Katılımcı (MEES Mimarlık), Evka 3 Sosyal Merkez ve Aktarma İstasyonu Yarışması

PROJE RAPORU

DÜŞÜNSEL YAKLAŞIM

1. Katılımcı İnsan

Kentsel kurgu, yaşantıyı şekillendiren temel bağlar arasındadır; bireylerin kent yaşamına katılabilmesi ve bu yaşantının sosyal açıdan zengin bir kentsel yaşantıya dönüşebilmesi, kentsel bağlam ile alt mekansal bağlamların birlikteliği ile mümkün olur. “Kamusal İnsan”ın varlığı kentin bu alt bağlamlarla olan ilişkisel bütünlüğüne bağlıdır.

Günümüzde kentler adeta araca/otomobile terk edilmiş ve kent örüntüsü, otoyollar temelinde kurgulanmaya başlanmıştır. İnsanı odağa almayan bu tür yaklaşımlar sonucu birey bir kentsel kullanıcı/ kentsel deneyimleyen olmaktan uzaklaşmaktadır. Bu durum ise insanın kent yaşantısındaki rolünü, katılımcı olmak yerine kentin yollarından “gelip geçen” olmaya dönüştürmektedir.

2. “Yaya” / “Bisikletli” Olarak İnsan (Deneyimleyen İnsan)

Kentsel yaşantı, insanın kente dokunması ile mümkündür. Bu bağlamda kenti en iyi deneyimleme biçimi olan “yaya” / “bisikletli” kullanıcı profillerine önem verilmelidir.

Kamusal yaşantının zenginliği ve kent hayatının canlılığı “yaya” ya da “bisikletli”nin kenti deneyimleyebilme ve kente temas edebilme/ sızabilme yetisine bağlıdır. Bu bağlamda, yayalara öncelik verilmeli ve üst ölçek kentsel kararlar ile alt mekansal kararlar, bütünlük ve süreklilik içerisinde olmalı; kent, sosyal yaşantıya kazandırılmalıdır.

KENTSEL OKUMA

1. Kent Ölçeğinde Projenin Anlamı

Tasarım alanı, İzmir kenti, Bornova İlçe sınırları – Evka 3 bölgesinde yer almaktadır. “Evka”lar; ev kazandırma projesi olarak, toplu konut üretmek amacıyla, kent merkezinin dışında kalan bölgelerde ana merkezin yükünü azaltmak için kurulan “uydukent” mantığıyla tasarlanmıştır. Ancak mevcut Evka 3 bölgesinde, “Bahçeşehir” (Garden City) planlama anlayışında olduğu gibi alt merkezler ve kamusal yeşil alanların birlikteliğinin olduğu sosyal ve katılımcı bir planlanma oluşamamaktadır.

Kent makroformu incelendiğinde, kuzeyde İzmir kentinin giriş noktası konumunda olan Evka 3 bölgesi, mevcut potansiyelini kullanamamakta, sosyal alt merkezler ve kamusal yeşil alan sürekliliğine ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda oluşturulacak sosyal alt merkez, kamusal yeşil alanlar ve “yaya/ bisiklet” sürekliliği ile kentin merkezcil dengesinin sağlanması ve zengin bir kentsel yaşantı ortamının oluşturulması amaçlanmaktadır.

2. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Bütünsel Ele Alınışı

Proje alanı, batıda İzmir – İstanbul otoyol bağlantısı olan İstanbul Caddesi ile doğuda Cengizhan Caddesi, kuzey aksında konut ve okul, güneyde ise metro meydanı ile sınırlandırılan bölgede konumlanmaktadır.

+51.50 kotundaki İstanbul Caddesi ve bu caddenin arka bölgesi boyunca Bornova’nın yoğun konut bölgesi genişlemektedir. +47.00 kotundaki Cengizhan Caddesi yönünde ise metro istasyonları güzergahları ile Ege Üniversitesi kampüsü ve üniversite lojmanları yer almaktadır. Bu iki cadde arasındaki kot farkı, tasarım alanının mevcut topografyasını etkilemektedir. Bu durum tasarım alanının, Bornova yoğun konut bölgesiyle olan iletişimini koparmaktadır. Ayrıca Manisa’dan günübirlik gelen-giden öğrenci ve çalışanlar için bu cadde, aktarma bölgesi olduğu için de ayrıca önem teşkil etmektedir.

Bu bağlamda tasarım alanında bu iki kotu birbirine bağlayan ve kamusal bir platform görevi gören alt ve üst kamusal zeminler oluşturulmuştur. +51.50 kotunda bulunan İstanbul Caddesi yanında seyreden yeşil alan/parkında tasarım alanına yine bu kotta dahil edilerek, +47.00 kotunda da sürekliliğinin sağlanması ve mevcut metro istasyonu zemininin de tasarıma katılarak, kamusal yeşil bir platform – meydan olarak niteliği arttırılarak kentsel yaşantıya katılması sağlanmıştır.

Mevcutta salt bir aktarma istasyonu olarak kullanılan tasarım alanı, sosyal merkez, eğitim merkezi, çarşı ve aktarma merkezi, fonksiyonlarını barındırmaktadır. Bu anlamda karma bir yapı olmakla birlikte kentsel kurguda da söz sahibi olma potansiyeli barındırmaktadır.

Gelecek kurgusunda, Cengizhan Caddesi boyunca tasarlanılması planlanan bisiklet yolları, tasarımda, metro meydanı ve kamusal üst ve alt platformlardan farklı kotlarda bisikletli ulaşımı tasarlanmıştır. Ayrıca gelecek senaryosunda, 2 ve 3 nolu arazilerde planlanması öngörülen işlevlerinde, tasarım alanıyla olan sürekliliği, İstanbul Caddesi yönündeki, yeşil- park sürekliliği sağlanması amaçlanmaktadır. Bu güzergah boyunca kamusal alanların; yeşil alanlar, kentsel donatılar, yaya ve bisiklet yolları ile sosyal duraklama- dinlenme noktaları gibi mekanlar tasarlanması öngörülmektedir. Böylece 1, 2 ve 3 nolu arazilerden referans alınarak Evka 3 bölgesinin sosyal alt merkezler ile kentsel yaşantıyı canlandıran ve kentliyi içine alacak bir yapıya bürünmesi amaçlanmaktadır.

MEKANSAL YAKLAŞIM

1. Fonksiyonların Yorumu

Aktarma merkezi bağlamında, aktaranın “insan – yaya” olduğu düşüncesiyle “yaya ve bisikletli”ye öncelik verilerek, tasarım alanının ana yaklaşım güzergahı olan Cengizhan caddesinde sosyal merkezler konumlandırılmış, kültür merkezi, eğitim merkezi ve bu aks üzerinden başlayan çarşı sokağı kurgulanmıştır.

Aktarma merkezi fonksiyon yerleşiminde, metro meydanı çıkış aksı, Cengizhan Caddesi ve İstanbul Caddesi yaya sirkülasyon hattı üzerinden bir kurguya gidilmiştir.

Fonksiyonların ayrı çalışabilme olanakları da dikkate alınarak, farklı kamusallık derecelerine göre alt ve üst platformlarda fonksiyonlar konumlandırılmıştır.

Mekanların birbiriyle kuracakları mekansal bağlar kamusal alt ve üst platformlar aracılığıyla beslenmekte ve desteklenmektedir. Bu bağlamda dış mekan yaşamının çarşı sokağına, yeşil metro meydanına ve iç sokak kurgusunda oluşturulan avlulu mekanlardan iç mekana sızması yatay sürekliliği sağlarken, açık mekana çıkan dikey sirkülasyon elemanları ve üst kamusal platformdaki açık alan galerileri ile de kamusal düşey süreklilik arttırılarak, kullanıcıya farklı mekanları deneyimleme imkanı sağlanmaktadır.

2. Kütle Kurgusu

Kütle kurgusunda, kamusal – yarı kamusal ve özel mekan ilişkisi anlamında, tasarlanan mekansal bağlar;

-+51.50 kotundaki parkla üst kamusal platform ve +47.00 kotundaki alt kamusal platform bağları;
-Metro meydanı – kamusal alt platform – çarşı sokağı bağları,
-Metro meydanı – aktarma merkezi bağları,
-+47.00 kotu metro meydanı – +43.00 kotu mediatek avlusu – mediatek – kültür merkezi bağları,
-Kamusal alt ve üst platform – kültür merkezi bağları
-Kamusal üst platform – atölye avlusu – atölye bağları,
-Çocuk oyun okulu – oyun okulu açık mekanı bağları gibi sürekliliği vurgulayan “yaya” odaklı kütle kurgusuna tasarlanmıştır.

Yer yer güneşten korunmak ve mekansal bütünlük hissiyatı vermesi amacıyla üst örtü tasarlanmış ve bu örtü altında çarşı aksı konumlandırılmıştır.

Tasarlanan yeni kamusal – yeşil metro meydanından yaklaşımda, meydana ve çarşı sokağına hitap eden dükkanlar, dükkanların üst katında; üst kamusal platformda ise restaurantlar konumlanmaktadır. Alt ve üst platformlarla bağlantılı kültür merkezi konumlandırılmıştır. Eğitim merkezi kendi içinde çözülerek, kamusal üst platformla bağlantılı atölyeler tasarlanmış, özelleşmesi amacıyla çocuk oyun ise bu atölyelerin üst kotunda kendine ait bir açık oyun alanı ile kurgulanmıştır.

3. Yapı Dili ve Malzeme Tercihleri

Fonksiyonlar arası bütünleşme ve ara mekan kurguları ile tasarlanan mekanların, metro meydanından geliş aksında insan ölçeği ile alış sağlanarak, kuzey yönünde daha yüksek yapılaşmaya doğru gidilmiştir. Yapının her köşesinin başka bir deneyim sunduğu yaşanabilir mekanlar oluşturulmaktadır.

Yapı strüktürü, betonarme karkas sistem olup genel olarak 8.00 ve 6.00 m’lik aks kullanılmıştır. Konferans salonunda ise çelik strüktür tercih edilerek daha geniş açıklıkların tek seferde geçilebilmesine olanak sağlanmıştır.

Malzeme tercihi bakımından, sadelik esas alınarak fibro beton kaplama kullanılmıştır. Güneş kırıcı paneller ve üst örtülerde ise ahşap kullanımı ile beyazın sadeliği ile ahşabın sıcaklığı pekiştirilmiştir.