Katılımcı, Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezi Ulusal Mimari Proje Yarışması

1) MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Kavramsal Yaklaşım

Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezi, Erciyes Dağına dek uzanan düz topografyada, içerisinde bulunduğu millet bahçesi ve yakın çevresindeki kentsel hafızaya ait olmayı hedefler.

Tasarım sadece Sinan’ın üretimlerini anlatan bir sergi merkezi olmak yerine, mimari dehasından referanslar bularak, O’nu ve yapıtlarını bulunduğu coğrafyanın rüzgarı, toprağı ve taşıyla bir bütün olarak anlatmak ister.

Proje Alanı ve Dolaşım

10 dönümlük proje alanının kuzeyinde etkinlik meydanı, batısında festival alanı, doğusunda gölet, güneyinde ise çayır ve dağ manzarası bulunur. Projenin kavramsal yaklaşımına uygun biçimde tasarlanan mekanlar, millet bahçesi ve kentten gelen yaya akslarını koruyup kesintisiz bir dolaşım sağlar.

Etkinlik meydanından köprüyle gelen ziyaretçiler, farklı kütlelerin suya yaptığı yansımayı ve etrafındaki peyzajı algılar. Köprü ve festival alanı aksından geri çekilen kütlelerin yarattığı boşluk bir buluşma noktasına dönüşür ve ziyaretçileri yapıya yönlendirir.

Etkinlik çayırından gelen yaya aksını karşılayan kamusal yarık oluşturduğu avlu ile ziyaretçilere odak noktası yaratır.

Otopark yönünde geri çekilen yapı, ziyaretçilerin vakit geçirebildiği ve yapı çevresindeki eylemleri izleyebildiği alanları ve yaya-servis akslarını belirler.

Tasarım Kararları

Yapı kompleksininin ışık, form, renk, malzeme ve doku gibi tasarım kriterlerinde Sinan’ın mimarisi ve Kayseri’nin vernaküler dokusu üzerinden referanslar alınmıştır. Kütlelerin geri çekilmesiyle oluşan katmanlaşma etkisi, yapı çevresinde suya ve peyzaja yönelimler, yapı malzemeleri, avlu çevresindeki saçaklar – kolonatlar – su ögeleri – yüksek ağaçlar ile oluşan çevre, rüzgarın yönlendirildiği cepheler ve birleştirici boşluklar bunun örnekleridir.

Kütle Kararları

4226 m²lik toplam kapalı alan; Müze, Mimarlık Merkezi ve İdari Ofisler olarak farklı yükseklikler halinde 3 ana kütleye ayrılır. Toplam kapalı alana sığınak ve teknik hacimler dahildir.

Kütleler arasında oluşturulan yükseklik farkları ve geri çekilmeler katmanlaşma etkisi yaratır. Bu etki, müzede +5.00 kotundan başlayarak idari ofise doğru +9.00 kotuna, bunu takip eden mimarlık merkezinde ise +12.20 kotuna ulaşır.

Yapı kütlesi hakim rüzgarın geldiği kuzey yönünde perde kolonatlar, pahlı kör köşeler ile rüzgarı dengeli bir şekilde diğer yönlere iletir. Kuzeyde yüksek ve sık ağaçlar; güneyde ise gölgelik ağaçlar ve su ögeleri ile ısı ve hava akımı kontrol edilir.

Derslikler, atölyeler, çalışma alanları, teras ve avlu güneydoğu yönünde konumlanır. Bu cephelerde açılan kolonatlar ve geniş saçaklar sayesinde güneş ışınımı dengelenir. Çevresindeki kamusal alanlar avluya yönlenir.

Açık alandan veya müze kafeteryasından ulaşım sağlanan avlu her mevsim yapılacak farklı etkinliklere açıktır. Selsebil ve yansıma havuzları kuru sıcak günlerde serinlik ve nem sağlar. Ayrıca bölgedeki küçük kuşlar ve diğer canlılar için yeni bir habitat yaratır.

Cephe ve Malzeme Özellikleri

Müzenin kör cephelerini çevreleyen silme saçak altında, yerel mimaride de örneklerine rastlanan bir tuğla örgü kullanılmıştır. Kimi yerlerde farklılaşan örgü, ışık-gölge oyunları yaratarak kütlenin dinamik etkisini artırır. Müzenin diğer duvarları ve saçak taşıyıcılarında pembe pigmentli beton; ofislerin kör cephelerinde ve perde kolonatlarda ahşap kalıp beton; avluya bakan kısmi ışık almak istenen yüzeylerde cam tuğla örgü kullanılmıştır. Mimarlık Merkezinin batı cephesinde ise iç mekanlara kontrollü güneş ışığı ve hava alan boşluklu prekast kırıcılar kullanılmıştır. Yapıyı çevreleyen peyzaj ve döşemelerde mucartalı pembe ve gri andezit taş bloklar(yerel)tercih edilmiştir.

MÜZE / 1350 m²

Ziyaretçiler müzeye içinde vestiyer, güvenlik, danışma bulunan holden girer.

Giriş holü ve fuayedeki ışıklıklar ile kafeterya tarafından avluya açılan yüksek pencereler, ziyaretçilere aydınlık bir manzara sağlar.

Müze fuayesinin dört tarafında sergi salonu, müze mağazası, kafeterya ve yardımcı birimler yer alır. Ofis katı ve Mimarlık Merkezi 1.katına sirkülasyon hidrolik cam asansör ve merdivenle sağlanır.

İki ana birimden oluşan sergi salonunun giriş-çıkışları fuayeden yapılmaktadır.

Birinci sergileme alanını, avluya ve mimarlık merkezi girişine bakan saydam/yarı saydam cepheler çevreler. Ziyaretçiler böylelikle sergiyi gezerken dış çevreyi; farklı aktiviteler sırasında da sergi yapısını ve kısmen içeriğini algılayabilir.

Birinci sergileme alanının giriş aksında, ziyaretçiler Sinan’ın yetişme, gelişme ve aydınlanma dönemlerini basılı belgeler, videolar, haritalar, vb. üzerinden görür. Kullanılan modüler sergileme elemanları, mekanı esnek ve yeni kurgulara açık bir hale getirir.

İkinci sergi salonu ziyaretçilere Sinan’ın eserlerini anlatan deneyim mekanları sunar. Müze ve Mimarlık Merkezine hizmet eden ortak depolama ve servis alanları bu salona açılır.

Merkezdeki mavi oda ziyaretçileri kot altına indirerek Sinan’ın yapılarını haritalama yöntemiyle izletir. Salonun diğer kısımlarında enstalasyon odası, film köşesi, interaktif ekranlar ve maket eserler yer alır. İkinci sergi salonundan açılan katlanır duvar paneller ile ziyaretçiler direkt Mimarlık Merkezi fuayesine alınabilir veya iki mekan birleştirilip ortak etkinlikler düzenlenebilir.

Çıkış aksı mimari fotoğrafların yer aldığı geçici bir sergileme alanıdır. Ziyaretçiler bu kısımdan sonra tekrar fuayeye geldiğinde hediyelik eşya, kafeterya, avlu veya açık alanlara yönlendirilir.

MİMARLIK MERKEZİ / 1200 m²/ Zemin Kat

Mimari organizasyonların ve eğitimlerin düzenlendiği Mimarlık Merkezinde çok amaçlı salon, sergi alanları, derslikler, kütüphane ve açık-kapalı yapım atölyeleri bulunur.

Ana girişten veya sergi salonundan ulaşılabilen Mimarlık Merkezi; su ögeleri, kafeterya ve yardımcı birimlerin çevrelediği bir fuayeyle ziyaretçilerini karşılar. Kafeterya; yapım atölyeleri ve fuaye arasında yer alan ortak bir alandır.

Yapım atölyeleri tüm gün aydınlık olan güney yönünde yer alır. Dört ana atölyeden (ahşap, taş, kil ve cam) ve açık-kapalı yardımcı mekanlardan oluşur. Ses ve toz nedeniyle ana atölyeler ortak mekanlara göre daha özelleşmiş alanlarda yer alır. Katlanır camlar ile birimlerin büyüklükleri değiştirilebilir.

Çizim, cnc router,3d yazıcı odaları ve tozsuz üretim, montaj, etkileşim alanları gibi ortak kullanılan mekanlar atölye ruhunu ve kullanıcıların birlikteliğini destekler.

Yapının içine kadar uzanan raylar, açık-kapalı atölye alanları arasında ya da kendi içinde yük ve sergilenecek eser taşımayı kolaylaştırır. Açık atölye alanında toplantı, malzeme kesim, depo işlevlerine sahip pavilyonlar, oturma alanları ve yürüyüş yolları yer alır. Ziyaretçiler açık alanda vakit geçirirken atölyenin yapım aşamalarını ve öğrencilerin sergilenen eserlerini inceler.

MİMARLIK MERKEZİ / 1.Kat

Mimarlık Merkezi 1.katında ziyaretçileri Mimarlık Kütüphanesine ve Çok Amaçlı Salona yönlendiren iki fuaye bulunur. Tüm holü çevreleyen güney ve batı yönündeki pencereler buradaki alanları aydınlatır. Ziyaretçiler kat teraslarından Erciyes Dağı ve çevre manzarayı izler.

İlk fuayeden ulaşılan kütüphane, mimari çalışmalar yapan herkesin yararlanabileceği yeni nesil bir kütüphanedir. Burada dijital, kolektif ve bireysel çalışma alanları yer alır.

İkinci fuayenin yönlendirdiği Çok Amaçlı Salonun tasarım amacı ise esnek olabilen ve farklı varyasyonlara alan yaratan yeni bir salon tipolojisi bulmaktır.
Salonun yer aldığı holde bulunan sabit yönde yer değiştiren modüler duvarlar, alanın konferans salonu, derslikler ve sergi alanları olarak düzenlenmesini sağlar. Böylelikle salonda aynı anda veya farklı zamanlarda yapılacak sempozyum, öğrenci sergileri ve diğer etkinlikler için ortamlar oluşur.

İDARİ BİRİMLER / 550 m²

Tüm kompleksin denetleme-kontrol merkezi olan idari ofisler, Mimarlık Merkezi ve Müzeden erişilebilecek şekilde 1.katta yer alır. Hem özel olarak hem de kamuyla birlikte kullanılabilen yeme-içme-seyir alanları kullanıcıların ofis içi yenilenme noktalarıdır

Islak hacim-arşiv gibi yardımcı mekanlar kuzey cephede ısı tamponu görevi görür. Buradan alınamayan ışık çatıdan sağlanır. Güneydoğu yönündeki pencereler ise çalışma alanlarına kontrollü ışık-ısı depolar.

2) MÜHENDİSLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORU

Proje alanının yer aldığı Kayseri bölgesi bozkır iklim özelliklerini göstermektedir. Bölgede yazlar kuru ve sıcak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. Bu nedenle tasarımda bölgenin iklimsel verilerine en uygun olacak şekilde enerji korunumu, depolama, ısı kazancı gibi konular ele alınmıştır.

YAPININ YÖNLENDİRİLMESİ

Yapı kütlesi kuzeyden gelen hakim rüzgara sırtını dönerek yaşanacak ısı kayıplarını minimize etmiştir. Güneydoğuya doğru yönlenen kütle, güneşin ısıtıcı etkisinden mevsime göre yararlanmış veya korunmuştur.

KÜTLE ARALIKLARI

Ana yapı birimleri (Müze, Mimarlık Merkezi, İdari Ofis) farklı kütlelerde konumlandırılırken kütleler arasındaki mesafe, yükseklik ve birbirlerine göre olan konumları; güney bölümlerde ısı ve ışık deposu; kuzey bölümlerde ise rüzgar engelleri olarak işlev görmektedir.

BİNA KABUĞU

Yapının dış kabuğundaki harman tuğla yüzeyler, hammaddesinde bulunan yanmış saman sayesinde gözenekli bir yapıdadır. Bu gözenekler sayesinde kendiliğinden doğal bir ısı yalıtımı oluşturur. İçerideki sıcaklığın dışarı çıkmaması ve dışarıdaki soğuğun içeri girmemesini sağlar. Bu nedenle yapının güneş toplayan açıklıklı kısımlarında kısmi; güneş görmeyen kör cephelerinde ise yoğun olarak kullanılmıştır.

Güney dış kabukta yer alan geniş camlar ve çatı ışıklıkları sayesinde iç mekanda ısı, ışık ve doğal hava toplanmıştır.

Mimarlık Merkezinin batı cephesindeki boşluklu prekast kırıcılar ardında kalan kat terası ve iç mekanların önünde ikinci bir dış çeper oluşturur. Bu çeper sayesinde, iç mekanlar kontrollü bir şekilde güneş ışınlarını ve doğal havayı alır. Yaz aylarında soğutma ve havalandırmayı sağlarken kış aylarında fazla rüzgarı keser.

PASİF İKLİMLENDİRME

Hakim rüzgar yönünde konumlandırılan perde kolonatlar, kör duvarlar ve pahlı köşeler sayesinde, rüzgar kontrollü bir şekilde diğer yönlere iletilir. Buradaki cepheler kör bırakılıp, ışık-ısı istemeyen mekanlar konumlandırılmıştır. Böylelikle bu cepheler yapının ısı kaybını minimize eden tampon bölgeler olarak kurgulanmıştır.

Güney ve güneydoğu yönüne bakan cephelerde ise büyük açıklıklarla güneş ışınları toplanmış; kolonatlar ve geniş saçaklar sayesinde güneş ışınımı kontrol edilmiştir.

Güneydoğuya yönlenen açık avlu her mevsim kullanılabilmektedir. Yüksek ağaçlar, saçaklar ve kolonatlar doğal gölgelendirmeyi sağlamaktadır. Selsebil ve yansıma havuzları ise avluda nem bölgeleri oluşturarak ısı adasınıı engellemektedir.

Kuzey yönde rüzgarı kesen,sık yapraklı ve yüksek ağaçlar tercih edilirken güneyde gölgelik yapan daha seyrek yapraklı ağaçlar tercih edilmiştir.

Çevresindeki peyzajdan avluya doğru devam eden su ögeleri, ağaç ve bitki popülasyonu ile bölgedeki atmosferik kirlenme ve ekolojik bozulmaların önüne geçilmiştir.

1.katta yer alan ekstensif yeşil teras; ısı yalıtımına katkı sağlar. Yağmur suyunu hazneleyip yağmur giderlerinden akan miktarı azaltır. Tabiat için yaşam alanı yaratır.

AKTİF VE PASİF ENERJİNİN BİR ARADA KULLANIMI

Mimarlık Merkezinin çatı katında yer alan solar paneller ile güneş enerjisi depolandıktan sonra ısının bir kısmı anında kullanılır. Kalan kısım ise daha sonra kullanılmak üzere ısıl kütleler olan zeminler, duvarlar ve su ögelerine yayılır.

Yapıda bulunan ısı tutucu cephe malzemeleri, çatı ışıklıkları ve güney yöndeki düşey açıklıklar sayesinde güneşten gelen doğal ısı daha çok toplanır.

Yağışlı havalarda depolanan filtrelenmiş taban suyu ıslak hacimler, selsebiller, yansıma havuzları ve bitki sulamada kullanılabilmektedir. Suyun fazlası ise bodrum kattaki su deposuna aktarılır.

SONUÇ

Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezinde kullanılan sürdürülebilir yöntemler, gereksiz enerji kayıplarının engellenmesi ve atmosferik kirlenmenin önüne geçilmesini sağlar. Bu nedenle içinde bulunduğu doğayla ve kullanıcıların sağlığıyla oldukça uyumlu bir yapıdır.

3) İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU

Bu taslak öneri rapor kapsamında Kayseri ilinde yer alacak ‘’Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezi’’ proje önerisiyle ilgili statik yorumlar bulunmaktadır.

ZEMİNİN TANIMI

Proje alanının zemini zayıf kaya (R1) olarak geçen orta derecede bozunmuş kaya türlerinden oluşmaktadır. Yarı sert kil zemin yatağına sahiptir.
9 m’ye kadar inilen sondaj çalışma sonuçlarına göre temel üst kotu -2.00 m olarak belirlenmiştir.
Deprem Bölgesi – 3
Bina Önem Katsayısı (I) – 1.5
Etkin Yer İvmesi Katsayısı (A0) – 0.4
Yerel Zemin Sınıfı – ZC

YAPININ TANIMI

Yapı kompleksinin taşıyıcı sistemi betonarme sistem olarak tasarlanmıştır. Taşıyıcı sistemde farklı ölçülerde dikdörtgen – dairesel kesitli kolonlar ve büyük perdeler kullanılmıştır.

Büyük açıklıkların geçildiği hacimlerde kaset(ızgara) döşemeler tercih edilmiştir. En fazla geçilen açıklık 12 metredir. Bu döşemeler sayesinde yükleri ana kirişlerden rijit perdelere, perdelerden de temele aktaran bir taşıyıcı sistem kurgulanmıştır.

Malzeme olarak betonarme taşıyıcılar için C30, donatı için S420 ve çelik saçaklar için St37 kullanılması öngörülmektedir.

TEMEL

Yapının temeli 0.40 ve -2.60 m arasında bulunan volkanik kökenli irili ufaklı, kaya blokları ve çakıl içeren kum birimi içerisine inşa edilmiştir. Tüm yapı kütlelerinin temeli aynı kotta yer almaktadır.

Temelin bodrum kat olarak kullanıldığı bölümler sığınak ve teknik hacimlerdir. Bu alanları aynı kotta çevreleyen ortak bir temel düşünülmüştür.

Yapının temel tipi ‘’Rijit Perde Duvarlı(Hücresel) Radye Temel’’ olarak belirlenmiştir. Temelin doğal zemin kotundan derinde olması ve zemin içerisinde kalmasından dolayı yanal zemin yüklerini de taşıyabilecek perde, kiriş ve tabliye imalatı yapılmıştır. Perdeler, yapı betonarmesi ile kiriş ve döşemeye(bodrum kat tavanı) bağlanarak beraber çalışmaktadır.

YALITIMLAR (SU, ISI, SES)

Yapının temelinden başlayan polimer bitüm esaslı su yalıtımı(3 kat) temelden çatıya tüm cepheyi ve çatı-zemin kat döşemelerini dolaşır.

Dış duvarlarda kullanılan harman tuğla yüzeyler, hammaddesinde bulunan yanmış saman sayesinde doğal bir ısı yalıtımı oluşturur. İçerideki sıcaklığın dışarı çıkmaması ve dışarıdaki soğuğun içeri girmemesini sağlar.

Cephelerde bulunan düşey pencere açıklıklarında normal pencerelere oranla daha güvenli ve ısı dayanımı yüksek olan temperli camlar tercih edilmiştir.

Çatıda, zemin katta ve cephelerde kullanılan ısı yalıtımları sayesinde ısı kaybı minimize edilmektedir.

Ses yoğunluğu yüksek olan birimlerde (çok amaçlı salon, yapım atölyeleri, sergileme alanları, vb.) ses yalıtımlı panel duvarlar ve kapılar kullanılmıştır.

Yapım atölyelerinin ana atölye mekanlarını ayıran cam yüzeylerde gürültü düzeyi yüksek ortamlarda etkili ses yalıtımı sağlayan akustik lamine camlar kullanılmıştır.

DEPREM DAYANIMI

Betonarme perdeler yapının yatay yüklere(deprem, yapısal, toleranslar, vb.) karşı rijitliği sağlayarak yapıyı korumaktadır.

Yapı yükleri üst katlardaki kolon ve perdelerden temele oturan bir perde sistemine oradan da temele aktarıldığı için yükler temele daha homojen bir şekilde dağılıp zemin gerilmesini düşürmektedir. Zeminin taşıma kuvveti ve emniyetli taşıma gücü tercih edilen temel sayesinde artırılmıştır.

SONUÇ

Yapılan ön inceleme sonucunda binada statik açıdan bir problem bulunmamaktadır.