Katılımcı, “Odak Ürgüp” Kent Merkezi İçin Fikir Projesi Yarışması

balkon.works'ün Odak Ürgüp Kent Merkezi İçin Fikir Projesi Yarışması için hazırladığı proje.

VAHA

Ürgüp, volkanik arazi yapısıyla tanınan Kapadokya’nın en özgün doğal oluşumlarına ev sahipliği yapmaktadır. Bölgenin temel doğal yapısı tüf kayaları, peri bacaları ve vadilerden oluşur. Bu volkanik yapılar, hem jeolojik hem de görsel açıdan büyük bir değer taşıyarak Ürgüp’ü dünya çapında bir doğal miras merkezi hâline getirmiştir. Ayrıca, eğimli alanlar ve vadiler, doğa yürüyüşleri, trekking ve fotoğrafçılık gibi doğa aktivitelerin e uygun alanlar sunar. Demse Çayı gibi doğal su kaynakları ise bölgenin ekosistemine katkı sağlamaktadır.

Ürgüp, zengin kültürel birikimiyle dikkat çeker. Bölge halkı, geleneksel Kapadokya yaşam tarzını korumakta ve yerel el sanatları ile şarap üretimi gibi geleneksel faaliyetlerle geçimini sağlamaktadır. Asmalı Konak, Sağır Mescid Sokak, Hanlar Bölgesi ve diğer tarihî yapılar, Ürgüp’ün kültürel mirasını yansıtan önemli unsurlardır. Ürgüp ayrıca düzenli olarak gerçekleştirilen şarap festivalleri, sanat etkinlikleri ve kültürel festivallerle sosyal hayatını zenginleştirmekte ve bölge halkını turistlerle buluşturmayı başarmaktadır.

Ürgüp’ün yol altyapısı, hem turistik hem de günlük yaşam için kolaylık sağlayacak şekilde organize edilmiştir. Ana yollar, Nevşehir ve Kayseri gibi büyük merkezlere bağlantı sağlarken, bölgesel yollar ilçeye bağlı köylere ve çevredeki turistik alanlara ulaşım sağlar. İç bölgelerde yer alan sokaklar, özellikle dar taş yollar, tarihî dokuyu koruyacak şekilde düzenlenmiş olup yayalar ve bisikletliler için idealdir. Turistik yerlerin yoğun olduğu bölgelerde yayalaştırılmış alanlar ve otopark düzenlemeleri, ziyaretçi akışını kolaylaştırır.

“Vaha” çevresinde bir çok potansiyel mekan ve toplanma noktaları bulunan bir odaktır. 5dk mesafe ile ulaşılabilen bu mekanlar “Vaha”nın işlevini güçlendirecek ve onu besleyecek işlevler ile donatılmıştır. Bu işlevler arasında ekonomik yönden kuvvetli caddeler, çok amaçlı meydanlar, pasajlar ile küçük avlular bulunur. Bu etkileşim alanının tamamına bir bütün olarak bakılmış ve “Vaha” bu mekanlarla birlikte bir parçalanamaz bir bütün meydan olarak çalışmaktadır.

Ürgüp, güneşin insan yaşamında ve mimarisinde çok etkili olan bir faktördür. Bu sebeple “Vaha” ve etki bölgesi bu anlamda analiz edilmiş, gerekli görülen yerlerde mekansal anlatıyı güçlendirecek şekilde müdahelelerde bulunulmuştur. Bu müdaheleler, bölgenin dokusuna uygun seçilen ağaçlar ve mekansal bağlamı olan gölgelikler ve platform şeklindedir.

Bu müdaheleler ile oluşturulan yarı açık alanlar, Güneş’in yakıcı sıcağını büyük oranda kesmekte, bir kısmının da geçişine izin vermektedir. Böylelikle kapalı ve boğucu mekanlardan ziyade ferah mekanlar oluşturulmaktadır.

Mekansal Devamlılık

Mekanın odak noktasında ve etkileşim alanında aynı malzemenin, detayın, kesitin ve bitkilerin kullanımı bütünsel bir mekan hissi yaratmakta ve kullanıcının deneyimini etkilemektedir. Oluşturulan bu homojen kesitler bir çok yerde yarı açık mekanlar oluşmasına katkıda bulunmuş ve bu yarı açık mekanlar insanların da alışık olduğu avlu, revak gibi mekanlar olarak insanlara kendisini tanıdık bir tonda deneyimletmektedir.

Malzeme Kullanımı ve Yerel Mimari

Kullanılan malzemeler çoğunlukla bölgeden temin edilen taşlardır. Ve bu taşlar oyularak Ürgüp’ün kültüründe olan inşaa yöntemleriyle benzeşirler. Ek olarak eklenen beton strüktür ise yere olabildiğince narin basmakta ve cephelere temas etmeyerek bölgenin kendi mimari dokusuna, kültürüne ve tarihine saygısını göstermektedir.

Genel olarak bitki örtüsünde ağaç miktarının az olduğu, sanki oyularak oluşturulmuş bir kentte; insanların ağaç ve su ile birlikte toplaşmasına olanak sağlayan bir üs olarak konumlanmıştır. Mekan oluşturulurken insanların yabancılık yaşamayacağı tanıdık öğeler ile bir kompozisyon oluşturulmuş, yaratılan bu yeni mekanın kente yabancı kalmaması ve sızması sağlanmıştır. Oluşturulan bu odak kenti sosyal, kültürel ve ekonomik olarak besleyecektir.

Kullanım Analizi

Meydan, şehir içinde insanlarla gündelik ilişkisi daha az olan işlevlerle sarılmış halde. Bu durum, açık alanıyla Ürgüp için çok önemli olan bu konumun turistler ve yerel halk tarafından etkin kullanılamamasına neden olmakta.

Birçok farklı potansiyeli olabilecek odak alan ve etkileşim alanı gündelik insan için atıl durumda kalmakta. Bu potansiyelleri keşfetmek, kenti daha çekici yapacak ve kente nefes aldıracaktır. Bu konumdaki fonksiyonlar kentin başka bölgelerinde de kendine rahatlıkla yer bulabilir.