Katılımcı (Studio FORA + WE’re), Varna Kütüphanesi Uluslararası Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

1- Kentsel Kararlar

Varna kentinin ana akslarından biri üzerinde, çevresindeki kültür-eğitim yapıları ile etkileşim içinde bulunan yarışma alanı, ayrıca komşuluk ilişkisine sahip olduğu Varna Belediye Binası ile kentin ana kamusal çekim alanı olma potansiyeline sahiptir. Projede hedeflenen, üzerinde bulunduğu Osmi Primorski Polk Bulvarı ile entegre bir kamusal alan oluşturan ve kentlileri içine davet eden bir çekim alanı olmasıdır. Böylece Einstein’ın belirttiği gibi; mekanın kentlilerin belleğinde sağlam bir yer etmiş olması dolayısıyla değerini hiçbir zaman kaybetmeyecek, hem kütüphane işlevi hem de bir araya gelme mekanı olacak olan bir kütüphane yapısı hedeflenmiştir. Yapı kurgusu; kent sokak kotu ile geçirgen ve şeffaf bir ilişkisi olan, katılımcı kamusal alan kullanımları ile kentsel bir buluşma alanı olan bir kütüphane fikri üzerine kurgulanmıştır.

2- Mimari Kararlar – Fonksiyon

Mimari konsepti şekillendiren ana fikir kütüphane yapısını homojen bir şekilde kente katma olgusu ile yapının güçlü bir kamusallık ile kent omurgasına yayılması üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda ilk alınan karar kütlenin belediye binasının girişi ile proje alanını bağlayan yaya köprüsü aksında ikiye ayrılması ile açık bir iç pasajın yaratılması fikridir. Bu iç pasajla programda olması istenen üç bölgelemeden ilki olan kısmı kütüphane kısmından ayrılmıştır. Oluşan bu pasajın zemin katta Osmi Primorski Polk Bulvarı’na bağlanması ile oluşan kamusal kat sadece kütüphane kullanıcılarına ait bir mekan olmaktan çıkıp kamusal bir kent parçasına dönüşmüştür. Bununla birlikte ön meydan ile birinci kat bir seyir merdiveni ile bağlanarak etkinlik alanı, kafeterya ve kiralanabilir ofis alanlarını içinde barındıran dışarıdan erişime açık bir alan yaratılmıştır. Üst katlarda atrium etrafına okuma alanları (kontrollü erişim) yerleştirilmiş, böylece kamusaldan özele doğru bir geçiş kurgulanmıştır.

Kütle tasarımı, program parçalarının birbirleri ile olan basit fakat etkili hareketleri üzerinden oluşturulmuştur. Mimari programdaki ana başlıkların basit kütle parçaları olarak ele alınması ve bu kütlelerin birbiri ile olan kesişme, birleşme ve ayrışma ilişkileri ile dinamik bir yapı kütlesi oluşturulurken bu farklılıklardan doğan alanlarda teraslar yaratılmıştır. Yapıda oluşturulan bu kütle hareketleri, belediye binası ve yakın çevredeki kent dokusundan referans alırken, yapının kendi mimari karakterini oluşturmuştur.

Yapının toplamda 3 farklı girişi bulunmaktadır. İlk kamusal giriş ön meydan ile pasaj alanını birbirine bağlayan 1. kattan sağlanmaktadır. Burada zengin bir kent kullanım alanı oluşturulmuştur. Bununla birlikte meydandan yapıya giren kullanıcılar kendilerini karşılayan davetkar bir seyir merdiveni ile birinci kata ve oradan da bir atrium ile üst katlara bağlanırlar. Yapının üçüncü girişi ise Prof. Marin Drinov caddesinden arşiv alanı ve yönetim kısmı girişidir. Zemin kata yerleştirilen yönetim birimleri ile arşiv kısmı arasında ilişki kurulup yönetim birimlerinin pasaja açılması sağlanmıştır. Yapının zemin ve birinci katı kamusal alanları barındırırken üst katlara doğru okuma alanları sıralanmıştır. İkinci katta okuma alanlarına ait bir karşılama alanı bulunur. Bu karşılama alanı çevresinde bir köprü ile arşiv binasına bağlanan arındırılmış okuma alanı ve çocuk kütüphanesi kısmını barındırır. Çocuk kütüphanesi kısmı bir okuma merdiveni ve galeri ile de üst kattaki kısmı ile bütünleşir. Üst katlarda sırasıyla diğer okuma alanları kütle hareketlerine göre sıralanır ve son katta bir açık okuma alanına açılır. Bu alan ve diğer teraslar ile kütüphane yapısının farklı alanlarından Karadeniz ve kent vistaları yaratılır.

3- Enerji Verimliliği / Sürdürülebilirlik

Zemin kattan yapıya giren temiz hava atrium üzerinden ışıklığa, oradan da dış ortama atılmıştır. Bu sayede yapının ağırlıklı olarak doğal yoldan havalandırlması sağlanmıştır. Kütle tasarımında oluşturulan yarı geçirgen ve geçirimsiz cephe alanları kitaplık kısımlarına getirilerek ısı kaybının önüne geçilmiş, kitaplar için optimal muhafaza alanları yaratılmıştır. Farklı kotlarda kurgulanan açık teraslar ile yeşil alanlar oluşturulurken, son kat teras alanları solar paneller için ayrılmıştır.

4- Malzeme

Projede cephe elemanları geçirgen, yarı geçirgen ve geçirimsiz alanlar olarak üçe ayrılmıştır. Geçirgen alanlarda çift cidarlı cam kullanılırken, yarı geçirgen ve geçirimsiz alanlarda paslanmaz metal kaplama malzemeleri tercih edilmiştir. Tasarım genelinde malzeme seçiminde çevre kent dokusuna ait tonlar referans alınmış ve doku birlikteliği ile program birimleri arasında kontrast yaratılmak istenmiştir.

5- Aydınlatma

Doğal aydınlatma tasarımın ana kriterlerinden biridir. Az aydınlatılması gereken arşiv alanlarının yapıdan koparılması, okuma alanlarının dört farklı cepheden doğal aydınlanma ile aydınlatılabilmesine olanak vermiştir. Ayrıca ışıklık ve atriumlar ile doğrudan ışığın mekanlara dağılımı sağlanmıştır.

6- Strüktür

Kısıtlı proje bütçesi düşünülerek yapıda mimari karakteri bozmayacak basit betonarme taşıyıcı sistem üzerinden ilerlenmiştir.

7- Peyzaj

Projenin ana bulvar kısmında olan ön meydanı ve iç pasaj kamusal hayatı destekleyecek peyzaj öğeleri, oturma alanları ve seyir terasları ile desteklenmiştir. Konferans salonuna komşu alanda etkinliklerin dışarıdan da izlenebilmesi için çökük seyir alanı tasarlanmıştır. Belediye binasında gelen izler takip edilerek oluşturulan peyzaj öğeleri ile bulvar boyunca yay akışı kesilmemiş bisiklet yolları ve parkı ile desteklenmiştir.