Katılımcı (NKY Mimarlık), Evka 3 Sosyal Merkez ve Aktarma İstasyonu Yarışması

Jüri Raporu – 99 Sıra Numaralı Proje

Programı kompakt kütleler içinde yorumlayarak, açık alanları meydandan başlayarak Cengizhan Caddesi ve park yönüne doğru kuzeydeki yaya potansiyellerine doğru genişleyen yaya akışına ayırması olumlu bulunmuştur. Peronları üst kota alarak, zemin kotunu agora/meydanı da destekleyecek şekilde çarşıya ayırması olumlu bulunmakla birlikte, döşeme üzerindeki peronların yapı fiziğine ilişkin sorunlara yol açabileceği değerlendirilmiştir. Atölye ve kulüp odaları gibi sosyal/kültürel işlevli mekanların üst kotlarda çözülmesi, erişim sorunlarına neden olmanın yanı sıra, açık/yarı açık mekanlara açılmalarını kısıtlamıştır.
(3-2 D.Ç. ve D.A. karşı oy)

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Mimari Konsept

Evka 3 Sosyal Merkez ve Aktarma İstasyonu mimari projesi için belirlenen konsept, ulaşım ağının merkezinde, bölgenin her alanı ile güçlü mekansal ilişkiler kurabilecek ve yeni kentsel yaşam modelleri oluşturabilecek kamusal bir merkez yaratmaktır. Bu sebeple tasarlanan kamusal merkezin yukarıdaki beklentiye yanıt verebilecek biçimde üst ölçek kararlarını proje alanı içerisinde sürdürmesi ve karşılaması gerekmektedir.

1/2000 üst ölçek konsept kararı yarışma alanının sadece ikinci ve üçüncü proje alanları ile ilişkisi dışında, projenin tüm bölge ile olan entegrasyonunu sağlayacak kapsamda düşünülmelidir. Bu sebeple yaya ve bisiklet mesafesinde bulunan tüm yaklaşım odakları ile proje alanının entegrasyonu akışkan ve sürdürülebilir bölge ağı ile sağlamak tasarım stratejisidir. 116/11 sokağın, imar planında da belirtildiği üzere bölge sakinleri için kısıtlı taşıt katılımı vasfında dönüştürülerek mahalle içi sürekli bir yaya öncelikli sokak fikri önerilmiştir. Bu öneri ile sadece ikinci proje alanı için değil yakın konut bölgesinin de proje merkezine entegrasyonunun sağlanması amaçlanmıştır. İstanbul caddesine paralel kuzey güney doğrultusunda uzanan park ile kurulan mekânsal kurgu doğal olarak üçüncü proje bölgesi ile İstanbul Caddesi’nin batısında bulunan yakın konut bölgesinin proje alanına entegrasyonunu yeşil sürekliliği içinde sağlamaktadır. Proje alanına komşu ilkokul, Ege Üniversitesi Ormanı ve lojmanları yaya ve bisiklet entegrasyonu için üst ölçek kararının koşulsuz argümanlarıdır. Ege Üniversitesi kampüsü, Bornova kent merkezi gibi ikincil uzaklıktaki odaklar için metro ve otobüs ulaşım seçenekleri olsa da, yaya ve bisiklet tercihleri için üst ölçekli tasarım kararında önemsenmiştir. Yukarıda bahsedilen tüm çevre ulaşım odakları, bütüncül bir süreklilik ağı içinde proje alanında merkezileşmesi üst ölçek tasarım stratejisi olarak hedeflenmiştir.

1/500 tasarım stratejisinin temelinde, üst ölçek kararlarının proje alanı merkezinde kütlesel ve mekansal örgütlenmesi vardır. Öneri model, İzmir kentinin kentsel-kamusal yaşam alanlarındaki açık-yarı açık- kapalı mekan geçişlerine benzer bir anlayışla yeniden yorumlanması, kent ve bölge için kamusal mekan olarak yeni bir başlangıç noktası oluşturmaktadır.

Sokak, geçit ve agora aracılığıyla kentsel kamusal yaşam içinde özel yaşam alanlarını barındıracak kentsel nişler yaratmak ve agorayı mekansal başlangıç noktası alarak tüm ulaşım ağına merkez oluşturmak bu projenin temel amaçlarındandır. Programı oluşturan tüm birimler bu konsept içinde tasarlanırken, proje alanını 24 saat canlı kalabilecek bir mekansal örgütlenme senaryosunu barındırmaktadır.

Tasarlanan yeni merkez dinamik kurgusunu programda belirtilen tüm işlev birimlerini birbirine bağlayan meydandan (Agora) almaktadır. İzmir kentinin gelecek vizyonunda belirlenen sürdürülebilir yaya kenti konseptine uygun olarak bu argümanların belirlediği kütlesel ve mekansal dizilim kent için yeni bir kamusal merkez tanımlamaktadır.

Programda belirtilen aktarma istasyonu ve çarşı işlevlerini barındıran istasyon bloğu, araç ve otobüs trafiğinin üst ölçek kararlarını engel olmaması amacıyla proje alanının kuzey doğu köşesinde planlanmıştır. Zemin katta agora ile buluşan yeme içme mekanları ve pasaj bulunmaktadır. Pasaj aynı zamanda otobüs peronlarına ön fuaye olarak kurgulanmıştır. Böylelikle metro-otobüs ve otobüs-metro sirkülasyon ilişkisi metro, agora, yeme içme, çarşı ve istasyon işlev diziliminde kurgulanmıştır. Otobüs peronları ise üst katta planlanmıştır.

Otobüs giriş çıkış noktası 116/19 sokağın üst kotundan sağlanarak, formun verdiği akışkanlık avantajı ile işlev konforu hedeflenmiştir. İstasyonun üst kotta çözümlenmesi anlayışı, mekan konforu (egzoz, taze hava, gürültü) sorununa çözüm arayışının bir sonucudur. İstasyonun üst kotta çözümlenmesinin diğer bir amacı ise değerli ve kısıtlı meydan kotunun kamusal ve sosyal alanlara bırakma hedefidir. İstasyon içi otobüs akışı düşük km’de seyreden otobüs dönüş ve yaklaşım açıları gözetilerek planlanmıştır.

Kültür ve eğitim merkezi bloğu proje alanının batısında dere sınırına paralel olarak konumlandırılmıştır. Zemine yayılan yapı anlayışından çok katlı ama zeminde az yer tutan yapı anlayışı bilinçli bir tasarım kararıdır. Böylelikle değerli ve kısıtlı yapı alanından açık kamusal alanlar için tasarruf bilinçli bir tasarım kararıdır.

Kültür merkezi mekansal ilişkisini zemin kotta doğrudan agoradan alırken, eğitim merkezi ve alternatif sanatçı girişi 116/19 sokak ile ilişkili olarak üst zemin katta kurgulanmıştır. Zemin kat ve buna bağlı bodrum katta ana fuayeye doğrudan bağlı işlevler (konser ve tiyatro salonu ve çok amaçlı salonlar) bulunurken üst katlar atölye ve eğitim birimleri gibi işlevlere bırakılmıştır. Formun verdiği akışkanlık avantajı fuaye kurgusunda kullanılmış olup zemin bodrum ve sergi salonunun bulunduğu ikinci kata kadar süreklilik göstermektedir. Tiyatro ve konser salonu işlevinin gerektirdiği izleyici sahne mesafesi 18-24 metre aralığında tutulmuştur, böylelikle izleyici konfor kalitesini yükseltmek amaçlanmıştır. Tiyatro atölyesi ve dans atölyesi gibi işlevler gerektiğinde küçük gösterilere imkan verebilecek nitelikte tasarlanmıştır. Sahne dekor girişi servis avlusunda konumlandırılan yük asansörü ile sağlanırken, sanatçı girişi servis avlusu veya alternatif giriş olarak üst zemin kattan sağlanmaktadır.

Dolmuş durağı, taksi durağı, bisiklet istasyonu ve metro doğu çıkışı tek bir saçak altında tanımlanmıştır. Saçağın peron görevinin dışında tanımladığı alan ile yarı açık alternatif bir mekan oluşturulmuş ve simgesel bir tavır amaçlanmıştır.

Yapı simgeselliği, amaçlanan kamusal mekan dinginliğinin bir yan ürünüdür. Yapı formu ve gabarilerinin sebebi dingin ve sürdürülebilir kamusal mekanı oluşturma amacı ile hedeflenmiş bilinçli tasarım davranışlardır. Kamusal mekan dinginliği içerisinde tasarlanan öneri proje, sürdürülebilir yaya ağı konsepti odağında, kentsel mekan yaratan ve aynı zamanda kendisi de bir kentsel mekan olan, bölge ve kent için yeni bir başlangıç noktası olma niyetindedir.

Yaya Ulaşımı / Kent İçi Transfer Konsepti

Projenin bir yaya kenti yaratma stratejileri açısından bir olanak yaratması amaçlanmıştır. Bu amaçla özellikle projenin barındırdığı işlevler nedeniyle alana yaya erişimi ve alandan yaya dağılımı sürdürülebilirlik açısından üzerinde durulan en önemli sorunlardandır ve üst ölçek tasarım stratejisidir. Yakın çevre ve ulaşım ağları ile kesintisiz yaya ve bisiklet akışı sağlanmış, kentliye alternatif mekan deneyimleri yaşatılması amaçlanmıştır.

Kapalı Otopark Konsepti

Projenin en önemli kazanımlarından biri; belirlenen konsept yaya omurgası aracılığıyla yaya ve taşıtlar için kolay erişilebilen, tanımlanabilen ve kullanılabilen kapalı otopark tasarımıdır.

Yarışmanın beklentilerinden olan sürdürülebilir bir kent yaratma hedefi bağlamında bölgeye taşıtla gelenleri, ya da kentlinin taşıtları için büyük bir kent terminali niteliğinde olan kapalı otoparktan yararlanmaktadırlar. Bu noktadan kolay bir şekilde zemine erişen yayalar transfer noktalarından farklı işlev alanlarına ya da kentin diğer bölgelerine yönlenebilmektedirler. Otopark bağlantısı, proje alanının zemin ve zemin altı ulaşım ağları ile sıkıştırıldığından araç giriş ve çıkışı, alanın güneybatı ucunda planlanmış olup araçların her istikamete yönlenmesi sağlanmıştır. Kapalı otopark üç bodrum katta istasyon bloğu altında tasarlanmıştır. Yapı temel alanının artırılmayarak meydanda büyük gövdeli ağaç ve köklü bitki yetiştirilmesinin önü açılmış ve aynı zamanda da zemin de geçirgen toprak yapısının olabildiğince bırakılması amaçlanmıştır. Metro gişe kotu ile otopark bağlantısı tüm akışın meydan kotundan sağlanması tercihi için bilinçli olarak kurulmamıştır.

Güneş

Projede Sürdürülebilir bir çevre amacı ile güneş kontrolü ve güneş avantajları önemsenmiş ve kullanılmıştır. Kütlesel ve mekânsal yönelimin amacı gereği kadar ısı ve ışık kontrolü sağlamak amacı ile planlanmıştır. Pasif güneş enerjisi kullanımı ve kontrolü dışında bölge şartlarının elverişliliğini avantaja çevirmek amacı ile güneş pilleri ile elektrik elde etmek amaçlanmıştır.

Rüzgar

Yapı enerji performansının yükseltilmesi amacı ile İmbat olarak bilinen İzmir deniz meltemi, hem kamusal alanda hem de yapı içerisinde kontrollü ısıl denge ve kontrollü doğal havalandırma amacı ile pasif enerji yöntemi olarak kullanılması amaçlanmıştır.

Toprak

Yapı oturum yüzeyleri azaltılarak ve kısıtlı yapı alanı tasarruflu olarak kullanılarak zemin doğal toprak yapısına bırakılmış olup, metro ağı ve yapı ile çevrelenmiş proje alanında sert zemin dışında doğal toprak yapısının varlığı projenin en önemli argümanlarından ve avantajlarındandır.

Su

Gri su ve yağmur suyu enerji etkin ve sürdürülebilir bir çevre için kullanılması gereken en önemli metotlardandır. Projenin barındırdığı işlevler suyun geri dönüşümü konusunda bir engel içermediğinden olup wc ve bahçe sulama da kullanılması amaçlanmaktadır.

Malzeme / Maliyet Yönetimi

Proje bilindik ve çağdaş yapı teknolojileri ile imal edilebilir niteliktedir. Tasarım gereklerine cevap verebilecek yapı malzemesi seçimleri ulaşılabilir ve sürdürülebilir nitelikte olmasına özen gösterilmiştir. Yerel ve çağdaş yapı malzemeleri kullanılan projede ucuz maliyetli kalitesiz malzeme yerine dayanıklı ve uzun ömürlü yapı malzemesi tercihi işletme maliyeti açısından gözetilmiştir. Bakım gerektirmeyen ve olabildiğince yapı ömrünü uzatacak ve yapının işlev ömrü boyunca kullanılacak yapı malzemeleri tercih edilmiştir.

Yapı maliyeti, işletim maliyeti ve yatırım değeri üçlüsünün uyumu tasarımın öncelikli amaçlarındandır. Projenin İyi bir yapım ve işletim yönetimi ile sürdürülebilen yatırıma dönüşmesi için gerekli etkin ve pasif yaklaşımlar tasarım sürecinde gözetilmiştir.

PEYZAJ MİMARLIĞI RAPORU

Yarışma alanı 21108 m² olmasına karşın alan içerisinde metro hattı bulunması sebebi ile yapı yapılmaya müsait alan 10489 m² dir. Programın, yapılaşmaya müsait alanın tümüne yayılması çok yıllık bitki dokusunun yeşermesine izin vermeyeceğinden uygun görülmemiştir. Bu sebeple bodrum katlarda çözülmesi uygun görülen mahaller sadece yapılar altında çözülerek çok yıllık bitkilerin doğal toprak üzerinde yeşermesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda, 1/2000 ölçeğinde verilen ana kararlara ek olarak kabul edilmiş ve tasarıma yön vermiştir.

Program 3 başlık altında toplanmış, alt meydan olarak belirlenen +47.00 kotu tasarımın zemin kotu olarak belirlenmiştir. Zemin katın; metro, çarşı ve otobüs peronları veya otoparklar arasında kent fuayesine dönüşmesi peyzaj tasarımını şekillendirmiştir. Metro- aktarma istasyonu ve metro- kültür merkezi güzergahlarında kullanıcıların muhtemel yürüme izleri, yeşil doku ve kent mobilyaları ile vücut bularak akışkan peyzaj çizgileri oluşturmuştur.

Bisiklet parkları ve dolmuş-taksi kullanıcılarının yağmurdan ve güneşten korunmalarını sağlayan hafif konstrüksiyonlu saçak Cengizhan caddesine paralel olarak konumlandırmıştır. Kültür merkezi, aktarma istasyonu ve hafif konstrüksiyonlu saçak ile tanımlanan agora tasarımın kalbi durumundadır.

Binanın dış yüzeyi zemin katta şeffaf, kültür merkezi diğer katların da ise çift cidarlı ve yarı şeffaftır. Bu cephe sistemi kültür merkezini agora ile bütünleşmesine imkan vermektedir. Bununla birlikte aktarma istasyonu doğal olarak havalandırılmaktadır. Otobüs peronları delikli perfore panel ile görsel sürekliliği sınırlandırılarak sıcak yaz aylarında otobüs peronlarındaki kullanıcıların güneşten etkilenmemesi hedeflenmiştir.

Bina terasları, kazık kök olmayan örtücü bitkiler ile kaplanmış ‘yeşil çatı’ olarak düzenlenmiştir. Yeşil çatının olumlu estetik katkısı yanında, binaya akustik ve ısı yalıtımı sağlaması ve binadan atmosfere ısı yansımasını engellemesine katkı sağlamıştır. Aynı zamanda yağmur sularını depolayarak bitki sulaması ve bina ihtiyaçlarında kullanılması amaçlanmıştır.