Katılımcı, Merzifon Belediyesi İş ve Yaşam Merkezi Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

“Kente ilişkin her parça, kentin kendisini ve belleğini içinde barındırır.”
(Rossi, Şehrin Mimarisi)

Anadolu’nun eski yerleşimlerinden biri olan Amasya’nın Merzifon İlçesi, yaklaşık 72.000 kişilik nüfusu ile Orta Karadeniz bölgesinin iç kesimindeki ova üzerinde bulunmaktadır. Bölge coğrafi konumu nedeniyle Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerini birbirine bağlayan bir köprü konumundadır. Hitit döneminde başkent Hattuşaş’a yakınlığı nedeniyle önemli bir yerleşim yeri olan bölgenin; Hititler, Selçuklular, Osmanlılar gibi tarihte farklı uygarlıklara konu olduğu bilinmekte ve bölgenin tarihinin milattan birkaç yüzyıl öncesine dayandığı düşünülmektedir. Bu gibi coğrafi ve tarihsel birikimler sonucunda Merzifon, “yolların ve kültürlerin kesiştiği şehir” diye anılmaktadır.

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi ‘ne konu olan ilçede çoğunluğu Osmanlı dönemine ait olmak üzere külliye, bedesten, han, cami, medrese, türbe, hamam gibi farklı işlevlerde, günümüze kadar ulaşan ya da ulaşamayan çok farklı mimari eser bulunmakta ve bu durum bölgenin fiziksel dokusuna da yansımaktadır. Bugün kimliklerini hızla yitiren ve gün geçtikçe birbirine benzeyen kentler düşünüldüğünde, süreç içerisinde farklı uygarlıkların etkisiyle şekillenen, tarihsel ve kültürel birikime sahip mekânların ortaya koyduğu doku karakteri önemli bulunmaktadır. Bu nedenle geçmişten günümüze gelen mekânsal ve kültürel birikimleri değerlendiren, kimliği koruyan, yere bağlı olan bir tasarım anlayışının gerekli olduğu düşünülmektedir. Bu açıdan projede kent kimliği ile doğrudan ilişkili kentsel bellek kavramı da öne çıkmaktadır.

Kenti oluşturan mekânlar, sosyal ilişkilerle birlikte kent belleğinin bir parçası haline gelmekte ve yaşanan fiziksel değişimlerle kentsel bellek yeniden üretilmektedir. Bu noktada, proje alanında yer alan mevcut hal binasının kentsel mekânda bıraktığı izler üzerinden bir tasarım yapılmıştır. Amaç, tarihi kent ile ilişkisi güçlü, mevcut sosyal ilişkilerin sürekliliğini sağlayan ve yeni ilişkiler kurmaya neden olan bir yaşam merkezi binası tasarlamaktır. Kentsel izler ve kentsel bellek üzerinden gelişen bir tasarım anlayışıyla; günümüz ile geçmiş arasında ilişkinin kurulması, bireylerin anılarını muhafaza etmeleri, sürdürmelerine imkan tanınması ve mekana aidiyet duygusunun arttırılması hedeflenmektedir.

TASARIM KARARLARI

1- Çevresel Veriler

Proje alanı Bedesten, Taşhan, Hamam ve Cami gibi tarihi mekânların yer aldığı merkeze yakınlığı nedeniyle önemli bir konumdadır. Ayrıca yoğun ulaşım aksı olan Cumhuriyet Caddesi, Hacı Rahat Caddesi ve Sepetçi Sokak kesişiminde yer alan bölge, ticari olarak da yoğun bir aksta yer almaktadır.

2- Ulaşım

Proje alanının merkezi bir konumda yer alması ve ana aks – Cumhuriyet Caddesi’ne yakınlığı, bölgenin sürekli canlı ve işlek olmasına neden olmaktadır. İmar planında Hal Sokak ve Muammer Aksoy Sokak’a yayalaştırma önerilmektedir. Tasarımda tarihi merkeze yönelme Hal Sokak üzerinden sağlandığından bu sokağın yayalaştırılması doğru bulunmaktadır. Fakat gerek arsanın boyutları gerekse trafik şeması düşünüldüğünde Muammer Aksoy Sokak’taki trafiğin yer altına alınması ve yaşam merkezinin otopark giriş ve çıkışlarının -3.00 ve -6.00 kotlu bodrum katlarından sağlanması kararlaştırılmıştır. Yapı ve çevre ilişkileri düşünüldüğünde zemin üstünün kamusal alana ayrılması imar planındaki yaklaşımı destekler niteliktedir. Oluşturulan bu aksla tasarım açısından da daha net otopark hacimlerinin elde edilmesi sağlanmış, rampa ve araç yolu genişlikleri minimuma indirilmiştir. Bu durum günümüzde de sürekli artan bir nüfusa sahip olan ilçenin gelecekteki trafik akışı için de önemli bulunmakta, alternatif bir şema ortaya koymaktadır.

3- Kentsel İzler

Mevcut yapının kentli üzerinde oluşturduğu bellek ve kimliğe duyarlı olunarak, eskinin modern bir yorumunun yapıldığı tasarımda mevcut binayla ilgili başlıca 3 iz dikkate alınmıştır.

• Dışa Kapalılık-Sirkülasyon
  Mevcut binada yer alan dışa kapalılık kısmen devam ettirilmiş, avlu ile desteklenen iç mekânlarda farklı kotlardan girişler, teraslar ve kamusal boşluklar oluşturularak hareket sağlanmıştır. Tarihi kent meydanı ile Cumhuriyet Caddesi ve Hal Sokak üzerinden ilişki kuran tasarımda meydana yönelme sağlanmış ve kentliye açık, davetkâr bir tutum oluşturularak meydandan gelen yoğun aks bina içine alınmış, Sepetçi Sokak’la bağlantı kurulmuştur. Zemin katta farklı noktalardan girişler oluşturularak yapının sirkülasyonu mümkün olduğunca içerden sağlanmaya çalışılmıştır. Hal binasında dışarıya doğru var olan yoğun ticaret işlevi, kısmen iç mekânlara da taşınarak tasarımda avlu yaşamının canlı olması istenmiştir. Bu şekilde tasarımın sosyal, kültürel ve ticari fonksiyonlarının her noktadan, her kottan erişilebilir olması ile yapının kamusallığının da artacağı düşünülmektedir.
• İç Avlu
  Sosyal ilişkilerin güçlenmesini sağlayan, iklimsel özellikler nedeniyle de çevre binalarda sıkça karşılaşılan, mevcut hal binasında da yer alan iç avlu fikri projede geliştirilerek korunmuştur. 1. Bodrum kata gömülen avlu ile daha fazla mekânın ve otoparkın da güneş ışığından yararlanması sağlanmıştır. Böylece yapı genelinde güneş almayan sadece bir kat (2.bodrum kat) kalmıştır. Otoparktan direk ulaşılabilen iç avlu, ticari mekânlar, eğitim birimleri gibi farklı fonksiyonlara hizmet etmekte ve doğrudan 1. Katta yer alan lokanta ile ilişki kurmaktadır. Tasarımda oluşturulan orta yarık ile bütün mekanların iç avlu ile etkileşim kurması sağlanmış ve iç sirkülasyon ile dinamik bir yaşantı oluşturulmak istenmiştir.
• Arkadlar
  Üstü örtülü yaya yolu olarak da tanımlanan arkadlar, yol ile direk bağlantılı, insanlar ve ticari mekânlar arasındaki ilişkiyi kuran geleneksel ticaret alanlarımızda sıkça karşılaştığımız bir mimari elemandır. Mevcut yapıda da yer alan arkadlar, bölgenin iklimsel verileri de düşünüldüğünde (yazın güneşten, kışın yağmur ve kardan koruma) geleneksel dükkân işlevinin önünde tasarımda da yer almakta ve yolla kesintisiz bir bağlantı sağlamaktadır. Konutlarda yer alan kapı önü sosyalleşme alanlarını andıran arkadlı dükkân dizileri hem sosyalleşme açısından hem de ticaret mekânları ve yol ilişkisindeki geçişin kurulması açışından da önemli bulunmaktadır.

4- Proje Kurgusu

Kentsel izler başlığında alınan kararlar doğrultusunda kent merkezi ile ilişkili, avlu ve açık alan tasarımları ile erişilebilir ve kamusal bir yaşam merkezi tasarımı yapılmıştır.

Farklı noktalardan girişler olan zemin katta (0.00 kotu) günlük kullanımlara yönelik geleneksel dükkânlar, kamusal birimler ve satış birimleri yer almaktadır. Bu fonksiyonların kullanım sıklığı ve kolay ulaşılabilir olması gerekliliği nedeniyle zemin katta çözülmüştür. Ayrıca zemin katta proje alanının güneyinde yer alan kafe ile Sepetçi Sokak’la direk bağlantı kurulmaktadır.

1. Bodrum katına gömülen avlu ile güneş ışığından daha fazla yararlanma sağlanmış ve daha büyük hacimli dükkânlar bu alanda çözülmüştür. Zemin katla direk bağlantı sağlanan avludan 1.kattaki lokantaya da direk ulaşım sağlanmıştır.

Eğitim birimleri ve çok amaçlı salona Hal Sokak’tan ayrı bir çekirdekle ulaşmak mümkündür. Bu mekânların kullanım yoğunlukları düşünüldüğünde ayrı bir giriş çıkışın oluşturulması önemli bulunmaktadır.

Çok amaçlı salon ve eğitim birimlerine 1.katta hizmet eden teraslı bir kafe tasarlanmış ve sosyalleşme mekânları 1.kata da taşınmıştır. Müzik eğitim birimleri ve eğitim birimleri ise 2.katta yer almakta 1.katla oluşturulan galeri boşluğu ile canlı bir etkileşim sağlamaktadırlar.

Yapının bütün katlarına hizmet eden 2 ana çekirdek ofislerle doğrudan ilişki kuran, güvenlikli mekânlardır. Oluşturulan ofis mekânları bölünebilir ve farklı büyüklüklerdeki kullanımlara imkân verebilmektedir. Ayrıca 3.katta ofislerden ulaşılabilen teras ile bu birimler arasındaki etkileşimi arttıran, farklı etkinliklerin yapılabileceği bir mekân tasarımı yapılmıştır.

Cephe tasarımına bakıldığında; zemin katta ve dolaşımın olduğu katlarda geleneksel dokunun devamı niteliğinde ve aynı zamanda yalıtıma da sağlayacağı katkılar düşünülerek bir malzeme seçimi (taş kaplama) yapılmıştır. Ofislerin yer aldığı katlarda ise cephe farklılaşarak, daha yeni bir dil oluşturma düşüncesi hakimdir. Bu nedenle cephe tasarımının işleve göre farklılaştığı söylenebilmektedir.

2494 m² ticari mekan, 570 m2 yaşam boyu eğitim merkezi, 2493 m² otopark ve servislerin yer aldığı toplam 7053 m² inşaat alanı olan iş ve yaşam merkezi tasarımı ile yaşayan bir merkez ortaya konulmaktadır. Ayrıca yapının tasarımında Sığınak, Yangın, Asansör ve Deprem Yönetmeliklerine uyulmuş, merdiven ve asansör ölçüleri bu şartlar düşünülerek belirlenmiştir.