Katılımcı, Merzifon Belediyesi İş ve Yaşam Merkezi Mimari Proje Yarışması

Proje Raporu

Merzifon Karadeniz’e ve Orta Anadolu’ya giden yolların kesiştiği bir “geçit”. Karadeniz kıyısına erişim kolaylığı, doğusundaki Hacıbayram İstasyonu ile İç Anadolu ve Samsun’a demir yolu bağlantısı ve hava yolu olanakları ile geçit olma potansiyelinin bir bölümünü kullanabilir durumda. Dört tarafı dağlarla çevrili ilçe, aynı zamanda tarıma elverişli verimli toprakları, ılıman iklimi, yaylaları ile hem kendini hem de çevresini besleyebilecek bir “ova”. Kalkalotik çağdan başlayan tarihi höyükleri ve tarihi yapıları ile aynı zamanda bir “açık hava müzesi”. Çeşitli maden yataklarının bulunduğu ilçe, hammadde ve sanayi faaliyetleri ile dokumacılık başta gelmek üzere zanaat kültürünün günümüze kadar gelebildiği nadir bulunur özellikte bir üretim ve ticaret merkezi.

Bütün bu potansiyellerinin yanında Merzifon bugün işsizlik, istihdam sorunları, sosyal ve kültürel alanların eksikliği ve genç nüfus göçü, sanayi ve tarım faaliyetlerinde eğitim eksikliği ve organizasyon sorunları ile başa çıkmaya çalışmakta. İçinde bu kadar çok potansiyeli bir arada bulunduran bir yerin bugün sorunlarının nasıl çözüleceği herkesin ortak akıl ve çaba üretmesi gereken bir konu. Bu nedenle yapı üretmeden önce yapının bulunduğu yeri ele almak, yer ile ilgili çözümler üretmek ilk hedefimiz oldu.

Yarışma konusu olan iş ve yaşam merkezini tek başına bir merkez olarak görmek yerine, konumu itibariyle yeni merkezler olabilecek boşluklar seçip, bahsedilen problemlere cevap oluşturabilecek, farklı merkezler ile bağlantılı bir merkez olarak hayal ettik. Bu bağlamda kentin içinde belli boşluklar seçilmiş ve farklı programlarla kurgulanmıştır.

Fuar Alanı ve Gölet Park

Kentin girişinde ilk tanışma noktası olarak gördüğümüz alanda mevcut otogar binası yerine, ilçenin her yerden ulaşılabilir “geçit” olma durumuna cevap verecek bir fuar yapısı kurguladık. Fuar yapısı önündeki gölet parkı ile farklı dönemlerde şehirlerarası / uluslararası iş ve sanat etkinliklerine cevap verecek bir yapıya dönüşebilecek, böylelikle Merzifon’un ticaret ve turizm merkezi olma potansiyelli yeni fuar yapısıyla, kendi ürünlerini dış piyasaya tanıtabileceği, dışardaki yeniliklerin alana taşınabileceği, zanaat ve sanat faaliyetlerinin gelişmesinin sağlanabileceği, bunun da rekabet ve başarı isteği doğurabileceğini hayal ettik. Önündeki gölet park ve etrafında sergi ve etkinlik platformları ise ağaçlar arasında hem keyifli bir rekreasyon alanı hem de açık bilgi paylaşma – aktarma alanına dönüşecektir.

Eğitim Üretim ve Pazar Alanı

Verimli toprakları, yaylaları, üzüm bağları ile tarım faaliyetlerine elverişli ilçede bugün şarap fabrikalarının olduğu, üzümden sirke, pekmez ve şarap yapıldığı günlerin özlemi duyulmakta. Merzifon’u eski bağlarına ve tarım faaliyetlerine kavuşturmak amacıyla özellikle tarım konusunda eğitim seminerlerinin verildiği, insanların daha iyi ve bilinçli ürün elde etmek için bir araya geldikleri, eğitim ve üretim faaliyetlerinin yönetildiği bir merkezle birlikte, çevre kontrollü üretim yapılan büyük bir sera düşledik. Bu seranın hemen yanında bulunan pazar alanı ise bu ürünlerin satıldığı, sergilendiği, her yıl eylül-ekim aylarında bağlardaki üzümlerin toplanıp bağbozumu şenliklerinin düzenlendiği, dönemsel üretim faaliyetlerine göre programlanabilir bir saçak tariflenmiştir.

Kültür Merkezi ve Etkinlik Meydanı

Özellikle Merzifonlu gençlerin ve çocukların bireysel gelişimlerini hedef alan farklı konularda performansa dayalı eğitimlerin verildiği, içinde kütüphane, sergi alanı ve atölyeleri barındıran kültür ve eğitim yapısı ve önünde bir etkinlik meydanı hayal ettik. Böylece gençlerin ve çocukların yetişkinlerle bir araya gelip çalışmalarını sergileyebileceği, hem öğrenecekleri hem öğretecekleri hem de oyun oynayacakları dolayısıyla Merzifon ilçesini gençler için ilgi çekici ve daha yaşanabilir bir yer haline getiren bir merkez yaratmayı amaçladık. Bu bağlamda ilçedeki otopark sorununu da göz önünde bulundurarak yer altında otopark ve üstünde eğimli bir etkinlik izleme platformu oluşturduk. Önünde sahnesi ve kültür merkezi ile alan, hemen yakınındaki saat kulesi medrese meydanı ve çay bahçesine alternatif bir gençlik meydanı oluşturmakta.

Sosyal Yaşam Mahalle ve Sokak

Merzifon iç içe geçmiş sokakları ve bu sokakların kesiştiği mahalleleri ile yerel yaşamın kuvvetli olduğu bir ilçe. Merzifon’un en gözde semti olan Yokuşbaşı Mahallesi Cumhuriyet Caddesi’nin gelişmesi ile birlikte eski ticaret kültür sanat ve eğlencenin merkezi olma durumundan uzaklaşmış ve atıl kalmıştır. Yokuşbaşı’nın tekrar eski günlerine kavuşması ve diğer mahallelere bu etkinin yayılması için Sami Baydar Yaşam Evi ve Ulumuşlar Konağı gibi örneklerin artması gerekmektedir. Terkedilmiş evlerin restorasyonu yapılarak yeni atölye sergi yaşam evlerinin alana kazandırıldığı, sokaklarında üretilenlerin sergilendiği sokaklar hayal ettik. Bunun için belli rotalarda, sokak aralarına bu kurgulanan atölyelerde üretilen heykeller ve enstalasyonlar yerleştirdik.

Oteller Bölgesi Tarih ve Turizm

Kalkalotik Çağdan başlayan tarihi höyükleri ve tarihi yapıları ile Merzifon, bir açık hava müzesi. Bu açık hava müzesine merkez oluşturacak önemli bir nokta da oteller bölgesidir. Alanda yer alan bedesten, Roma hamamı, katık pazarı restorasyonu, Taşhan’ın otel ve dükkanları ile birlikte alan yeni çekim noktası haline gelecektir. Roma hamamının hemen önünde bulunan boşluk ve restorasyonu devam eden Katık pazarı bu yeni merkeze ve Yokuşbaşı Mahallesi’nde tasarlanan etkinlikler için bir meydan niteliğindedir.

Cumhuriyet Caddesi ve Alışveriş

Cumhuriyet caddesi bugün Merzifon’un en gözde alışveriş caddesi. Fakat Merzifon’daki otopark sıkıntısını yol kenarına park etmiş arabalarla en yoğun bu caddede hissediyoruz. Projede önerilen kültür merkezi etkinlik meydanı alt otoparkı, Merzifon iş ve yaşam merkezi otopark alanı ve pazar yeri otoparkı ile caddenin otopark yükü azaltılıp, halihazırda araçların park yeri olarak kullanıldığı, yolun tek şeridi karma kullanımlı – bisiklet parkı-otobüs durağı – yeşil alan – dükkan önü işlevler ve otopark -olarak tasarlanmıştır.

Ekolojik Yaşam Merkezi

Dört tarafı dağlarla çevrili ilçe tarıma elverişli verimli toprakları, ılıman iklimi, yaylaları ile hem kendini hem de çevresini besleyebilecek bir “ova”. Paşa deresinin hemen yanında verimli tarım arazileri, üzüm bahçeleri ve bağ evleri ilçenin ekolojik yaşam merkezi. Rüzgar ve güneş enerjisi kullanımına müsait bir iklime sahip ilçede hayal ettiğimiz rüzgar türbinleri şehrin hemen dışında yer almakta.

Merzifon İş ve Yaşam Merkezi

Projede dışa kapalı bir avlu üretmek yerine etrafındaki sokaklarla ve yeni akslarla kesişen, farklı yönlerden gelen kullanıcıları içine alan “dışa dönük”, sokak ve geçitlerle çevrili bir avlu tasarlandı. Böylece sokaklara sınır oluşturmayan sokakları bağlayan bir geçit yapı oluşturuldu. Boşluk yaratma durumu cumhuriyet caddesinden gelen aksta büyütüldü ve böylece kullanıcıyı içine çeken bir odak noktası haline getirildi. Yoğun giden bitişik nizam parsellerin arasında kalan proje alanında kendine boşluk yaratarak çevresindeki işlevleri de besleyen ve sınır oluşturmaktan çok alan yaratan bir zemin ilişkisi kurgulandı.

Zemin katta kurgulanan geçitler etrafında bulunan esnaf dükkanları ve lokanta ile başlayan çarşı, üst kotta devam ettirilip dükkanlar, kamusal birimler, sinema salonu ve esnaf lokantası gibi birbirini besleyen işlevlerin bulunduğu bir üst çarşı ve kamusal alan olarak kurgulandı.

Yatayda boşluk oluşturma durumu düşeyde de devam ettirilerek farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılacak yeşil teras alanlar tasarlandı. Üst üç katta bulunan ofislerin ilk katından ikinci katına devam eden bir kitapevi, esnaf lokantası ve cafe ile yeşil teraslara kadar uzanan bir kamusal alan kurgusu oluşturuldu.

Avluda yer alan amfili iki büyük merdiven zemini üst çarşıya ve yaşam merkezi avlusuna bağlayan bekleme, dinlenme ve izleme alanları iken binanın güneydoğu cephesinde bulunan amfi yaşam merkezi avlusuna alternatif bir etkinlik alanı oluşturur. 3.4. kat teras alanları ve üst çatı terası çeşitli etkinliklere (sergi açılışı, film gösterimi, festival, konser vb.) hizmet edebilecek sokağın devamı gibi hissettiren kamusal alanlardır.

Zemin altı kotta yer alan yaşam merkezi, çok amaçlı salon ve sergi alanı avlu etrafında yer alan atölyeleri ve sergi alanına bakan geniş amfili merdiveni ile üretim, eğitim, sergi, toplanma, buluşma gibi işlevlere hizmet etmektedir. Avlu merdivenlerinin üstünde yer alan ve yapının girişini betimleyen saçak aynı zamanda bir sergi elemanı olarak düşünülmüştür.

Mimarlık coğrafya, zaman ve tasarımın bir araya gelmesi gibi düşünülebilir. Güncel teknolojilerden yararlanan, yeri özümseyen ve çevresinde bulunan potansiyellerden beslenip bunu ürüne dönüştüren bir yapı üretmek sürdürülebilir bir yapı üretmenin en temel koşuludur. Bu bağlamda projede yerel malzemeyi kullanan (Amasya bej mermeri, OSB de üretilen mesh ve ahşap), suyu eğimli çatılardan toplayan, enerjisinin bir kısmını rüzgar ve güneş ile karşılayan bir yapı üretildi.

Sürdürülebilir yapı üretmenin bir diğer koşulu ise enerji verimliliği yani enerji kaybının engellemesi. Bunu da en kolay güneşi kontrol altına alarak sağlayabiliriz. Bu nedenle yapının dışa bakan cephelerinde yazın dikey gelen güneş ışınlarını engelleyen dolayısıyla yapının serin kalmasını sağlayan kışın yatay gelen güneşi içeri alıp ısıtan kontrollü bir kabuk tasarlandı.