Katılımcı (Minusone Studio), Kamu Binaları Tasarımı Fikir Yarışması

Proje Raporu

Giriş

Orta Anadolu’da yer alan Kayseri şehri, her dönemde askeri ve ticari hatların üzerinde kaldığı için ilk çağlardan beri Anadolu’daki önemli yerleşim birimlerinden biri olmuştur. Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı gibi uygarlıkların egemenliklerinden geçip günümüze gelebilmiş olan Kayseri şehrinin yaşadığı katmanlaşmanın kent üzerindeki etkisi yadırganamaz biçimdedir. Kentin merkezinde yer alan Cumhuriyet Meydanı ise Kayseri’nin geçirdiği katmanlaşmada önemli bir yere sahiptir. Roma döneminden kalan iç kalenin de bulunduğu, Selçuklu döneminde “At Meydanı” olarak bilinen Cumhuriyet meydanı özellikle 19. yüzyıla kadar önemli bir değişikliğe uğramamıştır (Hovardaoğlu, 2009). Erken Cumhuriyet döneminden itibaren ise genişlemeye başlayan meydana 1976 yılında bir yer altı çarşısı yapılmıştır 2006 yılında ise ana ulaşım akslarının birleştiği bir nokta olan Cumhuriyet Meydanı’nın koruma ve geliştirme odaklı karakterini değiştirerek toplu taşıma sisteminin oluşturulması ve yaya ulaşımının teşvik edilmesi şeklinde düzenlenmiştir. Kayseri hükümet konağı projesinin arazisi Cumhuriyet Meydanı’nın kuzeyinde yer almaktadır. Proje arazisinin potansiyelinde barındırdığı açık alan ilişkileri, meydan bütünlüğünün bir parçası konumundadır. Yani, Cumhuriyet Meydanı’nı oluşturan ve yaşatan unsurlar arasında önerilen projenin kütle-açık alan ilişkisi de önemli bir konuma sahiptir ve beraber değerlendirmeleri gerekmektedir.

Meydanın Kent Bağlamındaki Yeri

Işınsal bir kent dokusuna sahip Kayseri’nin kent merkezi olan Cumhuriyet Meydanı geçmişte Kayseri coğrafyasında hüküm sürmüş birçok uygarlıktan izler barındırmaktadır. Meydanın güneyinde “Kayseri Kalesi”, “Hunat Cami, Medresesi”, batısında kent halkının kullanımına açık “Meydan Parkı”, kuzeyinde halihazırda varlığını sürdüren Hükümet Konağı, “Sahabiye Medresesi” ve “Mimar Sinan Parkı” bulunmaktadır. Cumhuriyet Meydanı’na ulaşımı sağlayan hatlardan “Sivas Bulvarı” ise kentin ana yerleşim aksını oluşturmasından ötürü uzantısı boyunca çeşitli ticari mekanlara ev sahipliği yapmaktadır, meydana kent içerisinden ciddi ölçüde hem yaya hem de araç trafiği taşımaktadır. Meydanın kendi içerisindeki dolaşımı yaya geçitlerinden sağlanmaya çalışılsa da Sivas Bulvarı’ndan gelen araç trafiğinden dolayı yer altından (yeraltı çarşısı) sağlanmaktadır. Sivas Bulvarı’ndaki araç yollarına müdahaleler (araç alt geçitlerinin yapılması) ve buna bağlı olarak araçların bulvardaki hareket hızlarının artması, Cumhuriyet Meydanı’ndaki yaya geçişlerini kısıtlamaya başlamıştır (Özkan, 2011). Her parsel kendi içerisinde yaya trafiklerini oluştururken birbirleri aralarındaki ilişki yerüstünden zayıflamış, yeraltından (çarşı) ise kuvvetlenmiştir. Dolayısı ile parsellerin kendi aralarındaki ilişkilerinin dinamikleri yeraltı çarşısından yana kaymıştır denilebilir. Bu durumda proje arazisinin de meydanı oluşturan parsellerden biri olduğu hesaba katılırsa, proje açık alanındaki kamusallık iddiasının yeraltı çarşısı bağlantısının güçlendirilmesi, meydandaki parseller arası değişen ilişki dinamiğini de değerlendirmeye alınarak bir tasarım yapılması anlamına gelir.

Kent merkezi olan Cumhuriyet Meydanı’nda yer alan Kayseri Hükümet Konağı’nın tasarımında ilke olarak proje alanının kullanım düzeyinin arttırılarak kente kazandırılması, bununla beraber hükümet konağı fonksiyonlarının da kendi içe dönüklüğünü kaybetmeden, meydan-açık alan bütünlüğü ile beraber var olması temel hedef olarak belirlenmiştir.

Kayseri Kalesi ve aynı parselde bulunan kapalı çarşının daha sonra yeraltı çarşısı ile birleşip oluşturdukları ticari bölge ve proje alanı arasında kurulmak istenen ilişki alçaltılmış kamusal avlu ve avlu-çarşı arasında serbest bir geçiş tanımlanması ile sağlanmıştır.

Yeraltı çarşısının devamlılığı ve çarşı-avlu geçişi sağlanırken oluşabilecek dükkan sayısındaki kayıpların önlenmesi, avlu içerisinde de dükkan/ticari alanların oluşturulması ile sağlanmıştır.

Proje dahilinde yer üstünde kalan tek hacim olan ve içerisinde hükümet konağı fonksiyonlarını barındıran kütle, arazide yeraltı çarşısı ile bağlantı kuran avlunun yönlendirmesi sayesinde oluşmuş aksı takip ederek meydanı ve kaleyi de karşılayacak şekilde konumlanmıştır.

Alçaltılmış avlunun içerisindeki (-4.00 kotu) ve yukarısındaki (0.00 kotu) kentsel yaşantının güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Avluda bulunan birimlerin kütüphane, kafe, çok amaçlı salon, atölye şeklinde olmaları ve her birimin oluşturacakları etkinliklerin (gece ya da gündüz) ürettikleri trafik ve beraberinde getirdikleri açık alan aktivitelerinin peyzaj düzenlemesinde var olan yumuşak zeminler altında var olmaları hedeflenmiştir.

Meydandaki sert zemin yoğunluğu ve bölge ikliminin özellikle yaz aylarında oluşturmuş olduğu sıcaklığın proje açık alanında farklı yerlerde bulunan yumuşak zemin kümeleri ile etkisinin azaltılması sağlanmıştır.

Hükümet Konağı binasının iç avlusu tasarlanırken binanın üreteceği ısı enerjisinin tahliyesi amacı güdülmüştür. Binanın katlarında bulunan teraslar iç avlu ve meydan arasındaki bağlantıyı kurarken, bölgedeki hakim rüzgarı da avlunun içerisine alarak yapının sürdürülebilirliğini sağlamıştır. İç avluda bulunan merdivenler ise bina ile iç avlunun arasındaki sirkülasyonun sağlanmasında kullanılmıştır.

Binanın çatı örtüsü, etrafında gölge geçiş alanları bırakırken iç avlunun ışık almasını engellememek amacı ile tasarlanmıştır. Çatı örtüsünün taşıyıcısı olarak kullanılan kemerler ise Kayseri’nin çok katmanlı kültürüne bir referans vererek Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kullanılan “Tek Merkezli, Çift Merkezli Teğet Kemer ve Basık Kemer “lerin birlikte yorumlanması ile oluşturulmuştur.

Binanın zemin katında hükümet konağındaki fonksiyonlar arasında kamu ile ilişki düzeyleri en yüksek birimlere yer verilmiştir. En üst katında ise hususi alan ihtiyacı daha çok olan birimler yerleştirilmiştir.

0.00 Kotunda bulunan birimler:
-İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü
-Hukuk İşleri Müdürlüğü
-İl Mahalli İdareler Müdürlüğü
-Dernekler Müdürlüğü
-Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü

+4.00 Kotunda bulunan birimler:
-İl İdare Kurulu Müdürlüğü
-İdari Hizmetler Şube Müdürlüğü
-Bilgi işlem Şube Müdürlüğü
-İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü

+8.00 Kotunda bulunan birimler:
-Valilik Makamı
-Valilik Yardımcıları
-Özel Kalem Müdürlüğü
-Protokol Müdürlüğü
-İl Yazı İşleri Müdürlüğü
-Yemekhane