Katılımcı, Torbalı Belediyesi Belediye Hizmet Binası Pazaryeri ve Otopark İle Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

Giriş: 

Hangi kent; kimliği olmadan, tarımı olmadan, kullanıcının kendisinden bir şey bulmadan yaşayabileceği bir ölçek içerisinde sayılabilir ki?

Kent, sadece insanların yaşam koşulları gereği bir arada bulunduğu bir ölçek zorunluluğu demek değildir. Kullanıcı ise yalnızca kentte ‘yaşayan’ bir unsur değildir. Kullanıcı kente hayat veren, tarımı şekillendiren, kimi zaman anı yaşamak isteyen ,kimi zaman geçmişe özlem duyan ,kimi zaman da bulunduğu koşullara bağlı olarak geleceğe kaygı veya merak duyan birey demektir.

İnsan; sorgulayan, düşünen, öğrenen ve deneyen varlıktır. Tarihten bu yana, hep insan üzerine düşünülmüş ve bu düşünceler sonucunda çeşitli fikirler verilmiştir. Projede ise sunulan bu fikirler kente ve tarıma yönelik yorumlanıp ‘insan’a yani kullanıcıya hitap etmesi planlanmıştır. İnsana değer veren, bulunduğu ortamı sorgulatan, ihtiyaçlarını hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan düşündüren, insana düşündüklerini deneme fırsatı veren fonksiyonlar ve ihtiyaçlar doğrultusunda tasarım düşünceleri oluşturulmuştur.

Torbalı’da gittikçe artan sanayi nedeniyle; daralan verimli tarım topraklarında halkın yetiştirdiği ürün çeşitlerinin daha geniş kitlelere tanıtımı ve böylece belediyeciliğin halkla her anlamda bütünleşmesini amaçlayan ve Torbalı’da gittikçe hedef haline gelen organik bir tarım alanı da planlandı. Tasarım düşünceleri; kentten gelenleri kucaklayarak içine alan, kente ve kentliye tarımda çeşitliliği vurgulayan, halkı sahip olduğu toprakların farkına varmasını sağlayan ve toprağın verimini keşfetme duygusunu tattıran örtüyle, şeffaf belediyecilik kurgusuyla ve yeşil alanların tasarıma entegre edilmesiyle nefes alan mekanlar tasarlandı. Örtünün oluşturduğu ve yansıttığı yaşayan mekanlar sayesinde her yaştaki kullanıcıya hitap edebilecek çeşitli aktivite alanları, halkın gelip kendinden bir şey bulabileceği ve kendine bir şeyler katabileceği dönüşümlü seminerler ve kendinden bir şeyleri ortaya koyabileceği sergiler ile projede insanın ve kentin birbiriyle olan ilişkisinin önemi vurgulandı. Çağdaş ve şeffaf belediyecilik anlayışını temsil eden bir belediye hizmet binası, alanda referans olarak kullanılan modüller doğrultusunda kurgulanarak yaşayan mekanlar tasarlandı.

Kurgu: 

Yer, mekan ve insan unsurlarının ana başlıkta ele alındığı, tarım, kent ve kullanıcının bu döngü arasında işlendiği, çağdaş ve şeffaf belediyecilik anlayışının vurgulandığı, insanların nefes alabileceği mekanların olduğu ,yaşayan bir sürecin farkında olduğumuz tasarımlar oluşturuldu. Bu kurgular her zaman ‘insan ne ister, ne düşünür, ne yapar?’ kavramlarıyla, o alanda bir kullanıcı olma düşüncesiyle tasarlanmıştır.  Bu kurgular pazar alanı, belediye hizmet binası ve katlı otopark-restaurant alanlarında modüler tasarım doğrultusunda belirlenip her alana özgü karakteristik özelliklerle tasarıma aktarılmıştır. Projede belirlenen ana akslar; kent merkezi aksı, yaya doğu-batı aksı, toplu taşıma durak aksı, katlı otopark alanına bağlam aksı ve kuzey aksı, tasarıma bütüncül, şeffaf, geçirgen ve işlevsel kimlik kazandırmıştır.

Genel Yaklaşım: 

Shamai’nin önerdiği gibi; insanların farklı zamanlarda gelmek için neden bulabileceği mekanlar, buldukları neden fark etmeksizin o mekanı deneyimleme arzularını uyandıran fonksiyonlar, kimi zaman geçmişini bilen halkın günümüzdekini yorumlayıp kendini oraya ait hissedebileceği, kimi zaman anı yaşayabileceği kimi zaman ise sadece mekanın hissiyatını arzulayacağı bir yaklaşımla tasarım ilkeleri belirlendi.

Çevresel Hissiyat: 

Bir mekânın çevresel kimliğini oluşturan unsurların, kullanıcıların mekân aidiyeti duygusunu artırması mekân algısını olumlu yönde etkilemektedir. Shamai (1991) mekân aidiyetinden “Hayata anlam ve amaç katan bir mekânın sembolik önemi” olarak bahsetmektedir. Bir yerin hissiyatı o alanın zaman içerisinde insanlara bağlı olarak deneyimledikleri kurgu ile ölçülebilir. Projemizde ele aldığımız her yaşa hitap edebilen farklı kurgular, çeşitli ve ilişkili fonksiyonlar ele alınarak bu olgu desteklenmiştir.

Pazar Alanı: 

Kurulan modüler sistemin Torbalı’nın karakteristik toprak yapısından ve toprak verimliliğinden yola çıkılarak sadece mühendislik ve mimarlık yapmak yerine, kullanıcıya hitap edip, mekanı canlandırmaya ve yaşatmaya karar verildi., A, B ve C alanları birbirinden bağımsız düşünülemezdi. A, B, C alanlarını birbirine bağlayan ve pazar alanındaki fonksiyonlara göre  kademeli olarak yükselen bir örtü düşünüldü. Kurulan modüler sistemle B alanında bulunan belediyeye ve C alanında bulunan restauranta bağlantı sağlayan ,üzerinde meyve ve sebzelerin yetiştiği, zemin kotunda yaratılan avluların görüldüğü, üzerinde yürürken aynı zamanda zemin kottaki aktivitelerden de haberdar olunduğu ve oturma durakları sayesinde kullanıcıların dinlenebileceği, gün batımının keyfini çıkarabileceği bir örtü tasarlandı.

Pazar alanında her yaşa hitap edebilecek farklı aktivitelerin olduğu, sosyal ve çok fonksiyonlu kullanım alanları tasarlandı. Projede 3 farklı alanı birbirine bağlayan ve birbiri arasında kolay ulaşılabilirlik sağlayan, şeffaf ve geçirgenlik kavramlarını destekleyen; daralan verimli tarım topraklarında halkın yetiştirdiği ürün çeşitlerinin daha geniş kitlelere tanıtımını sağlayan, halka var olan zenginlikleri gösteren ve bunları tecrübe etmesini sağlayan, tarımı içeren her kullanıcının kullanabileceği bir örtü tasarlandı.

Pazar alanı zemin katta pazarın olmadığı diğer günler kurulabilecek geçici mekanlar tasarlandı. Bu mekanlarda her yaşta insanın kendinden bir şeyler bulabileceği ya da her yaşta  insanı ortak zevklerde buluşturacak aktiviteler kurgulandı ve tasarıma yansıtıldı. Projede belirtilen 30 tane sabit tezgahın etrafı pazarın olmadığı günlerde göz önünde olmaması için kaydırılabilir panellerle çevrelendi. Bu panellerin raylı bir sistemle iç içe geçerken belirli noktalara koyulan profillerle yapılmış depo duvarlarının arasında gizlenmesine karar verildi. Aynı zamanda modüler sistem doğrultusunda kurgulanan çöp odaları sayesinde pazar alanının temizliği de sağlanabilecektir.

Alanda tasarlanan tarım alanlarının işleyişi, istenirse elde edilen bu ürünlerin satılması, istenirse bu alanların pazara gelen satıcılara kiralanması ya da ödeneğinin alınması veya toplanan ürünlerin belediye çalışanlarına sunulup yemekhanelerde de kullanılması, belediye insiyatifine bırakılmıştır.

Belediye Binası: 

Belediyede amaçlanan geçirgen bir yapı tasarlamak ve halkı direkt belediye ile bütünleştirmektir. Bu amaç doğrultusunda belediye binasının temel işlevlerinden biri olan şeffaflığı vurgulayıp zemin ve 1. katta serbest plan çözümü ile halkın belediyeyi rahat bir şekilde kullanmasına olanak sağlanmıştır. Bu serbest plan çözümü ile beraber kendiliğinden oluşan mekanlar ile rüzgar koridorları oluşturulmuştur. Rüzgâr koridorları sayesinde belediyenin temiz hava ihtiyacı karşılanmıştır. Kuzey cephesinin ışık almamasından birden fazla rüzgar koridoru bir araya gelerek kuzey cephesinde vadi oluşturmuş, davetkar bir cephe kurgusunu meydana getirmiş ve binaya da estetik bir değer kazandırmıştır. Aynı zamanda rüzgar koridorlarının bulunduğu yerlerde teraslar yapılıp halkın dinlenme alanı ihtiyaçları karşılanmış ve birden fazla işlev yerine getirilmiştir. Doğal havalandırma rüzgar koridorlarından sağlanmaktadır ve içeri alınan hava iç mekandaki galeri boşlukları sayesinde düşeyde sirküle edilmiştir. Çatıdaki döşemede galeri ve merdivene denk gelen yerlerde döşemede yırtıklar açılıp ana sirkülasyonunun ışık problemi giderilmiştir. Belediye binasının bir diğer özelliği ise yeşille kurgulanmasıdır. Çatıda, cephede yeşillik tasarlanıp bu yeşil alan ile dinlenme alanları ve nefes alma alanları oluşturulmuştur.

Katlı Otopark: 

Katlı otoparkta belirlenen modüler tasarım doğrultusunda sıradan bir otopark düzeni kurmaktansa nefes alan bir yapı tasarlanmıştır. Her yeri beton kaplı otopark inşa edilmesi yerine yeşil dokunun otoparkla bütünleştiği, binaya farklı atmosfer veren, binanın nefes almasını sağlayan bir kurgu önerilmiştir. Cepheden de görünen yaşayan bir bina kurgusu oluşturulmuştur. Katlı otopark giriş çıkışlarının batı tarafından verilmişti. Bunun en önemli sebebi trafik yoğunluğunun diğer cephelere göre daha az olması ve araç akışının devamlılığının bozulmasını engellemektir.

Pazar alanında ve  A,B ve C alanlarını bağlamak amacıyla oluşan örtü, A ve B alanlarını C alanıyla katlı otoparkın 3. Katında bağlamaktadır. Böylece, İzban hattının üstünde oluşan örtü sayesinde kullanıcılar iki alan arasında kolaylıkla geçiş sağlayabileceklerdir ve restauranta geçebileceklerdir.

Proje kapsamında belirlenen farklı alanlar doğrultusunda 2 farklı yapı tasarlanmıştır. Tasarlanan bu yapılar katlı otopark ve belediye hizmet binasıdır.

Projenin kurgusu yönünde tasarlanan modüler sisteme göre belediye hizmet binasında taşıyıcı sistem olarak tünel kalıp sistemi uygun görülmüştür ve tüm yapı, çatı da dahil olmak üzere bu sistemle taşıtılmaktadır. Yapı, özelleşmiş türde fonksiyonelliği barındıran birimleri içermesi nedeniyle taşıyıcı sistemi de özel bir yapılanmaya sahiptir. Farklı eksenlerde ilgili yönetmeliklerin izin verdiği maksimum yapı boyu sınırlarını koruyarak, binanın kendi içerisinde mekan bölümüne ve farklı mimari programlara uygun şekilde kümelenerek konumlandırılan birimler çerçevesinde perde duvar çözülmesi uygun görülmüştür. Katlı otopark, betonarme olarak inşa edilecek olup kaset döşeme sistemi kullanılmıştır. Zemin parametreleri ve depremsellik açısından tasarlanan bina incelendiğinde ise binada gerek x gerekse y yönünde çerçeve teşkil edebilmekte bu çerçeveler ile deprem yükleri karşılanabilir. Statik açıdan belediye binasında ve katlı otoparkta kullanılacak beton sınıfı C35 olup kullanılacak inşaat çeliği sınıfı ise S420’dir.

Projede kullanılan İzban hattı üzerinden geçen yaya geçidinin İzban hattı üzerine kurulabilecek olası taşıyıcı elemanlar için izinler doğrultusunda kurgulanacaktır.

İleri safhalarda daha detaylı hesap sonuçlarına göre kesit alanlarının değişebileceği konusu vurgulanmıştır.