Katılımcı, Merzifon Belediyesi İş ve Yaşam Merkezi Mimari Proje Yarışması

Mimari Rapor

Merzifon Belediyesi İş ve Yaşam Merkezi, doğu ve batısında halihazırda bulunan yaya yürüyüş aksları ile beraber çalışacak bir yapı ve kamusal alanlar bütünü olarak tasarlanmıştır. İş ve Yaşam Merkezi’nin biçimlenmesi sırasında, yakın çevredeki önemli tarihi yapılar, caddeler ve meydanların konumları etkili olmuştur. Ana işlevlere göre şekillenen kütleler ve buna göre değişkenlik gösteren cephe malzemelerine sahip bir yapı ve açık mekanları oluşturmak üzere bir ana tasarım kararı ile yola çıkılmıştır. Kütlelerin arasında yaratılan bir iç avlu, hem tüm Merzifonluların ve ziyaretçilerin ortak olarak kullanabileceği bir kamusal alan oluşturmuş, hem de tüm yönlerden yaya geçiş imkanı sağlamıştır. Yapıdaki işlevlerin üst başlıkları; ticari alanlar (esnaf için dükkanlar, yeme – içme mekanları, kamusal birimler), Yaşamboyu Eğitim Merkezi (sergi, çok amaçlı salon, eğitim birimleri, radyo stüdyosu) ve ofislerdir. Tüm bu işlevleri açık ve yarı açık kamusal alanlar bir araya getirmektedir.

Ulaşım ve Ana Yaya Yaklaşımları

Amasya’da havaalanı il merkezinde değil, Merzifon İlçesi’nin hemen çeperinde konumlanmıştır. Havaalanının kuzeybatısına doğru ilerleyen yol, yaklaşık dört kilometre sonra Merzifon’a varmaktadır. Aynı yol üzerinde, Merzifon’un güneyinde, Kümbet Hatun Bulvarı’nın ilçenin sosyal açıdan en işlek caddesi olan Cumhuriyet Caddesi’ne dönüştüğü bölgede otogar yer almaktadır. İş ve Yaşam Merkezi’ne toplu taşıma ile ulaşım, Cumhuriyet Caddesi üzerinde hareket eden otobüsler ile sağlanabilir. Araç ile ulaşım ise, yapının güney cephesinde yer altına girişi olan otoparkın bağlandığı Sepetçi Sokak’tan sağlanacaktır.

Yapının doğusundaki Hal Sokak ve kuzeyindeki Acıbadem Sokak’ın kesişiminde oluşturulan rampa ve merdivenli kamusal giriş alanı ile yapının ortasında bulunan iç avlu karakterindeki mekanın, Taşhan ve mevcut meydanın bulunduğu alanla yaya sirkülasyonu açısından birleşiminin sağlanması amaçlanmıştır. Doğudaki ana kütle, batıdaki ana kütleden bir miktar güney yönüne doğru geri çekilerek, ortaya çıkan alanda açık bir kamusal alan yaratılmıştır. Bu sayede meydandaki mevcut yaya yoğunluğunun tasarım alanımıza geçişi kolaylaşacaktır. Batıdaki Muammer Aksoy Sokak ise yine meydan yönünden gelecek yayaların yapı ve kamusal mekanlarına ulaşımı için diğer bir alternatif sağlamaktadır. Amfi ve rampa ile 1. katta bulunan iç avludaki kamusal alana ulaşım sağlanmaktadır. Avlunun güney ucu, merdivenlerle Sepetçi Sokak’a tekrar bağlanmakta, böylece yapılar arasından açık mekanda kesintisiz bir geçiş sağlamaktadır. Hem doğudaki Hal Sokak’tan, hem de batıdaki Muammer Aksoy Sokak’tan yapının zemin kotuna ara geçişler bulunmaktadır. Üst kotlarda sürekli ilerleyen ofis kütleleri, alt kotlarda geçirgen taş kütlelere dönüşerek geçişe imkan vermektedir.

Malzeme Seçimi, İşlevler ve Sürdürülebilirlik

Taş, bölgenin yerel ve tarihi dokusunun oluşmasında büyük rol oynayan mimari malzemelerden biridir. Bölgede kullanılan, sarı – bej renk skalasında, estetik açıdan değeri olan bir taştır. Tarihi yapılarda kesme taş olarak yapısal anlamda kullanılmıştır. İş ve Yaşam Merkezi’nde taş, tarihi hanlardakilerle paralellik gösterecek şekilde ticari işleve sahip mekanlarda, yani dükkanların, esnafın, kafe ve restoran gibi yemek mekanlarının bulunduğu kütlelerde cephe malzemesi olarak belirlenmiştir. Ticari işlevler; -1. katta, zeminde ve 1. katta bulunan taş cepheli dikdörtgenler prizması biçimli kütlelerin içinde çözülmüşlerdir. Tarihi bölgedeki revaklı yapı, bu kütlelerde modern bir dil ile yeniden kullanılmıştır.

Bunun yanında, malzeme olarak taş, cephede kullanıldığında doğal bir ısı yalıtım malzemesi görevi görmektedir. Gözenekli yapısına hapsettiği nem ile, iç mekanın kış aylarında dış mekana göre daha sıcak, yaz aylarında ise daha serin olmasını sağlamaktadır.

Cam, çalışma ofislerinde şeffaflığı simgelemektedir. Bununla beraber, iklimsel açıdan güneş kontrolüne ihtiyaç duyulacak cephelerde gerekli güneş kırıcı kontrol elemanlarından yararlanılmıştır. Modüler sistem içinde bölünebilir olarak açık ofis biçiminde tasarlanmış ofisler, kat bahçelerinden sonra bulunan 2., 3. ve 4. katlarda konumlandırılmıştır. Bu cam kütlelerin cephelerinde, doğu ve batıda yatay gelen güneş ışınlarını kesecek düşey kırıcılar kullanılmış, güneyde ise yukarıdan gelen güneş ışığı, boşluklarının üzerindeki kısmı dışarı doğru çıkıntılara sahip ve dik gelen güneş ışınlarını kesecek, mesh yapısındaki bir bütünsel güneş kırıcı cephe elemanı ile kontrol edilmiştir. Kuzeyde ise doğrudan güneş ışığı gelmediğinden, gün ışığının içeri girmesi ve yayınık bir ışık alanı oluşturması için bir kontrol elemanı kullanılmamıştır. Yayınık ışık, ofis ortamları için tercih edilen bir aydınlık alan oluşturur. Tüm bu mimari cephe elemanları ile, ofis mekanlarında doğrudan gelen güneş ışığı kontrollü biçimde içeri alınarak iç mekanda istenen görsel konfor sağlanmıştır.

Beton kısım, işlev açısından diğerlerinden farklılaşan kısım olan Yaşamboyu Eğitim Merkezi cephesinde kullanılmıştır. Hem kütlenin öne çıkarılması adına, hem de daha az pencere açıklığı gerektiren kapalı mekanları barındıran bir kütle olduğundan, beton heykelsi bir prizma olarak bu kütle, taş ve camdan oluşan diğer kütlelere saplanmıştır. Bu beton küp, 1. kattan 3. kata kadar devam etmektedir. 1. katta el sanatları eğitim birimleri, 2. katta müzik eğitim birimleri, 3. katta ise çok amaçlı salon bulunmaktadır. Beton, yoğunluğu yüksek bir malzeme olduğundan, hava kaynaklı ses geçişini engellemek için iyi bir malzeme seçimidir. Müzik enstrümanı çalışma odaları ve çok amaçlı salon, dışarıdan gelen sesi iç mekanda duymak istemediğimiz ve aynı zamanda içeriden dışarı ses çıkmasını istemeyeceğimiz mekanlar olduğundan, bu işlevler için beton cephe akustik açıdan uygundur. Bu kütlenin altında ise, zemin katta saydam cepheli, dışarıdan iç mekanın algılanması amaçlanan bir sergi salonu bulunmaktadır. -1. katta ise iç avludaki diğer yeme – içme mekanlarını destekleyecek biçimde bir kafe yer almaktadır.

Yapının genel taşıyıcı strüktürü betonarmedir. Tüm arsanın boyutları ve geçilmesi gereken maksimum açıklıklar göz önünde bulundurularak, bu boyutlar için uygun bir çözüm olan betonarme sistem tercih edilmiştir. 60 araçlık otopark, sığınak ve depolar ise tüm arazi sınırlarının dahilinde, -2. ve -3. katlarda çözülmüştür.

Kamusal Alan ve İşlevlerin İlişkileri

Ticari Mekanlar ve Kamusal Alan İlişkisi

Çevredeki tarihi dokudaki ticari anlayışı da günümüze göre yorumlayacak şekilde, şu anda otel olarak hizmet veren Taşhan’ın özgün yerleşiminde de olduğu gibi, Merzifon İş ve Yaşam Merkezi’nin de zemin kotunda yapının dış çeperlerinde esnaf için ayrılmış dükkanlar yer almaktadır. İş ve Yaşam Merkezi yapısında tarihi dokuda olduğu gibi tonozlu girişleri olan dükkanlar yerine, daha köşeli hatlar tercih edilmiştir. Bu sayede sokaktan sadece geçen insanlar da ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri ticari alanlara kolayca ulaşabilirler.

Tarihi bölgedeki dokuda rastlanan revaklı yapı, modernize edilerek yapıda kullanılmıştır. Esnaf dükkanlarına yapının batı ve doğu cephelerinde sokaktan doğrudan girilmekte iken, iç avluya bakan cepheden ulaşılan dükkanlara ise bir kolonadlı yarı açık mekan karakterindeki koridordan -yani modern revaktan- girilmektedir. Bu sayede güneş ve yağmura karşı korunaklı ek bir ara geçiş mekanı sağlanmıştır.

Kamusal alanın gündüz ve gece kullanımı, kafe ve restoran işlevlerinin zemin kotunun aşağısındaki açık iç avluda çözülmeleri ve dış mekana masalarının yerleştirilmesi ile güçlendirilmiştir. Aynı zamanda önerilen ışıklandırma ile amfi düzenindeki açık mekan, bahar günlerinde ve yaz gecelerinde sosyal olarak Merzifon’un en işlek bölgelerinden biri olmaya adaydır. Bu sayede bölge, iş saatleri haricinde de aktif olarak kullanılır hale gelecektir.

Amfi, İç Avlu ve Yeşil Alanlar

Merzifon’da kentsel dokunun içerisinde bir iç avlu ile yaratılmak istenen ferahlama, zemin ve avlu kotunda oluşturulan yeşil alanlar ile desteklenmiştir. İç avluya inen merdiven ve rampalarla beraber çalışan yeşil alan kotları bulunmaktadır. Aynı zamanda, ofis bloğunun hemen alt katında, çalışanların kolayca açık havaya çıkabilecekleri kat bahçeleri tasarlanmıştır. Yapının 1. kat planında bulunan, tüm ziyaretçilere ve çalışanlara hizmet eden kat bahçeleri, aynı zamanda tüm sokak kullanıcıları için görsel açıdan bir fayda sağlayacaktır.