Katılımcı, Tevfik Sırrı Gür Stadyumu ile Çamlıbel Limanı Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu

“İnsan hayatın hangi yolundan yürürse yürüsün, iyi inkişaf edilmiş bir hafıza, ona sayısız istifadeler temin eder…” Rene Descartes

Terminoloji olarak “bellek”, öğrenilmiş ya da yaşanmış konuları, bunların geçmiş ile ilgisini bilinçli olarak zihinde saklama gücüdür. Kentleri oluşturan mekânlar ya da bir mekân olarak kentin ta kendisi kolektif belleğin en önemli parçasıdır. Kentte yaşayan bireylerin yaşadıkları yerlere ilişkin görüşleri, duygu ve düşünceleri bu belleğin aktarılabilmesi yani tahrip olmaması ile doğrudan ilişkilidir. Ve kentler bu verilerin (mekân ve bellek ilişkisinin) bütünü ile kimliğini kazanır ya da kaybeder.

Mersin bir ticaret ve liman kenti olarak 1900’lü yıllarda gelişmeye başlamış ve bu gelişim 1960’lı yıllarda modern limanın inşasının ardından majör bir değişime uğramıştır. Gelişimi ve kimliği doğrudan deniz ticaretine dayalı yapılaşma biçimde gerçekleşmiş olan Mersin kentinin, yine bu dönemlerde kent belleğinde “sözlü anlatımlara dayanarak” yer eden mekânsal bileşenlerinin sahil ile ilişkilerinin oldukça güçlü olduğu ve kent kimliğini doğrudan şekillendirdiği görülmüştür.

Ancak günümüzde bu ilişkinin kamusal alanlar bakımından yeterince güçlü olmadığı da gözlenebilmektedir. Yarışma konusunu oluşturan Tevfik Sırrı Gür Stadı ve çevresi bu bağın zayıflığı için önemli bir örnek teşkil etmektedir. İsmet İnönü Bulvarı olarak adlandırılmış olan ve yoğun olarak kullanılmakta olan bulvar, 1950’li yıllardan sonra dolgu yapılarak düzenlenen sahil şeridi ile stadyum ve çevresi ile Çamlıbel Mahallesi ve buna bağlı olarak kentin kuzey yerleşim bölgelerinin ilişkisini koparmaktadır.

1938 yılında davet edilerek kentin ilk imar planını yapması istenilen Hermann Jansen’e göre Mersin kentinin kimliğini belirleyecek iki unsur bulunmaktadır. Birincisi “Liman”, Mersin’i bir ticaret kenti haline getirecektir. İkincisi ise Mersin’i bir plaj kenti haline getirebilecek olan “Deniz”dir. Tasarlanan kent planlarında etkin bir kriter olarak ele alınan deniz unsurunu, önerilen sahil promenadlarından rahatlıkla görebilmekteyiz.

Öte yandan, kaldırılması düşünülen ve inşası 1950′ li yıllarda tamamlanmış olan Tevfik Sırrı Gür Stadı, gerek batıya doğru gelişmekte olan Mersin kentinde bulunduğu yer bakımından, gerekse de 1925 yılında kurulmuş olan ve stadı 1951 yılından itibaren yakın tarihe kadar kullanmış olan Mersin İdman Yurdu futbol takımının ve taraftarlarının hafızasında yer etmiş olması bakımından ayrı bir öneme sahiptir.

Kentsel mekân tasarımları; gerek tasarlanacak olan alanların ölçekleri ve bireyler üzerindeki etkileri bakımından ve gerekse de kolektif belleğin varlığının sürdürebilmesi bakımından, tüm bu araştırmalara ve elde edilecek verilere muhtaçtır.

PLANLAMA STRATEJİLERİ
Tasarım alanını iki ana parçaya ayırmakta olan ve kentlinin deniz ile yaya olarak ya da bisiklet aracılığı ile ulaşımını zayıflatmakta olan İsmet İnönü Bulvarı, ikinci bölgede yerin altına alınarak sahil ve kentli ilişkisini güçlendirecek bir düzenleme önerilmiştir. Bu düzenleme çerçevesinde odak noktaları belirlenmiş ve bu odak noktaları Tevfik Sırrı Gür Stadyumu’ndan başlayarak Kruvaziyer Limanı’na kadar uzanan (yaya, bisiklet ve tramvay hatlarını içeren) bir aks ile birbirine entegre edilmiştir. Doğal sit alanı olduğu bilenen ve kentin bir başka noktasına taşınacağı varsayılan askeri lojman ve askerlik şubesini de içeren alana minimum düzeyde müdahalede bulunulmuş, yeşilin sürekliliği önemsenmiş ve kaldırılan şube binası yerine kent geçmişine ait görsel ya da işitsel verilerin VR ortamında izlenebileceği dijital bir “Kentsel Bellek Müzesi” tasarlanmıştır.

Mevcut kullanımda özelleşmiş askeri alanların (Deniz Kuvvetleri Dinlenme Tesisleri) kamuya açılacağı öngörülerek bu bölgeler rekreatif alanlar olarak yeniden ele alınmış, gezinti, mesire, geçici kamp ve çocuk oyun alanları olarak tasarlanmıştır.

ANA ULAŞIM STRATEJİLERİ VE BİSİKLET YOLLARI
Araç yoğunluğunun tasarlanan alan içerisine dahil olmaması hedeflenmiştir. Bu bağlamda önerilen ve mevcuttaki toplu taşıma duraklarına ek olarak Cumhuriyet Meydanı’nda yer altında, İsmet İnönü Bulvarı (balıkçı barınakları bölgesinde) yüzeyde, Tevfik Sırrı Gür Stadyumu’nun altında ve kuzeyinde yüzeyde ve Çamlıbel Meydanı doğusunda yüzeyde olmak üzere 215 araçlık açık ve 1250 araçlık kapalı otopark alanı düzenlenmiştir.

Alana ulaşımda ve alan içerisinde kullanılmasında temel ulaşım biriminin bisiklet olması önerilmiştir. Bu anlamda kesintisiz bisiklet hattı (kent ile entegrasyonu belediye tarafından düzenlenmek üzere) alan çevresinde ve içerisinde düzenlenmiş ve bisiklet durakları ile parkları tasarlanmıştır.

Tevfik Sırrı Gür Stadı İle Yakın Çevresi (Birinci Odak)

a) Stadyum işlevini artık yüklenemeyecek olan Tevfik Sırrı Gür Stadyumu, yıllar boyu sosyal bir odak noktası işlevini üstlenmiş olması bakımından yine benzer ancak daha esnek işlevler ile yeniden ele alınmıştır. Çim zemin korunmuş ve etkinlik çayırı olarak kullanılması düşünülmüştür. Yapının saçağı korunmuş ve odak noktalarını birbirine bağlayan ana promenad üzerinde gölge elemanı olacak biçimde tasarlanmıştır. Aynı renk ve dokuda materyal kullanılarak stadın izlerinin tüm alan boyunca hissedilmesi hedeflenmiştir. Tribünlerinin bir bölümü korunmuş, çeşitli atölye çalışmalarının gerçekleştirilebileceği alanlar ve sporcular için müştemilat alanlar olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Kentlinin gün içerisinde rahatlıkla kullanabilmesi, çeşitli (kültürel, sportif ve sosyal) etkinliklere ev sahipliği yapabilmesi ve bir buluşma mekânı olarak kolektif hafızadaki yerini yaşatabilmesi hedeflenmiştir.
b) Kızıl Deresi, bu bölgede Akdeniz ile buluşmakta ve aynı zamanda yıl içerisinde (çoğunlukla bahar ve kış aylarında) Akbalıkçıl kuşlarına ev sahipliği yapmaktadır. Ancak dere kenarının ulaşılabilir olmadığı görülmüş ve ıslahı yapılarak peyzaj tasarımları çerçevesinde teraslamalar yapılmış ve bölgenin dere ile ilişkisi kuvvetlendirilmek istenmiştir. Aynı zamanda bu düzenlemeler tasarım alanının tamamı ile entegre edilmiş ve turistik faaliyetler kapsamında Akbalıkçıl Kuşları gözlem etkinlikleri yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.
c) Korunması istenilen Deniz Feneri’ ne müdahale edilmemiş fakat çevresinde, düzenlenen alan ile bağlantılı bir geçiş meydanı oluşturulmuştur. Mevcut yeşilin de korunduğu bu meydanın deniz ile ilişkisi güçlendirilmiştir.

Doğal Sit Alanı ve Sahil Bağlantısı (İkinci Odak)

a) Doğal dokusunun korunması gerektiğine karar verilmiş olan doğal sit alanındaki ağaçlara müdahale edilmemiş, içerisinde yer alan ve kaldırılması öngörülen askerlik şubesinin yerine “Kentsel Bellek Müzesi” tasarlanmıştır. Bu alan tramvay güzergahında “Müze Durağı” olarak yerini almış ve doğal doku içerisinde trekking faaliyetlerinin de yapılabileceği yürüyüş aksları ile en az müdahalede bulunarak düzenlenmiştir.
b) Sahil şeridinde yer almakta olan Deniz Kuvvetleri Dinlenme Tesisleri kaldırılmış ve bu bölgeler rekreatif alanlar olarak yeniden ele alınmıştır. Gezinti, mesire, geçici kamp ve çocuk oyun alanları tasarlanmıştır. Belirlenen yıllık takvim çerçevesinde “Balık Tutma Yarışmaları” etkinliklerinin düzenlenmesine olanak sağlayan ve aynı zamanda da seyir terasları olarak görev yapacak olan iskeleler önerilmiştir.

Çamlıbel Meydanı ve Banyo Plajı (Üçüncü Odak)
a) Mevcutta Lunapark ve Aquapark olarak kullanılan ancak düzenlemelerden sonra ticari ve kültürel odak noktası olarak düzenlenen alan ile birlikte Jansen planına atıfta bulunarak “Banyo Plajı” olarak adlandırılan ve halka açık plaj olarak işlevlendirilen alanı ve Çamlıbel Mahallesi ile birinci ve ikinci odak noktaları olarak önerilen alanları birbirine bağlayan bu meydan, bulunduğu konum itibariyle bir merkez oluşturmaktadır. Çamlıbel Mahallesi’nin de kullanım yoğunluğunu sosyal bakımdan arttırması öngörülen bu meydana, satış üniteleri ve yöresel festivallerin de düzenlenebileceği alanlar tasarlanarak aktif kullanımı güçlendirilmek istenmiştir. Mevcut yeşil doku (ağaçlar) korunmuştur.
b) Tramvay hattında “Banyo Plajı Durağı” olarak yerini alan plaj, halka açık kullanılacak biçimde düzenlenmiştir.

Kruvaziyer Meydanı (Dördüncü Odak)
a) Ticaret ağırlıklı işlevler ile yeniden ele alınan alan aynı zamanda bir ada biçiminde tasarlanarak yaya ve bisiklet köprüleri ile alana bağlanmıştır. Aynı zamanda sportif faaliyetlere ve atölye vb. çalışmalara uygun biçimde düzenlenmiş mekânlar eklenmiştir. Yine alanın güneyinde deniz ile ilişkisinin zayıf olduğu düşünülmüş ve bu bağı güçlendirecek peyzaj düzenlemeleri önerilmiştir.
b) Tasarım alanının ve sahil manzarasının kesintisiz izlenebileceği bir “Seyir Kulesi” düşünülmüş ve bu kulenin aynı zamanda ticari işlevlere katkıda bulunması hedeflenmiştir.

KIYI MERSİN ONLINE
Kentliler veya turistik amaçla gelenler, yılın her mevsiminde aktif olarak kullanılması öngörülen tasarım alanında (KIYI MERSİN) gerçekleşmekte ya da gerçekleşecek olan tüm etkinlikleri bildiren bir uygulama ile alana bağlanabilecektir. Bu uygulama sayesinde tüm (kültürel, sosyal ve sportif) etkinlikler akıllı telefon ya da tabletler aracılığı ile takip edilebilecek ve düzenlenen alan harita aracılığı ile rahatlıkla ulaşılabilir ve güvenilir olacaktır.

TASARIM NE VAAT ETMEKTEDİR?
Kentliler için sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerin, kentsel belleği de koruyarak organize edilebilmesine olanak vermektedir. Gerek toplanma alanlarının ulaşılabilirliği, gerek yeşil alanların sürdürülebilirliği, gerek kültürel etkinliklerin (festival, konserler, yarışlar ve müsabakalar) organize edilebilirliği açısından potansiyeli oldukça yüksek bir alan sunmaktadır. Sahil ve yaya ilişkisini güçlendirmekte ve yönetilebilir, etaplanmış bölümler önermektedir. Kentlinin gerekli durumlarda kendi inisiyatifi ile etkinlikler düzenleyebileceği veya yerel idareler tarafından organize edilen etkinliklerin paydaşları olabildiği yeni bir öneri sunmaktadır. Öneri fiziki bakımdan her yönden gelişime, yeni düzenlemelerin entegrasyonuna açık ve esnektir. Kullanıcının mekân ile ilişkisinin de zaman içerisinde şekillendirebileceği öneri kentsel kimliğe katkı sunmayı ve kolektif bellekte yer edinebilmeyi hedeflemektedir.