Katılımcı, Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi Ulusal Mimarlık Yarışması

MİMARİ PROJE RAPORU

Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi bina önerisi; yer-bina ilişkilerinin ve kütle-program-doluluk-boşluk gibi bina oluşumuna yön veren ilişkilerin sorgulanması üzerinden geliştirilmiştir. Kente değer katan bir bina zaman içerisinde kentin bir parçası haline gelerek kentin kültürüne, gündelik yaşantısına ve geleceğine etki eder. Öneri proje, verilen arsa sınırları içerisinde katı bir nesne olmanın ötesinde,  bağlamla iyi ilişkiler içerisinde kent için yeni değerler üretilmesine zemin hazırlayan açık-yarı açık-kapalı kamusal mekânların üretimi üzerine kurgulanmıştır. Dolayısıyla öneri yapı, çevre binaların ölçekleri ve programları göz önünde bulundurularak boşluklara (kamusal açıklıklara) olanak tanıyacak biçimde şekillenmiştir. Tasarımı kuran unsurlar 6 ana başlıkta toplanmıştır.

1.  Konferans salonu ve sergi kütlesi

2.  Kütüphane kütlesi

3.  İşlikler ve satış birimleri kütlesi

4.  Sokak modern

5.  Sahne modern

6.  Koruluk ve ağaçlar

SOKAK ‘MODERN’

Öneri tasarımda, alanın-doğu batı doğrultusu boyunca -1.80 kotunda, bir örtüsü olan ve yarı açık kamusallık barındıran bir sokak tasarlanmıştır. Önerilen sokağın bir tarafında işlikler, diğer tarafında sergi salonu konumlanmaktadır. Birbirleri ile etkileşime geçmelerini tetikleyecek olan bu kamusal boşluk, Sokak ‘Modern’, sanat üretimleri ile üretim yapılan mekânlar arasındaki eş zamanlılığı ve bağı kurmaktadır. Sokak ‘Modern’, doğu yönünde tasarlanan koruluk ve amfideki yoğunluğu,  yapının boşluğuna alarak içerideki programlarla temasına olanak verir ve batı tarafındaki kütüphane kütlesi altında oluşturulan kamusal boşluğa insanları akıtır. Tüm açık ve yarı açık kamusal eylemler, karşılaşmalar, süreklilikler ve etkileşim Sokak ‘Modern’ ile organize olur. Sokağın Sahne ‘Modern’e ve devamında koruluğa açılan yaya sürekliliği sayesinde yapıya ana giriş haricinde -1.80 kotundan farklı noktalardan giriş sağlanmaktadır. 2 adet 125 er kişilik konferans salonu fuayesi ve sergi alanlarının bulunduğu  -1.80 kotundan Sokak Modern’e giriş çıkış verilmiştir. Yapının kapalı hacimlerine girmeden bir güzergâhtan (Sokak Modern) geçerken, içerideki programların sokakta dışa yansımasıyla yapının çevredeki insanları içerisine çekmesi amaçlanmıştır. Sergi salonu, işlikler ve Sokak ‘Modern’ katlanan cephe sistemi sayesinde birleşerek bütünleşen bir karakterde tasarlanmıştır. Sokak ‘Modern’in üzerine tasarlanan örtü sayesinde yağıştan etkilenmeden mekânların bir arada çalışması sağlanmaktadır.

SAHNE ‘MODERN’

Öneri yapının doğu cephesinde konumlandırılan Sahne ‘Modern’ gündelik yaşama katkı yapan, kentli için bir etkileşim zeminidir. Açık bir kamusal alan olarak tasarlanan amfi ve yeşil sahne farklı senaryolarla Ulus Modern’in konser, sergi gibi sanatsal ve kültürel programlarını açık alanda da kullanıcıyla buluşturma imkânı sağlar. Aktiviteler haricinde yeşil amfi ve sahne gün içerisinde herkes tarafından kullanılır. Aynı zamanda binanın sınırlarını muğlaklaştırarak alt kotlara kentliyi alır ve Sokak ‘Modern’ kotundan da yapıya giriş olanağı sağlar.

KORULUK VE AĞAÇLAR

Tasarım alanının doğusunda yer alan park alanı büyüklüğünün zaman içerisinde bir koruluğa dönüşerek çevredeki yoğun ticari dokuya kentsel yeşil boşluk olarak bırakılması önerilmiştir. ‘Bir ağacın gölgesinde oturma’ eyleminin en temel kamusallık olduğunun vurgulandığı bu ağaçlık alan önerilen yapı ile Sulu Han ve Ulus Hali arasında aynı zamanda bir kentsel eşik alan oluşturur. Bu eşik alanda; sirkülasyonun fazla olduğu ticari mekânların ve kullanıcı yoğunluğunun bulunduğu Suluhan ve Ulus Hali ile Sanatın ve kültürel etkinliklerin dingin bir araya gelişlerin mekanı olan Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi arasındaki geçiş kentsel peyzajla sağlanır.

İŞLİKLER ve SATIŞ BİRİMLERİ KÜTLESİ

Mekânı kurarken atölyelerin ve satış birimlerinin öncelikli olarak kent zemini ile doğrudan ilişkili olması hedeflenmiştir. Giriş ve çıkışları yapının ana girişinden bağımsız olarak işlemektedir. Atölyelerde üretilen ahşap, cam, çini vb. objelerin satışı için tasarlanan birimler yapının güney cephesinde dışa dönük ve çevredeki dükkanların ölçeğinde tasarlanmıştır. Atölyeler satış birimleri ile sırt sırta olup Sokak ‘Modern’e açılacak nitelikte önerilmiştir. Atölyeler, hareketli duvar sistemleri sayesinde istenildiğinde ayrılabilmektedir, aynı zamanda tüm sanat dallarının birbirinden besleneceği göz önünde bulundurularak tek büyük bir mekân olarak birleştirilebilmektedir. Kütüphane ve Konferans salonu kütlesi belli saat aralıklarında aktif olmasına rağmen işlikler ve satış birimleri yapının genelinden bağımsız olarak kullanım saatleri esnektir. Mekânların birbirleri olan ilişkileri sorgulanarak kamusallık perspektifinde programlara bakarken mekânsal olanakları arttıracak bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu bağlamda İşliklerin Sokak ‘Modern’le ve sokağın diğer tarafında konumlandırılan sergi alanlarıyla bir arada çalışması önemsenmiştir.

KONFERANS SALONU VE SERGİ KÜTLESİ

Programda belirtilen 400 kişilik konferans salonu girişi ve fuayesi +3.30 kotunda, doğu yönünde ana girişte planlanmıştır. Fuayede bilet satış, danışma bankosu ve vestiyere de yer verilmiştir. Kafeterya, fuaye ile ilişkili ve güney cephesinden Şehit Teğmen Kalmaz Caddesi’ne açılmaktadır. Yapının doğusunda ve batısında konumlanan 2 adet yangına dayanıklı düşey sirkülasyon kovasının yanı sıra -1.80 Kotundaki 100’er kişilik iki salonun fuayesi ile 400 kişilik salonun fuayesi merdivenlerle birbirine bağlanmıştır.

-1.80 kotundaki 100’er kişilik salonlar gerektiğinde bağımsız olarak çalışan, istenildiğinde birleştirilebilen çok amaçlı salonlar olarak kurgulanmıştır. Arası kayar bölücü panel sistemiyle tasarlanan konferans salonlarının sahneleri de sökülüp takılabilmektedir. Böylelikle bu iki salon arası açıldığında sahneler toplanarak bu alan büyük bir sergi salonuna dönüşmektedir. Kotlar arası tasarlanan amfi ise hem konferans salonu için hem de sergi salonu senaryosu için kullanılabilmektedir. Sergi senaryosunda sokak moderne bakan sergi salonu, fuaye ve bu salonlar kesintisiz olarak aynı program için esneyerek mekânsal süreklilik sunar.

Tuvaletler, depo, temizlik, görevli odaları gibi ıslak zeminler ve servis hacimleri, konferans salonu kütlesinin kuzey cephesinde tasarlanmıştır. Tüm bu hacimlere  +3.30 ve +8.20 kotlarında cepheden ışık alan bir koridorla giriş çıkış sağlanmıştır. Ayrıca +8.20 kotunda teknik ofisler ve kütüphane yer almaktadır.

Akustik Salon Tasarımı

Konferans Salonlarında, sözlerin iyi anlaşılabilmesi için, sesin netliği çok önemlidir. Salonlarda sözlerin iyi anlaşılabilmesi konuşulanın %96’sının kavranması ile ölçülür. Bir salonun tasarlanmasında aşağıdaki kriterler kullanılarak doğru akustik tasarım yapılabilmektedir:

Salonun fiziksel sınırlarının belirlenmesi;
• Hacim büyüklüğü
• Hacmin biçimlenişi
• Akustik kusurlar

Salonun iç yüzeylerinin biçimlendirilmesi;
• Kaynak dinleyici ilişkisi
• Sahne tasarımı

Yüzey gereçlerinin seçimi;
• Yutucu yüzeyler
• Yansıtıcı yüzeyler
• Dağıtıcı yüzeyler

Yukarıda sınıflandırılan kısımlar, her bir mahal için akustik açıdan ayrı ayrı kontrol edilir ve salonun hacim akustiği koşulları özelinde uygulama projesinde değerlendirmeler bu maddeler üzerinden yapılır.

Proje kapsamında, genel prensip değerlendirmesi olarak, mahallerde sahne olarak kabul edilen kısımlarda gürültü kaynağının bulunduğu kısım ve onu çevreleyen kısımlarda, yansıtıcı malzeme kullanımına gidilmelidir. Bunun amacı, gürültü kaynağından çıkan sesin, absorbe edilmeden yansıtılarak seyirciye ulaştırılması ve gölgede seyirci kalmamasıdır.

Faydalı olarak kabul ettiğimiz yansımaların gerçekleşmediği sahnenin karşı duvarı (arka duvar) gibi yüzeylerde ise, absorbsiyonu yüksek (NRC değeri) malzeme kullanımına gidilmelidir. Bu tür malzemelerin kullanılmaması durumunda, salon içinde sesin dönerek, akustik distorsiyonlara sebep olduğu görülecektir.

KÜTÜPHANE KÜTLESİ

Kütüphane kütlesi, okuma ve çalışma eylemini esas alarak, kentin ve Ulus Modern Kültür ve Sanat Merkezi’nin aktif yaşantısından uzak yapının üst kotunda konumlandırılmıştır. Sulu Han’a bakan teraslarla ve kahve köşesiyle birlikte kurgulanan kütle, grup çalışma ve dinlenme alanları ile kullanıcıların ihtiyaçlarına göre şekillendirilmiştir. Kütüphane kütlesinin asma katında bulunan Sanal/Paylaşımlı Ofisler, kütüphane çalışma prensibiyle beslenerek kendi bünyesinde esnek ve yenilikçi bir çalışma ortamı sunmaktadır. +3.30 ve +8.20 kotlarında, katlardaki yatay sirkülasyon boşluklarında konumlanan yeme-içme alanları sınırlandırılmayarak fuaye ve kütüphaneyle etkileşim içerisinde esnek mekânsallıklar doğurmuştur.

SONUÇ

Öneri tasarım: Oluşturulan sokak, amfi, sahne, yapı kütleleri, koruluk ve ağaç unsurları ile kamusallığa yeni yorumlar ve mekânsal karşılıklar getirmeyi amaçlar. Bina içi ve kütleler arasındaki galeriler, teraslar, fuayeler, ara alanlar gibi boşluklar programın parçası haline getirilmiştir.  Şartnamede belirtilen ihtiyaç programının parçaları üst üste, yan yana getirilerek bir biçim grameri oluşturulmuştur. Bu biçimleniş tasarım alanında Sulu Han’a bakışı esas alarak açık teraslar ve Sahne ‘Modern’ bu doğrultuda tasarlanmıştır. Kentsel ilişkileri gözeten bir anlayışla oluşturulan tasarım, kütle organizasyonu olarak sadece programların bir araya geliş ilişkileri ile değil, aynı zamanda boşlukların organizasyonu ve programı üzerine kurulmuştur. Dolu kütleler kendini kente açmak için Sokak ‘Modern’, Sahne ‘Modern’ ve üst kat teraslar gibi tasarlanan boşlukları kullanmaktadır.