Katılımcı (PARCH), Üsküdar’da Mimar Sinan’ı Anmak Yarışması

SEBİL

Su Şehri

Sebil, şadırvan, çeşme, hamam, sarnıç, su terazisi, maksem gibi su yapıları ile şehrin dört bir yanını kuşatan ve özellikle Mimar Sinan’ın 16.yüzyılda başlayan Kanuni dönemi Şehzade ve Süleymaniye külliyelerinin inşası ile en parlak dönemini yaşayan İstanbul, bir  su şehridir.

Sebil, Üsküdar kıyısında kentsel kamusal mekanın merkezinde, yağmur hasadı yaparak suyu arıtan ve devirdaim ile üç yönde kesme yığma taş duvarlar üzerinde toplam dokuz çörten ile suyu halkın kullanımına açan küçük ölçekli bir yapı önerisidir. Saçağı taşıyan oniki kolonun ve biriktirme havuzunun ışıkla buluşan merkezi mekânı meydan hayatından saklayarak bir nefes alma ve dinlenme alanı üreten yapı, aynı zamanda kıyıdaki gündelik akışa katılan geçirgen bir iç mekân kurmaktadır. Yapı bir takımada düzeni içinde çevresindeki yağmur toplama havuzları olarak kullanılan bisiklet, kaykay ve paten pistleri ile bir bütünlük oluşturur.

Mimar Sinan Osmanlı dönemi Türkiye’si için merkezi bir figür olarak bu coğrafyada ürettiği sayısız yapı ile sosyal ve kültürel strüktürün kıymetli bir parçası olarak karşımıza çıkar. Sinan, ‘anıt’ yapıların inşasının ötesinde toplumsal yaşamın gündelik gereklerini de kapsayan bir altyapı üretimin inşasında da başroldedir.

Mühendis  Sinan

Dönemin bayındırlık ideali ile özdeşleşen bu bakış ile bir bakıma Sinan, kozmopolit Osmanlı toplumunun sosyal ve kültürel yapısının karmaşık iç bağları ile örülü gündelik hayatın detaylarını geniş bir perspektifte düşünen güçlü bir figür olarak tarih sahnesinde belirir. Mimar Sinan asker kimliği ile öne çıkan mühendislik formasyonunun getirdiği donanım ve bakış açısı ile yapının hem strüktürel, hem de tektonik ifadesinde kentsel bağlama katkıyı ön planda tutar. Estetik ve teknik alanda ‘yeni’ olanın izini süren ve onu ‘Mağlova Kemeri’ gibi bir başeser ile zirveye taşıyan bir mühendis mimar olarak karşımıza çıkar.

Küçük Ölçekli Müdahale  ve Kamusal Mekân

Sebil önerisi, Üskidar’da kıyıda gelişen ‘oransız’ kamusal mekân kurgusunu ölçeklendirmeyi amaçlayan bir mikro müdahaledir. Sebil bu anlamda, bir alt yapı projesi, bir kentsel donatının tasarımıdır. Kıyıda üretilen dolguyla ‘ölçeksizleşen’ kamusal mekân yaşantısının basit bir biçimde suyla buluşmasını ve içinden geçip giden yaşamın farklı vistalar ile zenginleşmesini sağlar. Üsküdar’da kıyının, farklı iç — dış süreklilikleriyle ve gündelik hayatın akışından saklanmış merkezi biriktirme havuzu etrafındaki anı mekânı ile buluşmasını hedefler.

Yağmur Hasadı

Sebil, merkezde 1080 cm yarıçapında bir betonarme saçak ile yağmur suyunu biriktirerek 12 drenaj noktasında kolonlararacılığı ile yağmur suyunu devirdaim depolarına aktarır ve arıtarak meydanda 3 farklı yöndeki 9 çörtenden içme suyu olarak halkın kullanımına açar. Merkezde yer alan ‘Sebil’e eşlik eden 4 ayrı yağmur hasadı pisti aynı zamanda kaykay, bisiklet ve paten parkurları olarak kullanılırlar. Bir takımada olarak çalışan bu sistem 4 farklı noktada gün ve gece boyu yağmur hasadı amaçlı drenaj kanalları ile zemin altındaki depolarda suyu toplayarak arıtma merkezine iletirler.

Taşıyıcı Sistem

Yapı taşıyıcı sistemi betonarme kolonlara mesnetlenen ışınsal kirişler, bu ışınsal kirişleri merkezde birbirine bağlayan çember kiriş (kasnak), kirişlerin alt uçlarından içbükey formda oluşturulan betonarme bir kabuktan meydana gelmektedir.

Yapı dönel simetriktir. Kolonlar dairesel enkesitli olup çapları D=36cm seçilmiştir.  Kolonların ve değişken enkesitli kirişlerin merkezinden geçen su akışını sağlayacak dairesel küçük bir boşluk vardır. Tüm kirişlerin genişlikleri de kolonlar gibi bw=36cm alınmıştır. Kasnak yüksekliği h=90cm’dir. Saçak değişken kesitli olup uçta yüksekliği h1=12cm, mesnette ise h2=36cm’dir, 50cm kalınlığında bir radye temelin yeterli olacağı düşünülmektedir. Havuz çevresindeki devirdaim deposunun çeperleri 25cm kalınlığındadır.Yapının işlevi gereği yapı kimyasalları yardımıyla su geçirimsiz beton (watertight concrete) kullanımı düşünülmüştür. Beton sınıfı olarak C35, donatı olarak temel, kolonlar ve kirişlerde B420C, kabukta hasır çelik uygundur.

Beton örtü tabakasının fazla tutulması, donatıların korozyona dayanıklı olması için epoksi ile boyanması planlanmaktadır. Yapı düzgün bir taşıyıcı sisteme sahip olup üretimi kolay ve ekonomiktir.