Katılımcı, Uzundere Cemevi Sosyokültürel Merkez Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

MİMARİ RAPOR

GENEL YAKLAŞIM

Aleviliğin gereksinimlerinin en uygun şekilde karşılanmasını hedeflediğimiz Uzundere Cemevi Sosyokültürel Merkezi Mimari Projesi, aleviliğin evrensel değerleri göz önünde bulundurularak alınan mimari kararlar ve çevresel veriler harmanlanarak oluşturulmuştur. Hümanist, rasyonel, yenilikçi ve değişime açık değerlerin dikkate alınarak tasarlandığı mimari projenin, aynı zamanda bir odak noktası haline gelmesi, yakın çevresini ve kent dokusunu olumlu yönde etkilemesi amaçlanmıştır. İbadet alanı ve sosyokültürel alanların doğru bir dengeyle bir araya geldiği, doğaya ve çevreye saygılı, bulunduğu coğrafik koşulları tasarımın temeli olarak oluşturabilen kompakt, aleviliğin ve zamanın ruhunu yakalama gayesinde sosyal bir merkez olarak kurgulanmıştır.

KÜTLE VE MEKAN KURGULARI

Arazinin eğimli topografyası, kütlenin teraslanarak konumlanmasına olanak vererek, ara mekanlar, teraslar ve avluların oluşmasını sağlamıştır. Farklı fonksiyonlarla ilişkilendirilen bu mekanlar, kendi aralarında da bir bağ kurarak harmonik ve bütünsel bir kütle kurgusu oluşturur. Doğrudan ve dolaylı fonksiyonel ilişkilerin kurulduğu bu esnek mekanlar sayesinde yapının uzun süre canlı kalmasına olanak sağlanmıştır. Mahremiyet ve sessizlik barındıran mekanlarla, iletişimin yoğun olduğu sosyokültürel mekanlar arasında bir denge oluşturulmuştur.

3968. Sokak kotunda konumlanan cemevi, yapının odak noktasını oluştururken, bağlandığı cemevi terası, diğer fonksiyonlardan dolaylı olarak ayrılmasından dolayı hem mahrem bir mekan, hem de gerekli zamanlarda cemaatin beklediği yada törensel faaliyetlerin yapıldığı mekanlar bütününü oluşturur.

Cemevi terası, merdivenlerle -4.00 kotunda bulunan sosyokültürel terasa bağlanır. Bu terasta, kültür merkezi girişi, kahvehane ve aşevi gibi fonksiyonlar konumlandırılarak projede sosyal bir odak noktası oluşması amaçlanmıştır. Kültür merkezinde bulunan sergi alanının bu terasla olan dolaylı ilişkisi mekandaki dinamizmi, canlılığı arttırır. Güncel imar planında öngörülen çocuk oyun alanının, aradaki araç yolu kaldırılarak sosyokültürel terasa kademeli akışı sağlanmıştır. Bu bağlamda terastaki çekim gücü arttırılmıştır.

-8.00 kotunda, fonksiyonel anlamı itibarıyla özel bir alanda konumlandırılan küçük muhabbet meydanı ile ilişkili, kitaplık ve eğitim alanlarının ulaşımına açık bir teras oluşturulmuştur. Yine aynı kotta bulunan konferans salonu fuayesi ve sergi alanının devamı, avluda oluşturulan kademelenme sayesinde doğal ışık alır.

Projenin açık alanlarla ilişkisinin devam ettiği -12.00 kotunda bulunan mihmanevi; tüm teraslardan uzakta konumlandırılarak, mekanın sessizlik ve mahremiyeti sağlanmıştır. Araziye tamamen gömülen en alt kotta ise otopark oluşturulmuştur.

Bu yöreye ait kireç taşı, betona agrega olarak katılarak tüm yapının malzemesi oluşturulmuş ve yapıya yerel bir kimlik kazandırılmıştır.

Halihazır proje alanında bulunan yoğun olarak ağaçlandırılmış alana en az müdahale edecek şekilde kütle kurgusu oluşturulmuş, müdahale edilen ağaçlar, sosyokültürel terasta bilinçli olarak planlanan alana taşınmıştır. Bu durumda, taşınan ağaçlar mimari birer eleman olarak konsepte entegre edilmiştir.

GÜNCEL İMAR PLANI DEĞERLENDİRMESİ

Güncel imar planında öngörülen çocuk oyun alanı ve proje alanı, bu alanlar arasında planlanmış bir araç yoluyla bölünmüştür. Çocuk oyun alanının, proje alanına entegrasyonunu sağlamak amacıyla, araç yolu iptal edilerek, topografyada bir bank düzeni oluşturulmuş ve bu alan kademeli olarak sosyokültürel terasla eklemlendirilmiştir.

Proje alanının doğusunda planlanan ve alanı saran araç yolu, imar planında oluşturulmuş ağaçlandırılacak alanın sürekliliğini ve projeyle ilişkisini olumsuz yönde etkileyeceği düşünülerek iptal edilmiş, bu bağlamda sınırlar kaldırılmıştır. Sadece proje alanının kuzeyinde bulunan araç yolunun kapalı otoparka bağlanması sağlanmıştır.

CEMEVİ MEKANSAL KURGUSU

Toplanılan, birikilen, bir araya gelinen, kutsal törenlerin yapıldığı, dünyevi ve ilahi olanın kesişme noktası olarak cemevi, projenin odak noktasını oluşturmaktadır. Yapı, aleviliğin doğası itibariyle sanatsal ve estetik değerleri gözeten mütevazi ve rasyonel bir kütle olarak kurgulanmıştır. Cephede özellikle konumlandırılmış ışıklıklar, yapının kutsal fonksiyonunun dışarıdan algılanmasını sağlar. Ön avluyu takiben eşikten geçilerek, meydana yani zahiriden batıniye geçilir. On iki imamı sembolize eden semah alanı, mekanın ortasında konumlanır. İnsan, hamlıktan insan-ı kamilliğe dört kapıdan geçerek ulaşır. Bu dört kapı kurgusal olarak mekanın duvarlarında nişler olarak konumlandırılmıştır. Nişlerin üzerinden mekana süzülen doğal ışık, dört kapının aydınlığa açıldığını simgeler. Mekanın ortasında bulunan tepe ışıklığıyla, simgesel olarak fiktif düşey eksen oluşturulmuştur.