Katılımcı, Tarsus Şelalesi Turizm Tesisleri Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

KYDNOS

TARSUS ŞELALESİ TURİZM TESİSLERİ

19. yy ’da Tarsus Çayı// Gravür; Barlett
“Mitolojide Kydnos, Kilikya’da bugünkü Tarsus Çayı olarak adlandırılan ırmağın tanrısıdır”

YER’İN BİLGİSİNİ YENİDEN ÜRETMEK

SORU:

Şelale, Tarsus’un deneyimlenebilir zaman katmanları ve izleri, “Yer” in bilgisi bugün nasıl yeniden görünür kılınabilir? Tasarımın referans ve araçlarına nasıl dönüştürülebilir? Doğa, yeşil, coğrafya, iklim, tipoloji, kültür ve malzemeyi bugünün bilgisi ile yeniden nasıl üretebiliriz?

YANIT:

A. ÜST ÖLÇEK KARARLARI

Proje alanı 3 bölüm olarak ele alınmış ve farklı tasarım yaklaşımları üretilmiştir.

Bölüm 1: Yapısal programların yer aldığı bölüm.

Bölüm 2: Şelale ve doğal dokunun ele alındığı bölüm.

Bölüm 3 (+) : Bu iki bölümü hem birbirine bağlayan hem de ayıran ara yüz bölgesi. Bu bölge Berdan çayı boyunca devam edecek, Berdan baraj gölü ve Tarsus doğa parkına kadar uzanabilecek bölümü kapsamaktadır.

Bölüm 1’de ele alınan insan ve kültür merkezli düzenlemeler; doğa bileşenlerinin farklı konfor stratejiler ile yapısal tasarımlar olarak programları nasıl üretildiğine dair öneriler sunmaktadır.

Bölüm 2, Şelale ve çevresi için; şu anda mevcut olan tüm ekler ve insan merkezli müdahalelerin, temizlenmesini, doğal doku restorasyonunu ve onarımını içeren doğa merkezli, süreç tasarımına dayalı önerileri içermektedir. İnsanların şelale ve içinde bulunduğu doğayı izleme, anlama ve deneyimlemeleri için bir ‘gezenek’ önerilmektedir. ‘Gezenek’, farklı kotlardan kendi mekansallıklarını çoğaltarak (oturma, izleme, gözlem vb) bu doğal ortam ile farklı ilişki biçimleri üretmek için bir olanak olarak ele alınmıştır.

Bölüm 3 (+), Berdan çayı boyunca devam edecek, Berdan baraj gölü ve Tarsus doğa parkına kadar uzanabilecek yürüyüş ve bisiklet rotasını içeren rekreasyon alanı olarak ele alınmıştır. Bu hat boyunca dinlenme, bisiklet parkı, buluşma noktalarını içerecek durak noktaları önerilmektedir.

B. TASARIM

Yapısal tasarımın oluşturucu öğeleri olarak: şelale ve çevresinin doğal bileşenleri olan yeşil, su, ağaç, kaya ile kent kültürü hafızasının ortak bileşeni olan taş (kireçtaşı/limestone) seçilmiştir. Bu bileşenler, tasarımların bulundukları konuma göre mekan kurucu öğelere dönüşmüştür. Taş kutular, kentsel kayalar gibi bölüm 1 içinde program içeriklerine göre konumlanırken, kentsel bir imge olarak düzen, geometri, ilişkisellik ve tipoloji önermektedir. Bu tipoloji Tarsus’un avlulu yapı tipolojisi, “Hortus Conclusus”(etrafı çevrili bahçe) referanslarını kullanan; güneş, hava, su, rüzgar ve ağacı, çapraz havalandırma, rüzgar, trombe duvarı etkileri, zemin boşlukları ile ısıtma, soğutma gibi pasif iklimlendirme araçları olarak kullanan, toprak-hava-güneş kaynaklı enerji imkanlarını yaratan bir olanak olarak çalışılmıştır. Dış taş kabuk ve yapı kitlesi arasındaki mekanlar; bahçe, su ögesi, yapının uzantısı olarak teras, balkon vb gibi kullanılarak farklı konfor seçeneklerini çoğaltmaya imkan yaratmaktadır. Taş kabuk yapı, beton takviyeli yığma sistem ile programları sararken; ard-germeli lento sistemi ile büyük boşlukları geçirgenleştirmektedir. Bu tipoloji katı ve geometrik düzen içinde mekanların program nitelikleri için farklı konfor stratejileri, ölçek, mekan ve kullanım olasılıkları sunacak biçimde yerin malzeme-mekan bilgisini bugün nasıl düşünebileceğimize dair araştırmaları içeriyor.

• Kentsel aksın korunması ve kullanılması,
• Arazide yer alan otel yapısının izleri ve yıkımını, yerleşim-moloz-dolgu ilişkisi ile değerlendirmek; güneşi-gölgeyi, kuzey-güney hakim rüzgar yönünü tasarımda kullanmak; sert zemin- yağmur hasatı ilişkilerini, yangın rezerv suyu- su öğeleri tasarımı ve peyzaj ile düşünmek…gibi noktaların geri dönüşüm ve kaynak kullanımı açısından ele alınması,
• Kutuların çeperlerdeki çekme mesafesine sınır alarak içerde kurulan bisiklet ve yaya kullanımına dayalı bir hayat önermesi,
• Bu sayede servis-erişim ilişkilerini çeperde çözüyor oluşu,
• Bu hayatın kentsel-doğal aksların kesişimi için bir merkez /durak olarak çalışması.
• 3 bölgenin farklı insan ve doğa merkezli peyzaj, kullanım ve mekân özelliklerinin ortak bir tasarım dili içinde ele alınması,
• Yeni bir kentsel imge ve tipoloji önermesi,

gibi noktalar ilk başta sorduğumuz soruya yanıtımız için speküle ettiğimiz tasarımları içermektedir.

PEYZAJ MİMARİ YAKLAŞIMI

Bölüm 1: Yapılı çevre dokusunun tanımladığı yapısal peyzaj karakteri.
Alan Yapısal programların yer aldığı bölümde kullanım programlarının yer aldığı tekil yapıların sahip olduğu avlu, iç bahçe, iç mekan -dış mekan geçiş zonları arasındaki ilişkiler gözetilmiştir. Yapıların oturum platformu kullanım zonları, sirkülasyon kurgusunu destekler nitelikte üst örtü oluşturacak ağaç dokusu entegrasyonu önerilmiştir. Bu bölgede önerilen peyzaj karakteri “insan yapısı” temellidir. Su yapıları, gridal formda ağaç adaları, güneş-gölge yönetimi, hava akışının kurgulandığı fiziksel mekanda kullanıcının bulunduğu iklimde kullanım konforu sağlanması düşünülmüştür.

Bölüm 2: Üretim alanları ve yapılı yeşil donatı sistem örüntüsü olan kültürel peyzaj.
Şelale ve çevresindeki doğal doku tasarlanan ‘izlek’ rotası ile deneyimlenen alandır. Farklı kotlarda doğayı tanımaya fırsat tanıyan kullanım senaryosunda doğal yapı izleğin öznesidir. Şelale ve çevresindeki ekosistemin mevcut durumdaki kullanım biçimi sonucu yıprandığı görülmektedir. Bu ekosistemin kendi içinde tespit edilecek odaklar ölçeğinde restore edilmesi önerilmektedir. Restorasyon, bitki örtüsünü orijinal durumuna döndürmeyi hedeflemektedir. Restorasyonun temel amacı önerilen alan kullanımı paralelinde, uzun vadede alanda doğal ekosistem veya doğal bitki örtüsünü oluşturmak ve sürdürülmesini desteklemek için toprak varlığını koruma, arazi formu ve su kaynaklarının etkin kullanımını sağlamaktır. Ekosistemin kapasitesini kısmen veya tamamen onararak flora ve fauna için yaşam alanı tanımak amaçtır. Önerilen restorasyon süreç yönetimidir. Yerel yönetim ve gönüllülerden oluşacak paydaşlarla organize edilmeli fiziksel sürdürülebilirlik kadar sosyal sürdürülebilirlik modeli geliştirilerek yapılması modellenmelidir.

Bölüm 3 (+): Berdan çayı lineer aksı ve yakın çevresi doğal peyzaj.
İki bölgenin bağlayıcısı aynı zamanda üst ölçekle alanı ilişkilendiren rekreasyon alanı, kot ilişkileri ile tanımlanan mekansal kullanım düzeni içinde durma noktaları, dinlenme alanları ve yaya- bisiklet ulaşım ağının parçası olarak hizmet edecek yeşil donatıdır. Doğa temelli tasarım yaklaşımı ile planlanmıştır. Önerilen bitki dokusu doğal bitki dokusunun tamamlayıcısı niteliğindedir.