Katılımcı, Merzifon Belediyesi İş ve Yaşam Merkezi Mimari Proje Yarışması

MİMARİ RAPOR

1) Bağlam

Merzifon, İstanbul-Bolu-Samsun güzergâhında sondan bir önceki durak niteliğinde olan ve Anadolu’nun bilinen tanınan ilçelerinden biridir. Bu güzergâhın otoyol ile ilçenin güneyine alınmasından sonra Zübeyde Hanım Caddesi, Gazi Bulvarı ve Akif Gülle Bulvarı ilçenin batı-doğu doğrultusundaki ana arteri niteliğine bürünmüştür. İlçenin kuzey-güney doğrultusundaki ana arteri ise Cumhuriyet Caddesi ile havalimanı arasındaki güzergâhtır. Yarışma alanı, bu iki arterin neredeyse temas noktasında, Cumhuriyet Meydanı, tarihi ve turistik Tuz Pazarı Hamamı, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii gibi önemli kentsel odak noktalarına komşu konumdadır. Alanın, Osmanlı devrinden beri var olan ve ticaret yapılan bir bölgede bulunması, mevcut durumda da üzerinde aynı ticari programa sahip bir yapının bulunması; ilçenin değişen ve gelişen gereksinimlerini karşılayan, farklı yaş gruplarının da kullanabileceği, ticari ve sosyal faaliyetleri barındıran ve çevresini zenginleştiren yeni iş ve yaşam merkezi projesinin, kentsel belleğe kolayca girebilmesine imkan sağlayacaktır.

2) Uygulama İmar Planı

Alan ve yakın çevresi için hazırlanan uygulama imar planı incelendiğinde, alanın da içinde yer aldığı tarihi dokunun, modern yaya-yapı-araç ilişkilerinin kurularak her türlü kullanıcı açısından rahatlatılması oldukça olumlu ve önemli karardır. Bu karara göre yarışma alanının batısında yer alan Aksoy Sokak’ın yayalaştırılması, hazırlanan yarışma projesi açısından dayanak noktası olarak kabul edilen önemli kararlardan biridir. Buradan hareketle, tasarlanan yapının çevresiyle özellikle kamusal açıdan kurduğu ilişki tanımlanmış ve bu ilişki ile yapının karakterini bulması sağlanmıştır.

3) Programın ve Dolaşımın Organizasyonu

Projenin programa dair organizasyonu tasarlanırken; ticari, sosyal ve kültürel işlevlerin varlığının çevre tarafından kolayca algılanabilir, kolayca ulaşılabilir ve yapıda davetkâr bir şekilde konumlandırılması hedeflenmiştir. Ticari işlevler zemin ve 1’inci katta çözülürken, yapının dört yönüne azami ölçüde cephe verebilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle, Sepetçi Sokak tarafındaki kapalı otopark girişi batı cephesinden uzaklaştırılmıştır. Ticari işlevlerden 1’inci katta yer alanlar ise hem çevredeki sokaklara hem içteki avluya cephe verir nitelikte tasarlanmışlar ve sokaklara bakan cephelerinin geri çekilmesiyle de zeminden ayrışır, dolayısıyla da ilgi uyandırıcı nitelikte konumlandırılmışlardır.

Sergi ve çok amaçlı salon işlevi, zemin katta çeperlere yerleşen ticari programın iç bölgesinde oluşan alanda konumlanmış, böylelikle önemli bir odak noktası olan Cumhuriyet Caddesi’nden gelişte sokak seviyesinden kolay algılanabilir nitelikte çözülmüştür.

Görece soyutlanmasında her zaman yarar görülebilecek olan eğitim ve ofis işlevleri ise, 2’nci kattan itibaren çözülmüştür. Eğitim programı, 2’nci ve 3’üncü katta yapının batı yönüne yerleştirilirken, batı güneşinden olumsuz etkilenmesini engellemek amacıyla, avluya baktırılmıştır. Ofis işlevi, yapıya avlu niteliği veren diğer yönlerine yerleştirilirken, hem yatayda hem de 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü katlar boyunca kesitte bölünebilir nitelikte çözülmüştür.

Kapalı otopark ve teknik alan programı ise Sepetçi Sokak ile bağlantılı olarak 3 katta çözülmüştür.

Programların çevre ve birbirleriyle arasındaki dolaşım senaryoları ele alınırken, yapının kendi iç dolaşımından bile önce değerlendirilen dolaşım yöntemi, esasında çevredeki yapılarla müşterek kullanılan sokaklardır. Zemin kattaki ticaret, belediye hizmet birimleri, sergi ve çok amaçlı salona doğrudan bu sokaklardan ulaşılabilir. Sergi ve çok amaçlı salon, Hal Sokak üzerinde yapının kuzeydoğu köşesine yakın konumda yer alan ve kendine özgü tasarlanmış girişiyle Cumhuriyet Meydanı’ndan bile varlığını hissettirir niteliktedir. Bu girişten öncelikle, yalnızca sergi veya sergi+konferans amacıyla kullanılabilen ve engelli erişimine de uygun hale getirilmiş esnek kullanımlı hacme erişilmektedir. Girişin tam aksi yönünden varılan ve yapının kuzeybatı köşesinde bulunan çekirdek, zemin kattan yapıya giriş yapan kullanıcılara bu sergi deneyimini yaşattıktan sonra ilgilileri 2’nci ve 3’üncü katta yer alan eğitim merkezi birimlerine bağlamaktadır.

Yapının doğusunda kalan Hal Sokak’ın güneydeki araç trafiğine açık Sepetçi Sokak ile kesişim noktasına yakın konumlandırılmış bir diğer giriş ise ofisler girişidir. Hemen yanındaki ve yapının güneydoğu köşesinde bulunan çekirdeğe bağlanan bu giriş aracılığıyla, hem yaya olarak hem de araçla hızlı bir şekilde ofis katlarına erişim sağlanabilmektedir.

Yapının batısında, uygulama imar planına göre yayalaştırılacak olan Aksoy Sokak’tan doğrudan erişimi olan ticari birimlere ek olarak, belediye hizmet birimleri Sepetçi Sokak köşesinden itibaren konumlandırılmıştır. Bu sayede hem yaya olarak hem de araçla hızlı bir şekilde belediye hizmetlerine erişim sağlanabilmektedir.

Dolaşım senaryoları arasında, yapıya karakterini verme açısından en belirleyici olanının, çevre ile 1’inci kattaki ticari işlevler arasındaki dolaşım senaryosudur. Cumhuriyet Meydanı tarafından yapıya yaklaşırken, geniş ve davetkâr bir şekilde kullanıcıları 1’inci kattaki kapalı, yarı açık ve açık alanlara sahip ticari alanlara bağlama işlevi olan, ancak belirli ölçüde mekânsallık da arz eden merdiven bu belirleyici senaryonun birincil elemanıdır. Bu merdivenle erişilen üst çarşıda, kendi içindeki dolaşım da hem kuzey güney ekseninde hem de doğu batı ekseninde açık veya yarı açık koridorlarla sağlanmaktadır. Dört yönde cephelerin geri çekilmesiyle oluşan koridor ve/veya teraslar, Cumhuriyet Meydanı tarafındaki merdivenle bütünleşerek tanımlanan karakteri sürekli kılmaktadır. Bu karakterin tamamlayıcı bir diğer elemanı ise, güneyden Sepetçi Sokak’a bağlanan bir diğer merdivendir.

Yapının kilit roldeki düşey dolaşım elemanları ise, kuzeybatı ve güneydoğu köşesine konumlandırılan çekirdekleridir. Çekirdek planını, asansörler, yangın merdiveni, çay ocağı ve teknik alan ve bunlara erişilen hol oluşturmaktadır.

Kuzeybatı çekirdeği, zeminde sergi salonu ve çok amaçlı salona, 1’inci katta üst çarşıya, 2’nci ve 3’üncü katta eğitim birimlerine, 4’üncü katta da çatı terası kullanımına hizmet etmektedir. Bu çekirdekte yer alan asansörler daha büyük asansörler olup, yük amaçlı da kullanılabilir niteliktedir. Güneydoğu çekirdeği, zeminde ofisler girişine, 1’inci katta üst çarşıya, 2’nci ve 3’üncü katta ofislere ve 4’üncü katta da ofislerle çatı terası kullanımına hizmet etmektedir.

2’nci kattan itibaren üst katlardaki yatay dolaşım senaryosunda belirleyici unsur, programların konumlanışı olmuştur. Birbirine bağlanarak bir halka oluşturan koridorlar, batıda geleneksel şemadan farklı olarak dış çeperde yer alırken, diğer yönlerde avlu tarafındadır. Bu halka, eğitim birimleri ile ofisler arasından ihtiyaç olduğunda kontrollü geçiş sağlayacak şekilde bu iki programa göre ayrılmıştır. Yangın esnasında geçişler tamamıyla açılarak, her iki çekirdekteki yangın merdivenleri bütün yapıya hizmet edebilecektir.

4) Yapının Biçimlenişi

Dolaşım ve işlevlerin yapıda organize edilmesiyle ortaya çıkan örüntü, doğal sonucu olarak, yüzeylerde farklı karakterde dokular oluşmasını gerekli kılmıştır. Zemin ve 1’inci katta yer alan ticari program oldukça şeffaf dış yüzeylere sahipken, yapıyı düşeyde katederek zemine temas eden çekirdekler, perfore metal elemanlarla çevrelenerek hem dışarıdan ışık alabilen hem de çoğunlukla kapalı hacimlerden oluşmasıyla uyumlu bir şekilde çevreden monolitik olarak algılanmasına imkân sağlayan bir karaktere sahiptir. Üst çarşının, geri çekilen kütleler nedeniyle ortaya çıkan zemin ve tavanı ise eşdeğer ahşap yüzeylerle örülerek özelleşmiş bir hacim algısı yaratmaktadır.

Yapı 2’nci kattan itibaren, görece içe dönük programlara sahip olduğundan ötürü, biçimlenişinde yine bu programların karakterini yansıtmaktadır. Düşey dolaşım elemanlarından çıkan yatay dolaşım alanları, hem doğal ışık alma imkânı sunan hem de belirli bir ölçüde mahremiyet sağlayan polikarbon yüzeylerle çevrelenmiştir. Üst katlarda yer alan eğitim birimleri, batıdan gelen rahatsız edici güneş ışınlarından kaçınmak amacıyla, iç avluya bakan doğu cephesine yerleştirilmesinden hareketle düşey güneş kırıcı elemanlarla çevrelenmiştir. Sepetçi Sokak’a bakan ofis birimleri, doğrudan güneyden gelen güneş ışınlarını engellemek amacıyla yatay güneş kırıcı elemanlarla çevrelenmiştir. Acıbadem Sokak ve Hal Sokak’a bakan ofis birimleri, doğudan oldukça yatay gelen güneş ışınlarını engellemek amacıyla düşey güneş kırıcı elemanlarla çevrelenmiştir.

Oluşturulan bu yüzey karakterleri, farklı programların okunurluğunu sağlarken; yapıyı, özünde tek bir bina olmasına karşılık, farklı binalar gibi parçalı olarak içinde bulunduğu bağlama sunmaktadır. Bu parçalı algılanış, yapının çevre doku içerisinde soğurularak, yer ile hemhal kılınmasına da imkân sağlamıştır.

İşlevlerin konumlanışı, birbirleri arasındaki yatay ve düşey bağlantılar, yüzey karakterleri ve kütlesel artikülasyon birbirini bu şekilde tamamlayarak, içte hem yeni ve farklı bir mekansal deneyim sunarken, dışta kabul görecek bir yapı oluşmasını mümkün kılmıştır.