Katılımcı, Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezi Ulusal Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Klasik Osmanlı Mimarisi’nde; zamanının inşa etme pratik ve olanaklarının bir sonucu olarak, simetrik olarak kurgulanmış, bütüncül bir yaklaşımla ele alınan ve büyük açıklıkların geçildiği mekanlar, malzeme ve strüktürde tutarlı, farklı açılardan benzer perspektifler veren anıtsal ürünler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Mimar Sinan’ın çok işlevli yapılarında karşımıza çıkan açık ve merkezi alan çevresindeki yarı açık mekanlarla şekillenen toplanma alanı, yine merkezi bir tümel mekan etrafında yer alan geçirgen mekanlarla çevrili ana mekan ile birlikte bütünsel kamusal alanlar olarak şekillenmiştir. Ayrıca yapılarının büyük bir kısmı, içinde yer aldığı kent parçasında bağlamı belirleyen özelliklere sahiptir.

Mekansal kurgunun dışında Sinan’in inşa ettirdiği yapı gruplarına baktığımızda, suyun da eserlerinde önemli bir yer bulduğunu görürüz. Su, kemerlerle yönlendirdiği, köprülerle aştığı ve kimi zaman iç mekanda bir ses yalıtım elemanı olarak kullandığı bir ögedir. Ayrıca, yaşamının ilk yıllarından itibaren gördüğü, izlediği, deneyimlediği taş da, eserlerindeki en önemli karakteristik malzeme olarak görülmektedir.

Bu bağlamda, tasarım kurgusunda yorumlanan ve çözümlenen Sinan mimarlığı ana ögeleri, yapının kentsel mekan içindeki tavrı, mekan kurgusu, strüktür, su ve yapı malzemesi olarak da taştır.

Hem Mimar Sinan dönemi mimarlığında önemli bir yeri olan  hem de çağdaş müze mimarisi bağlamında, kalıcı ve geçici sergileme ana işlevleri düşünüldüğünde, farklı bölünebilme senaryolarına uygunluğu nedeniyle önemli bir avantaj sağlayan tümel mekan, tasarım kurgusunu oluşturan en önemli girdi olarak ele alınmıştır. Kamusal alan dolaşımı ve yönlenimine dahil olan, dış ve iç mekan ilişkilerini güçlü bir şekilde kurmaya yönelik bir tasarım kurgusu oluşturulmaya çalışılmıştır.

Bu bağlamda, proje alanını içeren millet bahçesinin ikinci girişi olarak belirlenmiş nokta ile ana otoparkı bağlayan ve proje alanını batı yönünde sınırlayan aks; ana yönelim aksı olarak belirlenmiştir. Bu aks, millet bahçesinden gelen yaya trafiğini Erciyes Dağı bakışına yönelip ana kütleyi çevreleyen, Erciyes manzarasını seyrettiren ve yine millet bahçesine dönen kamusal bir platform olarak düşünülmüştür. Aynı zamanda platformun Batı ve Doğu kolları, kütleyi delen ve kuzeyde, müze ve mimarlık merkezi lobisini görsel olarak deneyimleten, mimarlık merkezi birinci  kat lobisine açılan, güneyde ise sergi salonları içinde yer alan iç avluya bakış sağlayan bir koridor olarak tasarlanmıştır.

Merkezi plan şeması ile organize edilen yapının geometrisi, Millet Bahçesi – Erciyes Dağı aksındaki yönelimi vurgulayacak çizgisel bir formdur. Form kurgusu, zemin kotundan 1. Kat kotuna yönelimde Erciyes Dağı’na, 1. Kat kotundan 2. Kat kotuna yönelimde ise millet bahçesi ve Erciyes Dağı’na vistalar veren platformlardan oluşmaktadır. Taş yapı sisteminin sembolize edildiği cephe

elemanlarıyla oluşturulan, Millet Bahçesi – Erciyes Dağı aksı doğrultusundaki cepheler, söz konusu yönelimleri ve çizgisel dolaşımı vurgularken kısa kenarlarda giriş holü, restoran terası ve kütüphane cephesi; Erciyes Dağı veya Millet Bahçesi manzarasına açılan varış noktaları olarak düşünülmüştür.

Mimar Sinan Müzesi ve Mimarlık Merkezi ana işlevli program, kamusal ve iç mekan kullanım alanları arasında güçlü ilişkiler kurma hedefli olarak kurgulanan çevrel platform, platform koridoru ve iç avlu kurgusu ile ana kütle kararlarını oluşturmuştur. 1. kat kotunda yer alan ve ana kütleyi çevreleyen bu platform, ana yönlenme aksı olan Erciyes kolunda kamusal alandan kullanımı olan müze kafeteryası olarak düzenlenmiştir. Yine kamusal platformun Batı kolunun altı, ana akstan kullanımı olan yarı açık kafeterya nişi olarak ayrılmıştır. Bu niş, millet bahçesi otoparkı ile sonlanan Erciyes yönelimi aksının kullanımında sürekliliği sağlayan kamusal bir mekan niteliğindedir. Platformun Doğu kolunun altı ise mimarlık merkezinin atölyelerinin yer aldığı ve açık sergileme alanıyla çevrelenecek şekilde işlevlendirilmiştir. Proje alanını güneydoğu yönünde sonlandıran, millet bahçesi vaziyet planında yeşil alan olarak belirlenmiş alan ile yapay bir sınır oluşturan parsel sınırı, açık sergi alanları ve açık atölye işlevleriyle kamusal alanla bütünleştirilmiştir. Bu kolların, karşılaşma, oturma, dinlenme gibi eylemleri karşılayacak kent mobilyalarıyla düzenlenerek kentsel yaşama aktif olarak katılması hedeflenmiştir.

Kütlenin iç-dış geçirgenliğini sağlayan mekanlar iç avlu ve platform geçididir. Yapının kuzeyinde yer alan yansıma havuzu, doğu ve batı yönlerinde yapıyı çevreleyen, sergi mekanı kütlesinin içinde kalan iç avlunun orta aksından binayı delip geçen kesintisiz bir su platformu olarak ana kurgunun bir parçası haline getirilmiştir. İç avluyu kuzeyde 1. kat kotunda sınırlayan şeffaf platform geçidi, güneyde iç avluyu görsel olarak deneyimleten, kuzeyde 1. kat lobisi ile hem görsel hem mekânsal ilişki içinde olan bir geçiş mekanı olarak düşünülmüştür.

Sergi mekanları yapının merkezinde konumlandırılmış, yan işlevlere bu merkezi mekanın etrafında simetrik bir kurgu ile yer verilmiştir. Sergi salonları, zemin kotunda, tümel mekan kurgusuyla, kalıcı ve geçici nesnelere ev sahipliği yapacak şekilde bölünebilir olarak kurgulanmış; aile ve okul grupları için deneyimleme odaklı aktivite ve simülasyon alanlarını da içeren, müze izleyicisinin zemin kotunda yer alan nesneleri de farklı bakış açılarından izleyebilecekleri, iç avlu ile güçlü bir görsel ilişki kurmayı amaçlayan 1. kat  kotundaki galeri ile birlikte tasarlanmıştır. Sergileme mekanı servis alanı zemin katta, proje alanının millet bahçesi otopark alanından giriş alacak şekilde konumlandırılmıştır. Merkezinden geçen su bandı ile birlikte iç avlu, zemin kotunda ve  1. kat kotunda oluşturulan sergileme nişleri ile birlikte aynı zamanda açık bir sergi mekanı niteliğinde olması fikriyle müze işlevi çözümlemesine katılmıştır.

Kütle, 2. katta ana işlevler olarak, mimarlık merkezinin, kuzeyde millet bahçesine bakan kütüphanesi ve güneyde ise yine Erciyes’e bakış imkanı sunan teras kullanımlı çok amaçlı salonu yer alacak şekilde düşünülmüştür. Mimarlık merkezi işlev grubu içinde yer alan atölyeler ve derslikler, zemin kotunda açık atölye ve açık sergileme alanları ile ilişkili olacak şekilde çevrel platformun doğu kolunun altında çözülmüştür..

2. katta yer alan mimarlık kütüphanesinin cephesi, kuzeyde, millet bahçesine açılan bir mekânsal kurgu ile ele alınmıştır. Düşey sirkülasyon elemanını da fuayenin içine alan çok amaçlı salon, güneyde Erciyes’e yönelen teras platformunu kullanabilecek şekilde kurgulanmıştır. Bu platform, yapının strüktür izlerini yansıtan asimetrik oturma grupları, yeşil bantlar ve çatı yırtıklarını içeren; mimarlık merkezinin toplantılarına yanıt verecek nitelikte bir açık alan olarak işlevlendirilmiştir.