Katılımcı (MEES Mimarlık), Kamu Binaları Tasarımı Fikir Yarışması Ürgüp Belediyesi Hizmet Binası

Proje Raporu

DÜŞÜNSEL YAKLAŞIM

1. Kent ve Kamusalın Temsili: Belediye

Kentlerin insanların toplumsal yaşamı üzerindeki etkileri büyüktür. Kent hayatının en önemli verilerinden biri toplum ve bireyler arasındaki iletişimi belirleyen kentsel karşılaşmalardır. Bu karşılaşmalar doğrultusunda birliktelik, güven duygusu ve toplum olma, ait olma/ aidiyet bilinci edinilir. Belediye, kelime kökeni olarak da “baladi”den gelmektedir ve “kente ait olan, kentsel” anlamındadır. Kentsel yönetimlerin yapı taşlarından olan belediyeler, üst ölçekte bulunduğu kenti, alt ölçekte ilçeleri temsil etmektedir. Bu temsiliyet, halkın/kamusalın temsiliyetidir. Orada yaşayan halka hitap eden, sorunlarını anlayan ve yeni olanaklar sunan bir belediyecilik ile mutlu, refah bir ortam sunulabilecektir. İnsanla mekan arasındaki etkileşim, (halk ile belediye mekanı arasında) iletişim sürecini başlatır. Böylece halk belediyeyle bağ kurar – benimser ve aidiyet hissi oluşur.

2. Temsiliyetin Öneri Tasarım ile İlişkisi

Ürgüp Belediyesinin misyon ve vizyonuna uygun (birliktelik, şeffaflık, toplum odaklılık, yeniden düşünen) belediyecilik anlayışı ile hizmet verecek, halk ile birlikte katılımcı bir politika izleyen belediyecilik anlayışı, mekan çözümlerine de yansıtılmıştır. Bu bağlamda, kentli ile birlikte yaşayan, gündelik hayata temas eden, sosyal çekim merkezi olarak halkıyla bütünleşen bir belediye tasarımına gidilmiştir. Mevcut dokuya, doğaya, kentin tarihine ve alanın doğal özelliklerine uyumlu bir yapı tasarlanmıştır. Parçalı kütle kurgusu ile insan ölçeğinde, çevreye – yerel mimariye duyarlı ve bununla birlikte sunduğu sosyokültürel alanlar ile kamusalın da parçası olan bir belediye yapısı tasarlanmıştır.

TASARIM YAKLAŞIMI

1. Nevşehir – Ürgüp Kent Makroformu

Nevşehir, MÖ 7000’lere uzanan geçmişiyle pek çok uygarlığı barındıran Kapadokya topraklarının merkezinde yer almaktadır. Bölgedeki doğal oluşumlar (peribacaları) ve yeraltı şehirleri, hem yöresel dokunun bir parçası hem de tarihi değerleriyle ön plana çıkan özel bir coğrafya oluşturmaktadır. Kentin, Kapadokya topraklarında olma durumu, kent kimliğini belirleyen en önemli faktörlerdendir. Nevşehir’in önemli yerleşimlerinden olan Ürgüp kent makro formu incelendiğinde, yerleşim sınırlarının yer altı kentlerine benzer organik bir yapılanma gösterdiği görülmektedir. Ürgüp, doğal güzellikleri, tarihi ve kültürel dokusu itibari ile Nevşehir kentinde önemli bir konuma sahiptir.

2. Tasarım Alanı

Tasarım alanı, Ürgüp ilçesinin genişleme alanında, merkezden uzak bir konumda yer almaktadır. Ancak gelecek vizyonunda, Ürgüp’ün güney ve doğuya doğru büyümesi öngörülmektedir. Bu anlamda bölge, potansiyel yeni kent merkezi konumundadır. Ahmet Asım Yolaç Bulvarı’na sınır olan tasarım alanının yakın çevresinde, Ürgüp Meteoroloji müd., Ürgüp şehir mezarlığı, TOKİ konutları ve diğer konut bölgeleri mevcuttur. Tasarım alanı, iki parselin birleşiminden oluşmakta ve parseller arasındaki yolun korunması beklenmektedir.

3. Kentsel Dokuyla Kurulan ilişki

Üst ölçek kentsel kararlar ile alt mekansal kararlar, bütünlük ve süreklilik içerisinde tasarlanarak belediye yapısı ve sosyokültürel tesis, Ürgüp kent yaşantısına kazandırılmıştır. Tasarım alanı ve çevresi potansiyel gelişim bölgesi olarak ele alınmıştır.
Tasarlanan yapı ile bölgeye canlılık katılarak, kamusal kullanımları ile Ürgüp halkının nitelikli vakit geçirebileceği mekanlar öngörülmüştür. Rekreatif bağlantılar yeşil ve yaya odaklı geçişler tasarlanarak, kentsel – kamusal yüzeylerin artırılması ve kente nitelikli sosyal yaşam alanları kazandırılması hedeflenmiştir. Kentsel peyzaja katkı anlamında, belediyenin de ilkelerinde vurguladığı “daha yeşil bir Ürgüp” mottosu ile tasarım alanında kamusal alan ve peyzaj düzenlemesine önem verilerek, kentsel donatılar ile de zenginleştirilmiştir.

4. Tasarım Kararları

Yapılan tasarım ile çevreye duyarlı, tarihi değerlere sahip çıkan, kamusal terasları ve sosyokültürel mekanları ile kentliye deneyim mekanları sunan yeni bir odak alan oluşturulmuştur. Belediyenin vizyonunda yer alan, çalışanlar ile bütünleşme yönetimde halkın katılımcılığını temsil eden bir yapı tasarlanmıştır.

4.1. Gelenek ve Kültürün Yansımaları
Ana tasarım kararının oluşumunda Nevşehir yerleşim dokusundaki parçalı yapılaşma ve yörenin doğal getirisi olan zengin malzeme dokusu kriter olarak ele alınmış ve tasarıma yansıtılmıştır. Geleneksel Anadolu evinde görülen ve bölgede de yoğun kullanımı bulunan yapı çıkmaları, tasarımda da yorumlanarak kullanılmıştır. Ayrıca Anadolu evinde zemin katlarda taş doku ve üst katlarda ahşap malzeme kullanımı, tasarıma yorumlanarak yansıtılmıştır. Parçalı kurgusu ile insan ölçeğini önemseyen, farklı yönlerden yapıya alışlar ile kullanıcılara farklı deneyim imkanları sunan bir tasarım geliştirilmiştir. Avlulu, yarı açık ve kapalı mekanları ile kamusal yaşantıyı önemseyen bütünleşik bir tasarım kurgusu geliştirilmiştir.

Servi Ağacı Vurgusu:
Peyzajda, özellikle “servi ağacı” tercih edilmiştir. Tasarımda avlularda ve ön peyzajda ince görünüşüyle narin ancak bir o kadarda güçlü yapısıyla bir simge olarak kullanılmıştır. Türk kültüründe evrenin üç katını birleştiren servi ağacının özel bir yeri vardır. İslam kültüründe servi ağacının iyi şans ve koruma getirdiğine inanılır. Selçuklu Hayat Ağacı motiflerinde hayat ağacı göğün katlarını simgeleyecek biçimde resmedilmiştir. Osmanlı kültüründe de servi hayat ağacıdır ve dallarına konmuş kuşlar hayatın içindeki canları yani insanı simgeler. Hayat Ağacı, insanlık tarihinin çeşitli dönemlerinde en fazla kullanılan simgesel temalardan biri olmuştur. Ayrıca 2000 – 3000 yıl yaşayabilen nadir bir bitki olan Servi, Kapadokya toprakları gibi fazla kireçli topraklarda da iyi yetişebilen bir özelliğe sahiptir.

4.2. Sürdürülebilir Yapı Stratejisi
Sürdürülebilir mimari değerler ile tasarlanan yapı; çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan sürdürülebilirlik kriterleri önemsenerek tasarlanmıştır. Ürgüp yerleşiminin toplumsal, kültürel ve ekonomik alt yapısına katkıda bulunacak işlev ve değerler ile bir yapı tasarımına gidilmiştir. Ayrıca fikir aşamasına yönelik enerji etkin tasarım önerileri sunulmuştur. Yerel kimliğe saygılı ve uyumlu, çevresel bağlamlarla kuvvetli ilişkiler kuran, halkla bütünleşik ve gelecek kuşakları önemseyen, doğal kaynakların, yerel malzemenin kullanımına teşvik eden, geleneksel ve kültürel değerlere duyarlı bir anlayış ile yapı tasarımına gidilmiştir.

4.3. Kamusal Teraslar – Rekreasyon Yüzleri
+4.50 kotunda oluşturulan platform ile kamusal alan sürekliliği ve tüm kotlar arası bağlantı sağlanmaktadır. Sosyal kullanımlar ile ofis blokları ayrıştırılarak kendini belli eden kütle organizasyonları oluşturulmuştur. Kotlar arası karşılaşma – etkileşim mekanları, dinlenme, rekreasyon, etkinlik alanı olarak da kente dokunan/ temas eden bir yapı tasarlanmıştır. Yapılarda oluşturulan aralarda serbest dolaşım ve rekreasyon olanağı tanıyan kamusal teraslara dönüşmektedir. Yapıları birbirine bağlayan dolaşım / sirkülasyon köprüleri aynı zamanda bekleme alanı ve seyir olanağı sunmaktadır.

4.4. Fonksiyonların Yorumu
Fonksiyonların ayrı çalışabilme olanakları da dikkate alınarak, farklı kamusallık derecelerine göre parçalı kütleler konumlandırılmıştır. Mekanların birbiriyle kuracakları mekansal bağlar kamusal alt ve üst platformlar aracılığıyla beslenmekte ve desteklenmektedir. Bu bağlamda dış mekan yaşamının sosyokültürel avludan zemin ve üst kotlarda belediye binasına da sızması ve bütünleşik bir mekana dönüşmesi öngörülmektedir. Ofis bloklarının kurgusunda oluşturulan mekanlardan iç mekana sızması yatay sürekliliği sağlarken, açık mekana çıkan dikey sirkülasyon elemanları ve üst kamusal platformdaki avlular ile de kamusal düşey süreklilik arttırılarak, kullanıcıya farklı mekanları deneyimleme imkanı sağlanmaktadır.

4.4.1. Belediye Binası
Tasarlanan belediye binasında çok yönlü yaya yaklaşımı hedeflenmiş, ana girişler ve yan girişler olarak hiyerarşisi belirlenmiştir. Belediyeye ana giriş, Ahmet Asım Yolaç Bulvarı’ndan alınmış, ±0.00 kotu olarak zemin kabul edilmiştir. Başkanlık girişi, güney cephesinden verilerek özelleşmesi sağlanmıştır. Yapının platform kotundan da (+4.00) farklı bölgelerde yan girişleri bulunmaktadır.
Belediye yapısı, dış mekanda avlulu yapılaşma, iç mekanda ise galeri kurgusu ile farklı kotların birbiriyle görsel iletişiminin sağlandığı üç parçalı kütleden oluşmaktadır. +4.50, +8.00, +11.50 ve +16.00 kotlarında ise kapalı kütle olarak ofis blokları konumlandırılmış, birbiriyle ilişkili müdürlüklerin bağlantıları kuvvetli olacak şekilde plan kurgusu oluşturulmuş ve parçalı kütlelerin birbirine köprüler ile bağlantısı sağlanmıştır. -4.00 kotunda otopark, sığınak, arşiv ile depo ve teknik alanlar konumlandırılmıştır.

4.4.2. Sosyokültürel Merkez
Tasarlanan, sosyokültürel merkez, sosyal etkileşim ve beraberliğin gerçekleşmesine araç olacak ve kamusal kültür bilincinin güçlenmesinin sağlayacaktır. Ürgüp Belediyesi Hizmet Binası, halkın kullanımının yoğun olduğu, bu anlamda sosyal-kültürel kullanımının da yoğun olması beklenen bir mekandır ve kentsel çevreye etkisi de aynı doğrultuda büyük olacaktır. Bu bağlamda halkın katılımını sağlayan, tüm alanın kamusal bir platforma dönüştüğü, halkı içine katan ve halkla birlikte dönüşen, bütünleşik bir tasarım ile buluşma ve günlük aktivitelerde bulunma olanaklı, bireyleri birbirine bağlayan, bağ kuracakları kamusal bir platform tasarlanmıştır.

Yapının kuzeyinde kent merkezinden gelecek kullanıcıya yönelik olarak, ana bulvar cephesinden -4.00 kotundaki çok amaçlı salona inen amfiler ile eksi kotta da kamusal bir zemin kurgulanmıştır. 0.00 kotunda ve +4.50 kotunda oluşturulan sergi mekanı, atölyeler, restoran ve kafeler ile halk eğitim merkezi, belediye ofis yapısından ayrı konumlandırılarak kendi içinde bir avlu ile sosyal yaşam imkanı sunmaktadır.