fuayesi restoran ile birlikte kullanılarak kalabalık etkinliklere olanak sağlanması amaçlanmıştır.
Meclisin 400 kişilik olduğu düşünüldüğünde etkin görüş açısı oluşturmak için mekan; oditoryum düzeni şeklinde tasarlanmıştır. Bu sayede dışarıdan yüksek katılımlı konferanslara olanak sağlanması da hedeflenmiştir.
Meclis; meclis başkanı, ilgili idari birimler ve KTO başkanı ile yatay ve düşey sirkülasyon ile ilişki kurabilmekte, meclis üyeleri zemin kat meclis fuayesindeki dikey sirkülasyon ile direkt meclis salonuna girebilmekte, meclis başkanı bu dikey sirkülasyonu kullanarak meclis başkanlığı katına doğrudan ulaşabilmektedir.

Restoran: Zemin kat ve 1. Kattan personel ve üyeler tarafından kolayca ulaşılabilen restoran, dışarıdan kullanım ve kutlama gibi etkinliklere olanak sağlayabilecek ve ticaret odası binasından bağımsız çalışabilecek şekilde de kurgulanmış, 1. Katta galerili asma kat tasarlanmış, mutfak ve depo bodruma yerleştirilmiştir.

Restorana ulaşım ve servis girişi imar planında yer alan tali yol ile sağlanmış, cephesi Erciyes Dağ manzarasına göre konumlandırılmıştır. Açık hava toplantılarına olanak sağlaması açısından restoranın hemen önünde havuzlu bir alan kurgulanmıştır. Restoran, ihtiyaç duyulduğu takdirde dışarıdan gelecek yüksek katılımlı etkinler için; meclis ve toplantı salonu fuayesi ile düzayak ilişkilendirilmiştir. KTO başkanı restorana düşey sirkülasyon ile direkt erişebilmektedir.
Yemekhane: Restorandan bağımsız işletilebilecek şekilde, hizmet ve idari birimler ile ilişkili olarak 3. Katta konumlandırılmıştır. Erciyes manzarasına sahip teras ile de ilişkilendirilen yemekhaneye servis girişi kuzey cephedeki düşey sirkülasyon ile direkt olarak sağlanmaktadır.

Ekoloji ve sürdürülebilirlik

Arazinin karasal iklim bölgesinde bulunması ve yapının yoğun kullanımı mimari tasarımı doğrudan etkilemektedir. Ayrıca projenin bulunduğu bölgede güneşli gün sayısının çok olması tasarım da enerji etkin kullanımında düşünülen etmenler arasındadır. Bu bağlamda yoğun kullanıma sahip birimler güneye yönlendirilerek güneşten maximum seviyede faydalanmak amaçlanmıştır. Enerji etkinlik düşünülerek tasarlanan çatılarda oluşturulan sarnıçlarla da yağmur suyu geri dönüşüm uygulaması ile peyzaj alanlarının sulanması, yapı içi yangın söndürme sistemlerinde ve ıslak hacimlerde ikincil ihtiyaçlar için kullanımı olarak düşünülmüştür. Proje genelinde cephe yaklaşımında seçilen termal ve geri dönüşümlü malzemeler ile ekolojiye destek verilmek istenmiştir. Bütünsel yaklaşımda proje yönelim yönü olarak mikroklimatik özellik taşımakta ve bu bağlamda proje genelinde doğal ventülasyon oluşturulması düşünülmüştür. Proje bölgesinin karasal iklim alanın da bulunması sebebiyle çatılar çift cidarlı olarak tasarlanmış sıcak günlerde sürekli ve doğal bir iklimlendirilme sağlanması istenilmiştir. Bu bağlamda kirli havanın ve temiz havanın devinimi sağlanmış olup aktif soğutma sisteminde ekonomik katkı elde etmek amaçlanmıştır.

Sonuç ve Öneriler: Proje alanının kuzeyinde yer alan rezerv alan gelecekte “gelişim alanı” olarak düşünülmüş, Şartname ve soru cevaplar referans alınarak rezerv alan için her hangi bir yapılaşma veya rekreasyon alanı önerilmemiştir. Yakın çevre analizleri sonucunda kuzeydeki konut dokusu ile proje alanı arasında kalan tren yolu dikey yaya sirkülasyonunu zayıflatmaktadır. Gelecekte tren yolunun kaldırılabilecek olması ile rezerv alan rekreasyon alanına dönüşerek yapının kentin kuzeyi ile ilişkisi güçlendirilebilir.Güneyde yer alan anayola, bina ana giriş aksı referans alınarak yapılacak bir üst geçit önerilmekte, böylece proje alanı ile yeşil alan ve kent dokusu arasındaki yaya ilişkisi güçlendirilmiş olacaktır.