Katılımcı, Torbalı Belediyesi Belediye Hizmet Binası Pazaryeri ve Otopark ile Yakın Çevresi Ulusal Mimari Proje Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Alanın Mevcut Durumu ve Değişkenlik

Meydan, kavram olarak, bir toplanma mekanını imlese de kentsel mekanda kentin en karakteristik alanını oluşturur. Bu nitelik, sadece bir toplanma ediminden kaynaklanmaz fakat bir araya gelme durumuna ek olarak oyalanma-duraklama-dinlenme-dağılma-ayrılma gibi diğer fiili durumlarla etkin ve zengin bir işlevsel çeşitlilik sunar. Dahası bu edimsel figürler, kamusallık, kent kimliği ve temsiliyet gibi ayırt edici bileşenlerle bir araya gelerek meydan kavramının anlamsal açılımlarını genişletir. Torbalı ilçesinde de mevcut meydan alanı, Kazım Dirik Caddesi üzerinde yer alan bir kavşakla işaretlenmiş ve bu alanın etrafı, pazaryeri, belediye binası ve otopark alanlarıyla çevrelenmiştir. Öte yandan kavramsal açılımlarıyla meydan, kentin merkezini oluşturur ve bu yönüyle, kent içinde birincil odak noktası olarak sabitlenir. Yerleşimin genel karakterinden farklı bir mekansal düzenek içinde meydan, ‘kamu’ya ait olmanın anlamsal, işlevsel ve yapısal bileşenlerini bünyesinde barındırır. Torbalı ilçesinin “giriş kapısı niteliğindeki” mevcut meydan ve yakın çevresi de yerleşimin genel karakterinden daha farklı bir kamusallık örgüsüyle çerçevelenmiştir. Yarışma alanı A, B ve C alanlarından oluşmakta olup bu üç ayrık kentsel mekan birbirinden arterler ve İzban hattı aracılığıyla ayrılmaktadır.  Yarışma şartnamesine göre A alanında pazaryeri ve meydandan oluşan yeni bir kent merkezinin oluşturulması, B alanında Belediye Hizmet Binası ve C alanında katlı otopark ve restorandan oluşan bir işlevsel ve yapısal dönüşüm beklenmektedir. Böyle bir kentsel yenileme alanın mevcut kaotik görünümünü giderecek ve kente giriş eşiğini yeniden anlamlandıracaktır. Bu amaca uygun olarak yeni tasarım önerisi, yaya sirkülasyonunu temel alan bir tasarım stratejisi izlemiştir.

Tasarım Stratejileri ve Dönüşüm

Proje, çıkış noktası olarak yaya sirkülasyonunu temel almıştır. Kazım Dirik Caddesi üzerinde bulunan mevcut meydan üzerinden A, B ve C alanlarına yaya akışı işaretlenmiştir. Buna göre alana yaya akışını sağlayan en yoğun arter olarak İsmet Paşa Caddesi işaretlenmiştir. İzban hattının doğusunda kalan A ve B alanları, aynı zamanda, meydan ve yakın çevresinin düzenlenmesinde en yoğun işlevsel dağılımın gerçekleştiği bölgedir. Şartnameye uygun şekilde A alanına meydan ve pazaryerinden oluşan, B alanına ise Belediye Hizmet Binası’nın konumlandığı bir öneri geliştirilmiştir. Ayrıca İzban hattının batısında kalan C alanına geçiş, mevcut altgeçitin yeniden düzenlenmesiyle elde edilmiştir.

A alanında yatay ve düşey yöndeki yaya sirkülasyonu gözetilerek geçirgenlik üzerine kurulan bir meydan önerisi gerçekleştirilmiştir. Perşembe günleri ilçe pazarına hizmet edecek ve diğer günlerde kentin meydanı olarak işaretlenecek alanda doluluk-boşluk üzerinden kurgulanan bir kütlesel açılım önerilmiştir. Buna göre A alanı, Kazım Dirik Caddesi ve İzban hattı yönünden farklı anlamsal bağıntıların kurulduğu bir mekansal organizasyonla karakterize olmuştur. İzban hattı boyunca meydan ve pazaryeri örgüsünü kısmi şekilde yalıtan ve meydanlaşma olgusunu, üst kota taşıyan karşılayıcı bir kent duvarı önerilmiştir. Üst kota taşınan bu alan yarı açık mekanlar şeklinde organize edilmiş, böylece tüm alana bakışı sağlayan korunaklı mekanlar elde edilmiştir. Bu kamusal alan, B alanında konumlanan Belediye Hizmet Binası ile bir bütün şekilde kamusal bir kent duvarını oluşturmuştur.

Öte yandan A alanı, Kazım Dirik Caddesi yönünden zemin kotunda karşılayıcı ve davetkar bir meydan alanıyla organize edilmiştir. Yatay uzantıda doluluk ve boşluklardan meydana gelen nişler, yönlendirici, algısal seçiciliği artırıcı bir etkiyle tasarlanmıştır. Zemin kotundaki geniş açıklıklı mekan, üst kotta saçak örüntüsünün doluluk-boşluk ve şeffaflaşan kısımlarıyla iç avlular halinde organize edilmiştir. Bu yatay uzanım, yarı açık mekanlarla çerçevelenmiş ve oluşturulan iç avlular, sadece merkezilik tanımlayan bir örüntü haline getirilmemiş aynı zamanda avluyu temsil eden mekana eklemlenen silindirik düşey elemanlar aracılığıyla bir işlevsellik de kazandırılmıştır. Bu silindirik düşey elemanlar, A alanında bulunan ve yeraltında çözümlenen 720 araçlık kapalı otoparktan meydana çıkış elemanları olarak değerlendirilmiştir. Bu silindirik düşey elemanlar, böylece, etrafında yönlendirici, ayırt ettirici bir mekansallık tanımlarken bir yandan da meydan-pazaryeri örgüsünün yatay uzanımını düşey yönde değişkenliğe uğratmıştır. Böylece meydan alanı, üç parçada işaretlenen üç iç avluyla organize edilmiş ve saçak örüntüsü ile korunaklı yüzeyler elde edilmiştir.

Yeni bir kent meydanı oluşturan proje, alternatif kullanım alanları yaratacak şekilde tasarlanmıştır. Örneğin, Kazım Dirik Caddesi’ne açılan birinci iç avlu perşembe günleri de açık bırakılan boşluklu haliyle meydan kavramının devamını sağlamaktadır. Bu iç avlulu mekanı kuşatan öğeler, yeme-içme mekanları ve sabit satış birimlerinden oluşmaktadır. Böylece, alan perşembe günleri dışında kent meydanını tanımlayan sembolik bir değer kazanırken perşembe günleri ise, pazaryerine işlevsel birimleriyle hizmet veren ve aynı zamanda pazaryerindeki yoğunluğun azaltılmasına katkı koyan bir açıklık olarak tasarlanmıştır. Diğer iki iç avlulu mekan ise perşembe günlerinde pazaryeri olarak işlevlendirilirken diğer günlerde meydan kullanımına uygun düzeneklerle organize edilmektedir. Güncel, işlevsel, gece ve gündüz sürekli kullanım alternatifleri yaratan, çevresiyle güçlü ilişkiler geliştiren, kentsel yaşam kalitesine katkı sağlayan, aktif, günün her saatinde farklı kullanıcı gruplarına hitap eden açık sosyal alanlardan oluşan mekanlar, silindirik düşey elemanların etrafında oluşturulmuştur. Pazaryerine ait tezgahlar, sökülüp-takılabilme-monte-demonte edilebilme özellikleri aracılığıyla kentsel donatı ihtiyacını gidermiş, böylece meydanda seyir, oturma-dinlenme-sergi-konser alanı gibi farklı işlevlere yönelik mekansal durumlar oluşturulmuştur. Bu da meydanın kavram olarak bir toplanma mekanından daha fazla anlamla yüklenmesine yol açmış ve yenilemeye uğrayan kentsel mekanda çoğul karakterli bir meydan ortaya çıkmıştır. Ayrıca projede, meydan ve pazaryerinden oluşan A alanında sirkülasyon, kullanım alanının %60’ını kaplamaktadır.

İsmet Paşa Caddesi’yle birbirinden ayrılan A ve B alanı, kamusallık örgüsü açısından bütüncül bir yaklaşımla tasarlanmıştır. A ve B alanları arasındaki geçirgenlik sadece zemin kotunda değil aynı zamanda üst kotlarda da devam ettirilmiştir. A alanında bulunan pazaryeri ve meydana geçiş, zemin kotu seviyesinde İsmet Paşa Caddesi’nden de sağlandığı gibi, aynı arter üzerinden B alanında konumlanan Belediye Hizmet Binası’na da erişim verilmiştir. Ayrıca A alanında İzban hattı boyunca oluşturulan kent duvarını besleyen üst kottan da Belediye Hizmet Binası’na erişim sağlanmıştır. Belediye Hizmet Binası, plan notlarına uygun olarak konumlandırılmış ve ana giriş, İzban hattının doğusuna yerleştirilmiştir. Protokol girişi, binanın kuzeydoğusundan sağlanırken, binanın ana giriş hattı, farklı yükseltilerle karakterize edilerek meydan alanına ek olarak yeni bir kamusal alanla çevrelenmiştir. Belediye binası, gerekli çekme mesafeleri ve plan notları gözetilerek tasarlanmış ve buna göre yerleşimi gerçekleştirilmiştir. Dikdörtgen bir kütle gövdesine sahip yapının planimetrik kuruluşu, zemin kotunda farklılaşmaktadır. Buna göre, kentlinin kolayca ulaşması amacıyla çözüm koordinasyon merkezi ana kütle gövdesinden ayrılmıştır. Yapının zemin kotundaki bu durum, prizmatik gövdenin yarıklarla karakterize olmasını sağlamış bu da Belediye Hizmet Binası’nın kolay erişim, karşılaşma ve şeffaf belediyecilik gibi ilkelerinin kuruluşuna yardım eden tasarım unsuru olarak belirmiştir. Düşey sirkülasyon, servis asansörü, acil çıkış ve ıslak hacim gibi her katta tekrar eden birimler, planın ortak bir noktasında toplanmıştır. Belediye Hizmet Binası’nda yatay ve düşey sirkülasyon oranı %40’tır.

Belediye Hizmet Binası’nın zemin katında çözüm koordinasyon merkezi, sosyal yardım işleri müdürlüğü, vezneler, bekleme alanları bulunurken birinci katta, mali hizmetler, ruhsat hizmet müdürlüğü, destek hizmet müdürlüğü yer almaktadır. Üçüncü kat başkan yardımcıları, hukuk müşavirliği ve meclis salonundan oluşurken dördüncü katta meclis salonu devam etmekte ve bu kat, özel kalem müdürlüğü ve başkanlık makamıyla tamamlanmaktadır. Beşinci katta rezerv müdürlükler, bilgi işlem müdürlüğü, halkla ilişkiler, insan kaynakları müdürlüğü bulunurken son katta, imar şehircilik müdürlüğü, yapı kontrol müdürlüğü ve emlak istimlak müdürlüğü yer almaktadır. Yapının bodrum katı kapalı otopark, kat arşivi, yemekhane, teknik birimler ve zabıta müdürlüğüne ayrılmıştır.

Son olarak ise C alanında bulunan katlı otopark ve restorandan bahsedilecektir. C alanı, İzban hattının batısında konumlanmaktadır ve diğer iki yarışma alanından daha ayrık durmaktadır.