Katılımcı, Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

Tarih-Kültür Rota üzerinde Sarayönü (Kızılay) Meydanı

İnsanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biri olan Şanlıurfa, sahip olduğu zengin kültürel miras birikimi ile binlerce yıl birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış bir kenttir. Peygamberler Şehri olarak da bilinen Şanlıurfa, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. Kentin coğrafi konumu, iklimi, gelenekleri, yaşam biçimleri, zaman ve benzeri koşulların etkisiyle biçimlenen bir tarihi kent olarak tanımlanabilir.

Yüzyıllar içinde oluşan Şanlıurfa’nın kent yapısını surlar, köprüler, hamamlar, kapılar ve kuleler gibi tarihi değer bütünü ile kent özgünlüğünü oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra hem fiziksel hem kültürel önemli parçası olan Şanlıurfa sokak ve evlerinin karakteristik özelliği kentin dokusunu yansıtmaktadır. Sade mimariye sahip kalın taş duvarlar, kemerler, avlu ve kabaltları gibi pek çok kent öğeleri kent kimliğinin sürekliliğini oluşturmaktadır. Kentsel kimliğini oluşturan bileşenlerin Tarih-Kültür Rota ile Sarayönü (Kızılay) meydan yakın çevresi üzerinde önemini vurgulanmaktadır.

Tasarım Kurgusu

Kent Meydanı (algısı) izinden / Sarayönü (Kızılay) Meydanı

Proje alanındaki temel kurgu, önemli tarihi geçmişe sahip Şanlıurfa kentinin kendi özgün kent yapısının algılanması, kent belleğinin yaşatılması, doğal değerlerinin korunması ve tarihi kent dokusunun bütünlüğü ile gelişimi için olumlu yönde etkilenmesidir.

Kent kimliğini oluşturan mekanların en önemli öğelerinden biri olarak kent meydanı, değişen fiziksel, sosyoekonomik koşullara cevap verebilen ortak yaşamın gerçekleştiği kamusal mekandır. Meydan, kentin kişiliğini ortaya çıkaran odak noktalarını yaratan, kent sirkülasyonunu yönlendiren, toplumsal gereksinimini karşılayan önemli kentsel
yaşam odağıdır. Toplumun kültürel birikimini ve birbiri ile olan ilişkisini bütünleştirerek, mekân-insan ilişkisini güçlendirmektedir.

Sarayönü (Kızılay) meydanı olarak, (kent-doğa-geleneksel doku) üç ana kavram dizisi üzerinden kentin kentsel morfolojisi meydanla anlam kazanması amaçlanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde kentin tarihi dokusunu yansıtarak yaşam odağı haline gelmeyi ve bulunduğu çevresel sınırlarla bütünleşerek kentsel boşluk olmanın ötesine geçmeyi önermektedir. Çevresel sınırlar olarak, tarihi kent merkezi ile yeni kenti bağlayan ana ulaşım aksı, aynı zamanda önemli ticari bir sınır ile meydanın doğu cephesinde yer alan doğal Karakoyun deresi sınırı arasındaki ilişkiyi güçlendirerek kentsel yaşam koridoru sunmaktadır. İki önemli noktayı birleştirerek çevresinin sirkülasyonunun yönlendirilmesine ve toplanmasına olanak sağlaması düşünülen aks hikayesi üzerinde üç odak noktası yaratılması ve kendi içinde fiziksel, sosyal farklılıklar içeren odak noktaları birbirine akan mekanlar olarak tanımlanmıştır. Meydanın yaşam aksını güçlendiren ve canlandıran bir başka mekânsal odak(kurgu) ise meydanı avluya dönüştüren kemerli duvarlarla çevrili seyir terası ve yürüyüş yolu önerilmesidir. Meydan içinde meydan, Şanlıurfa kentinin geleneksel konut dokusunu tanımlayan avlu ve sokaklarını meydana yansıtarak kent avlusu deneyimi olarak sunulmuştur. Kent avlusunun etrafına ticari birimler, atölye, çeşitli aktivitelerle ve yeşil alanlarla yaşanan mekân olarak sunulmaktadır. Yeşil alanların geçirgen duvarlardan avlu dışına akarak meydan ve çevresinin yaşam kalitesinin peyzaj alanlarıyla güçlendirilmesi önerilmektedir.

Sarayönü (Kızılay)Meydanının Amacı

• Tüm kullanıcıları tarafından ulaşılabilir olması,
• Sosyoekonomik, psikolojik ve toplumsal gereksinimini karşılayabilir olması,
• Nitelikli, yeterli ve çeşitli kullanım alanlarının olması,
• Yeterli yeşil alan sürekliliğinin olması,
• Yaya, bisiklet ve elektrikli araçların öncelik olmakla beraber kolay ulaşımının olması,
• Tarihi kent dokusuna ve iklimsel yapısına uygun olması önerilmektedir.

Program

Atatürk caddesi ile Karakoyun deresi arasında oluşan bağ kurgusunu destekleyen üç farklı meydan yer almakta olup farklı fonksiyon ve program içermektedir. Ön meydan ve avlu meydanını faklı zamanlarda farklı etkinliklere olanak sağlaması düşünülmüştür.

Şanlıurfa iklim şartları göz önünde bulundurularak meydan kullanımı için etkinlik modül örtüsü önerilmiştir.

Etkinlikler: yerel isot festivali, yerel pazar günleri, gastronomi günleri ve açık hava sineması gibi esnek kullanım özelliği sunmaktadır. Etkinlikle beraber avlu meydan da aktivite alanı olarak önerilmektedir.

Meydanın zemin katında bulunan ticari alanlar ve atölye bulunmaktadır. Ticari alanlarda yemek lokantası, büfe ve çay ocağı olarak önerilmektedir.

Şanlıurfa kentinin kültürel mirasları arasında geleneksel el sanatları (dericilik, sarraflık, bakırcılık ve taş işlemesi gibi) atölyesi bulunmaktadır. El sanatlarının unutulmaması ve yaşatılması amaçlanmıştır.

Meydanın kemerli duvarları, zemin katında üstü kapalı yürüyüş yolu sunması ve aynı zamanda farklı kotta mekân yaratarak seyir ve yürüyüş yolu sunmaktadır.

Strüktür / Yapı

Belirli aralıklarla yerleştirilen kemerli prefabrik beton bloklar birleştirilerek geleneksel dokunun izlerini dönemin malzemesi beton ile harmanlayarak sürdürülebilir kent yapısı önerilmektedir. Çevre ve araziye bağlı gelişen formun kuzey bölümünü ticari alanlar oluştururken, güney kısmında ise atölye önerilmektedir. İki alanı arkadla hem zeminde hem de üst kotta birbirine yürüyüş yolu ve seyir terasıyla bağlamakta olup geleneksel kent çatı örtüsü ile bütünlük sağlanmıştır.

Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması’nda Dereceye Girenler Belirlendi