Katılımcı, Kepez Belediyesi Odak Yapı Fikir Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

BİRLİK ÇADIRI

Yarışma şartnamesinin kapsamı ve hedeflenen vizyondan yola çıkıldığında, tarafımızca sunulan bu projenin kültürel niteliği ve toplumdaki etkileşimi kapsam içerisinde ağır basmaktadır. Önemsenen bu kültürel değerin tüm Antalya halkı ve dışarıdan gelen ziyaretçiler ile uzaktan etkileşim sağlaması, Antalya ve Kepez’e has güçlü bir değer oluşturması, özgün bir hikâye anlatabilmesi, turizmi Kepez’in kalbine çekmesi ve halk tarafından kucaklanıp, çok etkinlikli bir kamusal alan halinde gerçekleşmesi projenin ana fikri ve hedefidir.

Projenin kapsamı çok katmanlı olup, kültürel değer olarak “SİMGESEL”, işlev ve kentte olan fiziki bağlantısı bakımından “KENTSEL”, kullanım ve etkinlikler bakımından “PROGRAMSAL”, yapısal ve bitkisel peyzaj kararları bakımından “PEYZAJ”, mühendislik ve enerji verimliğini içeren raporlar “YAPI FİZİĞİ” olarak, toplam beş ana madde altında toparlanmıştır.

SİMGESEL ANA FİKİR

Kepez’i, hatta gönüller isterse Antalya’yı temsil etmesi hedeflenen “Odak Yapı”nın Mazı Dağı tepesindeki konumu, tüm körfez boyunca denizden görülebildiği gibi; Burdur, Kemer ve Alanya istikametinden Antalya’ya girişi sağlanan üç ana çevre-otoyolu üzerinden görülebilme potansiyeli sayesinde, Odak Yapı bu noktalardan itibaren kentliyi karşılamaya ve ilgisini üzerine çekmeye başlamaktadır. 77m yükseklik ile 137m çapındaki izdüşümün sağladığı heybetli görüntüsü, özgün tasarımı, kentin kültürel geçmişini ve güncel nüfus dokusunu yansıtmakta olup, Kepez kenti ve hatta Antalya’nın kimliği ile özdeşleşerek yeni bir imge olarak karşımıza çıkmaktadır.

Antalya bölgesi iklimsel koşulları ve toplumsal değerleri itibariyle, Yörük kültüründen gelen alışkanlıklarını muhafaza etmiş, bugün dahi kışları Ova’da, yazları Oba’da (Yayla’da) olmayı tercih etmekte, Yörük kültürünü sevmekte ve en önemlisi sahip çıkmaktadır. Başka açıdan bakıldığında Antalya’nın günümüzde en çok göç alan şehirlerinden olmasının ve Türkiye’nin her bölgesinden ve hatta farklı ülkelerden gelen insanların yerleşme tercihi olmasının, Antalya’mızı metaforik ve çağdaş anlamda da olsa halen Yörük kültürüne sahip bir kent haline getirdiği varsayılarak; tasarım “YÖRÜK KÜLTÜRÜ” ile bağdaştırılarak gerçekleştirilmiştir. Öyle ki; yapı adeta herkesi kucaklamakta ve toplumun her kesiminin birleştirerek aynı çerçeve içerisinde yerleşik kültüre sahip olabildiğini göstermektedir. Herkes Antalyalı, Antalya herkesin yerleşik kültüre sahip olabildiği memleke(n)ti…

Bu bağlamda, “SİMGESEL” değer Yörük kültürünün en temel ögesi olan “ÇADIR” ile yeniden bağdaştırılarak form kazanmaya başlamaktadır. Ana taşıyıcıların çatılmasıyla oluşan ve toplumun temel birliği olan aileyi bir çatı altında barındırarak koruma işlevini üstlenen çadır, bu sefer sadece daha büyük ve metaforik bir boyutta önümüze çıkmaktadır. Bilinçli bir şekilde “7” mesnet noktası üzerinden zemine oturması ve “7” farklı renk ile bezenmesi, Türkiye’nin yedi bölgesini ve onların bir bütün halinde yükselerek birleştiğini temsil etmektedir. Çadır formunun üzerindeki dokunmuş mozaik desen farklı kültürlerin ve bireylerin oluşturduğu çeşitliliği ve birliği yansıtmaktadır. Antalya Türkiye’nin ve dünyanın her yerinden gelen vatandaşları kucaklamaktadır.

Mozaik desen bireyselliği ve kültürel farklılıkların bir arada uyumlu bir şekilde yerleşebildiğini ima ederken, Form ise kültürel geçmişimize, özümüze, Yörük kültürümüze vurgu yapmaktadır. Yöresel değerleri çağdaş bir dil ile öne çıkaran Odak Yapı, halkın kabulü olduktan sonra ve gönüller isterse “BİRLİK ÇADIRI” olarak anılmaya başlanabilir.

Birlik Çadırı, bizi bir araya tek bir noktada toplamaktadır. Her açıdan farklı görünüme sahip yapı, Yörük şenliklerini andıran cıvıl cıvıl renkleri ve parıltısıyla ilgiyi sürekli kılmakta, uzaktan dahi kendisine çekmektedir. Yaklaştıkça farklılıklarını ve gizemini açmaya başlayan yapı, varıldığında rüzgârı geçiren perfore heybeti altında bize Antalya manzarasını mekânsal bir görsel şölen halinde sunmaktadır. Artık tepesine çıkıp Antalya’yı 360 dereceden seyretme sırası gelmiştir.

Yapı, 7 adet çelik makasın çatılarak basınç çemberinde birleşmesi ve aralarına CNC kesim çelik yapım profillerinden oluşan çerçeve karkasların yerleşmesiyle oluşmaktadır. Üzerindeki parıltı ve renk oyunları, ekonomik ve basitçe 12-15cm çapındaki renkli reflektörlerin karkas üzerinde bezenmesi ile elde edilmektedir. Ancak bu reflektörler yerine, ekonomik boyutu yükseltmeyi göze alınarak, yapı bezemesi hatta yapının ihtiyacından fazla elektrik üretebilecek güneş kolektörleri halinde de gerçekleştirilebilinir.

Birlik Çadırı, Mozaik desenin yük aktarımında sağladığı verimlilik, montaj sürecini kısaltan çerçeve yapım sistemi, bilgisayar destekli ebatlama ve analiz teknikleri gibi akılcı çözümler sayesinde, yapıdaki farklı ebatları dahi, kolay, hızlı ve ekonomik bir şekilde imal ve montaj edilebilecek şekilde tasarlanmıştır. Yapı tekniği ve statiği konusunda detaylı bilgi ve rapor “YAPI FİZİĞİ” maddesi altında belirtilmiştir.

KENTSEL KARARLAR

Proje alanının çevresi henüz tam yapılaşmamış, tabii ve güvensiz bir haldedir. Bu sebeple çevredeki yapılaşma süreci gelişip kentleşme sağlanana kadar, alana her yerden giriş imkânı veren bir kent parkından çok, kapı ve duvarlar ile güvenliği sağlanabilen korunaklı bir park olarak düşünülmektedir. Düşünülen duvarlar uzun vadede, kentsel oluşumun tamamlaması ile beraber tekrar irdelenerek kaldırılabileceği ve kamusal alana giriş imkânının esnekleşebileceği şimdiden öngörülebilir. Bu sebeple, tüm giriş ve ulaşım ağı ileride kent gelişimi ile beraber düzenlemeye imkan sağlayacak şekilde düşünülmüş, ileriki yıllarda dahi yaya ve araç trafiği için ilave giriş noktaların oluşabilmesine imkan sağlayacak bir altyapı tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, alan içerisindeki yer seçimleri ve ulaşım aksları şehircilik nizamlarına aykırı düşmeden, şartname ile beraberinde verilen imar plan notları, parselasyon ve yollarına bağlı kalaraktan tekrar ele alınmıştır.

Kentsel kararlar, Odak Yapının heybetli görüntüsünü körfez boyunca gösterebilecek, yaya ve sınırlı araç trafiğinin arazi topoğrafyası üzerinde rahatça gerçekleştirebilecek şekilde verilmiş olup, imar planında verilen yol genişlikleri ve güzergâhlarında asgari değişikliklere gidilmiştir. Güney ve Kuzey olmak üzere ikisi otomobil girişine müsait, toplam beş adet kapı üzerinden alana giriş sağlanmış olup, ilk etapta alanın güvenliği ve park içerisindeki araç trafiğinin kontrol altında tutulabilmesi önemsenmiştir. Araçlar genel olarak iki ana kapı arasındaki çift yönlü geçişe imkân veren ana yolda park imkanı bularak alana varış yapabildiği gibi, tek yönlü servis yolu üzerinden yamacın kenarlarında bulunan manzaralı yeme-içme ünitelerine ulaşabilmektedirler. Yeme içme ünitelerine ulaşım sağlayan yolların, üzerinde park imkanı sağlanarak, yayaya rahatsızlık vermeden sürücüleri yavaş gitmeyi zorlayan genişlikte olması ve kilit taşı benzeri malzeme ile döşenmesi öngörülmüştür. Ana kapılar arasındaki ana arter ise çift yönlü harekete ve yol boyunca park etmeye imkân sağlamaktadır. Ayrıca Güney kapısı yakınlarında ayrı bir otopark alanı düzenlenmiş olup toplam 273 araçlık ve 12 otobüslük otopark kapasitesine ulaşılmıştır. Araç trafiği bilinçli olarak sınırlandırılarak, parkın genel huzuru ve gezi deneyimi muhafaza edilmiştir.

Güney kapısı üzerinde, toplu taşıma araçlarının ve turistik tur otobüslerinin duraklayabilmesini sağlayan geniş bir alan düşünülmüş olup, günlük olarak alanı ve Birlik Çadırı’nı ziyaret edecek olan yoğunluğun bu alanda düzende tutulması planlamıştır.

PROGRAM

Şartnamede belirtilen ve lejant plan notlarına göre müsaade edilen toplam K.A.K.S alanları doğrudan brüt inşaat alanı olarak ele alınıp, yönetmeliğe ve şartnamede belirtilen alan ve yükseklik sınırlamalarına doğrudan uyulmuştur. Toplam 6346m2 kapalı brüt alanı kapsayan programın 4800m2’si Birlik Çadırı ile bütünleşen Odak Yapı grubuna 1546m2’si parkın belirli noktalarında konumlanmış restoran ve büfelerden oluşan Hizmet Üniteleri’ne ait olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Odak Yapı grubu, zemin katta açık bir “Meydan” üzerinden birbiri ile ilişki sağlayan, ancak birbirinden bağımsız yapılar halinde tasarlanmış olup, beşi zeminde peyzaj ile bütünleşen tek katlı binalar halinde, biri Birlik Çadırı’nın kendisi olmak üzere toplam altı bölümden oluşmaktadır. Bölümler sıralandığında; 1400m2 750 kişilik çok amaçlı konferans ve düğün salonunu, 500m2 sergi salonunu, 300m2 mescid, 1060m2 çarşı, 140m2 idari işler ve 1400m2 ise Birlik Çadırı’nın tepesinde asansörle ulaşılan seyir terası katları için ayrılmıştır.

Kase şeklindeki doğal topoğrafyadan yararlanarak, harfiyat ihtiyacı olmaksızın asgari düzeyde, hızlı ve basit çelik imalat yöntemleri ile sanki araziye gömülmüş gibi konumlandırılan Odak Yapı grubu; bitkilendirilmiş çatısı, kütlesel ve cephesel tasarımı sayesinde peyzaj ile bütünleşmekte ve doğal yeşil alan işgalini asgari orana indirmektedir. Ayrıca çatı yüzeylerinin gezilebilir olması, Birlik Çadırı’nın altında farklı perspektiflere imkan sağlayarak, seyir deneyimine çeşitlilik kazandırmaktadır.

Farklılıklarla zenginleşen Program, genel olarak Odak Yapı’ya ziyaret etme çeşitliliği ve 24 saat canlılığı alana çekebilecek potansiyeli kazandırmaktadır. Özellikle çarşının varlığı ve düğün organizasyonlarına ev sahipliği yapabilme kapasitesi, akşam saatlerini hareketlendirecek, ışıl ışıl olan Birlik Çadırı’nın altında ayrı bir cazibe merkezi oluşumu öngörülmektedir. Gölgelikli bekleme alanları, Çarşı ve mescit gibi kültürel kullanılmaların da mekânsal güçleri önemsenerek dahil edilen birimler ile, külliye mantığına benzer bir yapı grubu ile bütünleşen Birlik Çadırı, kültürümüzü dışından yansıttığı gibi kendi içerisinde de yaşatmaktadır.

Birlik Çadırı’nın birleşim noktasına ulaşıldığında biri açık biri ise kapalı olmak üzere toplam 370 kişilik iki adet seyir terası bulunmaktadır. 12 ay boyunca kullanım olanağı sağlamak için kapalı ve açık olarak ikiye ayrılmıştır. Bu iki teras 360 derece panoromik görüş açısıyla Alanya’dan Kemer’e kadar ulaşan Akdeniz sahilinin ve Akseki’den Elmalı’ya ulaşan Toroslar’ın eşsiz manzarasını ziyaretçilere sunmaktadır. Ayrıca bu manzara eşliğinde yeme ve içme olanağı sağlayan seyir kafetaryası ise kapalı seyir terasının bir alt katında tasarlanmıştır. Bu katlara ulaşım için 3 adet panorama asansör kullanılmıştır. Bu asnsörlere üst katlara ulaşırken seyir keyfi başlamakta ve bunun yanında Brlik Çadırı’nın detayları da gözlemlenebilmektedir.

Parkın belirli noktalarında konumlanmış 167m2 alana sahip toplam 9 adet restoran ve 10 adet 8,8m2’lik büfe, hem otonom güvenliğini sağlamakta, hem de parkın canlılığını 24 saate yaymaktadır. Özellikle Antalya şehrine ve körfezine açılan manzara ile zenginleşen yeme-içme birimleri, alanın bakımı ve işletmesi için önemli gelir kaynağı ve kent halkının sosyal gereksinimlerini karşılaması açısından önem arz etmektedir. Kütlesel ve cephesel tasarımı peyzaj ile bütünleşen hizmet birimleri, arazi tahribatını en aza indirgeyecek şekilde konumlanarak serpiştirilmiş olup, arka bandından manzara görüntüsüne engel teşkil etmeyecek ve bitkilendirilmiş çatı örtüsü ile adeta peyzajın içinde gömülmüş gibi konumlandırılmıştır.

PEYZAJ

Proje kapsamındaki bu alan, yeni yapılaşma süreci içerisinde bulunan Mazı Dağı bölgesinin yeşil alan ihtiyacını karşılamak, kullanıcıların kaliteli vakit geçirebileceği, hatta tüm Antalya’ya hitap edebileceği, farkındalık yaratan ve eylem halinde gerçekleşen yeni bir kamusal alan olarak ele alınmıştır. Toplam 153.534m2 olan proje arazisi, güney doğusunda 61.000 m2 ‘lik “Seyir Alanı”, kuzey-batısında 67.000 m2 ‘lik “Mesire Alanı” ve birlik çadırının yakın çevresini kapsayan 25.534 m2’lik “Odak Yapı Alanı” olarak üç kısımda planlanmıştır. Kulanım şekileri ve yapısal / bitkisel peyzaj oranları ile farklılık gösteren bu üç alan, birbirine bağlı ve gerekli ölçüde mesafeli tasarlanmıştır.

Genel anlamda, dolaşım yolları ve bitkilendirme şekilleri, topoğrafyanın doğal eğimi ve doğal maki bitki örtüsüne uyum sağlanarak kurgulanmıştır. Özellikle seyir bandı ve mesire alanında çim alanı oluşturma ve ağaçlandırma oranları asgari düzeyde tutularak sade çözümler ile arazi kimliğini koruyan, renkli ve gölgeli bir peyzaj tutumu önerilmektedir.

Arazi topoğrafyasında yüzeye yakın kayaçlar tespit edilmiştir. Oluşturulacak silüet için, araziye müdahalenin minimum düzeyde tutulacağı düşünüldüğünde, daha önce kullanılmış yollar (örn. Keçi patikaları vs.) ve yumuşak zeminler üzerinde yaya yollarının güzergahları belirlenmiştir.

Sportif aktivitelere (dağ yürüyüşü, tırmanma duvarları, macera parkuru, paintball vs.), dinlenmeye ve piknik yapmaya imkan sağlayan 67.000 m2 ‘lik mesire alanında; mevcut bitki örtüsü yüksekliği insan ölçeğine göre düşük kaldığından, çeşitli herdemyeşiller (Örn: Cupressus sempervirens pyramidalis) ile üçüncü boyuttaki algı dengelenmektedir. Maki bitki örtüsünün baskın koyu yeşil tonlarına zıtlık sağlayacak kırmızı, pembe ve mor tonlarına sahip Cercis siliquastrum (Erguvan), Pennisetum rubrum/orientale, Gaura lindheimeri ve Lavandula angustifolia (Lavanta) bitkileri seçilmiştir. Koku ve görsel özellikleri bakımından peyzaj örtüsüne renk getiren bu seçimler, aynı zamanda yer örtücü özellikleri sayesinde çimlendirmeyi de asgari düzeyde kalmasını sağlamaktadır. Topoğrafyanın kuzeybatısında tespit edilen çukurluk, su öğesi kullanımı için uygun görülüp, alana doğallık ve hayat katmak için oluşturulmuştur. Doğal dere taşları ve kayalar ile kompozisyon oluşturularak doğala en yakın manzara yakalanabilir. Yapay gölün merkezinde su gösterisi için gayzerler-nüzuller ve aydınlatmalar yerleştirilerek estetik açıdan alternatif sağlanabilir.

Odak yapı alanında bulunan otoparklar için, top akasya (Robinia pseudoecaccia umbracuifera), yalancı karabiber (Schinus molle) ağaçları tercih edilmiştir. Akdeniz bitki örtüsü için ideal olan bu ağaçlar, yaya sirkülasyonlarında gölge ihtiyacı olan bölgelerde de kullanılması düşünülmektedir.

Kullanılan bitkilerin yüksekliği önem arz etmekte olup, birlik çadırı yapısının yükseklik algısını bozmayacak türden seçimler ile desteklenmiştir. Odak yapı grubu bölgesindeki yapısal peyzaj yoğunluğu içerisinde saksı çözümleri, gölgelikli görsel fayda sağlayacak ve alana doğallık katacaktır.

Seyir alanında tasarlanan restoran çevreleri için özel peyzaj düzenlemesi düşünülmektedir. Terasların alt çevresinde daha çok otsu, kısa boylu ve renkli bitkiler seçimleri ile restoranların manzara hakimiyetinin ve sadeliğinin korunması sağlanmıştır. Eğimli yüzeye daha çok sahip olan seyir alanında, toprak dolgu ve taş-çakıl kullanımları için, çim tutucular- geogrid sistemleri ile istenilen yüzey dokusu yakalanabilir.

Malzeme seçimleri tamamen doğal materyaller üzerine kurgulanmış olup, arazideki doğal doku, yapısal materyallere göre daha baskın konumdadır. Sonuç olarak hedeflenen doğal malzeme seçimi ile odak yapı etrafı için “ekolojik çözüm” ilkesi sağlanmıştır.

YAPI FİZİĞİ

Birlik Çadırı’nın statik hesaplaması çevredeki yerleşim yerlerinin zemin etütleri incelenerek yapılmıştır. Büyük oranda kendi yapısal ağırlığı ile yüklenen yapıda, seyir terasında gerçekleşen hareketli yükler, rüzgâr yükü ve deprem anındaki davranışlar hesaplamaya dahil edilerek, tasarım verimli hale getirilmiş, deprem anında dahi yapının stabilitesi sağlanmıştır. Yapının boyutu göz önünde alındığında, oturacağı alandaki kesin zemin raporunun netleşmesiyle optimum revizeler ile kolayca çözülebilecek durumdadır.

Yapı, 7 adet çelik makasın çatılarak 77m yüksekliğindeki çok parçalı basınç çemberi ve çelik kafesten oluşan yapı çekirdeğinin birleşmesiyle taşıtılmaktadır. Basınç çemberinde birleşen ana taşıyıcılar (çelik makas kiriş) 50cm çapında 5 adet boru profilin makas kirişler halinde rijitlik kazanarak yapının her yönde mukavemeti sağlanmakta olup, zemine oturumu betonarme kazıklarla güçlendirilmiş betonarme tekil temeller ile gerçekleştirilebilmektedir. Tüm çelik makas kirişlerin yangın dayanımına sahip yalıtım malzemesi ile bütünleşen kompozit metal paneller ile kaplanılması öngörülmektedir.

Ana taşıyıcıların üzerinde, CNC kesim “U” çelik yapım profillerinden oluşan çerçeve karkaslar yükleri ana taşıyıcılara aktarmakta, kesit boyutları 50*150cm ve 70*150cm olup, açıklıkları ise 4-9m arasında değişkenlik gösteren bu profiller 2*12m boyutlarındaki sac levhalardan Antalya Bölge Sanayisi’nden kolayca elde edilebilmektedir. Kesit boyutları seçilirken yapı elemanların atalet yarıçapları dikkate alınmış olup, plaka boyutlarına uygun ölçüler seçilerek plaka zayiattı önlenmesi şimdiden planlanmıştır. Farklı ebatlardaki CNC kesim “U” çelik yapım profillerin çerçeveler halinde birleşmesi, yerindeki montaj sürecini hızlandırmakta ve projenin uygulama safhasında ekonomik boyuta katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda, karkasın kesit ve açıklıkları bu kriter de dikkate alındığında, görselliğin muhafaza edilerek uygun bir değere ulaşması sağlanabilmektedir.

Toplam çelik malzemesinin 2.200-2.700 ton olan Birlik Çadırı’nın piyasa birim fiyatlarına göre yaklaşık maliyeti 10.7 milyon Türk Lirası olarak öngörülmektedir. Yapı üzerindeki parıltı ve renk oyunları, ekonomik ve basitçe 12-15cm çapındaki renkli reflektörlerin karkasa üzerinde bezenmesi ile elde edilmektedir. Ancak bu reflektörler yerine, ekonomik boyutu yükseltmeyi göze alınarak, yapının ihtiyacından fazla elektrik üretebilecek güneş kolektörleri halinde de gerçekleştirilebilinir.

Birlik Çadırı, Mozaik desenin yük aktarımında sağladığı verimlilik, montaj sürecini kısaltan çerçeve yapım sistemi ve dijital teknikler gibi akılcı çözümler sayesinde, yapıdaki farklı ebatları dahi, kolay, hızlı ve ekonomik bir şekilde imal ve montaj edilebilecek şekilde tasarlanmıştır.